Teoriler

Geçmişten günümüze bazı kişilik kuramları: Psikanalitik Kuram (Sigmund Freud). Bireysel Psikoloji (Alfred Adler). Analitik Psikoloji (Carl Jung). İnsancıl Yaklaşım (Rogers, Maslow). Davranışçı Yaklaşım (Skinner, Pavlov). Ayırıcı Özellik Yaklaşımı (Cattell, Eysenck). Dört Mizaç Kişilik Kuramı (Hipokrat, Galen). Bu kuramların yanı sıra, çağdaş kişilik kuramları arasında psikobiyolojik, davranışsal, bilişsel, ilişkisel ve bütüncül modeller de bulunmaktadır.

Paradigmatik bakış açısı, bir kişinin veya topluluğun, belirli bir disiplini veya konuyu anlamak ve yorumlamak için benimsediği temel çerçeveyi ifade eder. Bu bakış açısı şunları içerebilir: Temel inançlar. Kabul edilen teoriler ve kavramlar. Değerler ve öncelikler. Yöntemler ve araştırma teknikleri. Paradigmatik bakış açısı, bilimsel, felsefi veya disiplinler arası çalışmaları etkiler.

Özel Görelilik Teorisi'nin bazı paradoksları: İkizler Paradoksu. Tren Paradoksu. Bu paradokslar, Özel Görelilik Teorisi'nin temel prensiplerinden kaynaklanan, farklı gözlemciler arasındaki zaman ve eşzamanlılık algılarındaki farklılıklardan kaynaklanır. Özel Görelilik Teorisi'nin diğer önemli sonuçları arasında zaman genişlemesi, uzunluk kısalması ve kütle artışı yer alır.

Haz ilkesi (pleasure principle), Sigmund Freud'a göre zihnin temel amacının gerilimi azaltmak ve haz almak olduğunu açıklayan kuramsal yapıların başında gelir. Gerçeklik ilkesi (reality principle) ise haz ilkesinin kontrol altına alınması, ertelenmesi ya da toplumsal kabul görecek biçimlere dönüştürülmesi sürecini yönetir. Freud'a göre ego, id'in dürtüsel taleplerini gerçeklik koşullarına göre düzenler.

Amelia Earhart'ın kayboluşunun nedeni kesin olarak belirlenememiştir. 2 Temmuz 1937'de dünya turu sırasında, Earhart ve navigatörü Fred Noonan, Pasifik Okyanusu'nda Howland Adası'na inmeye çalışırken kayboldular. Kayboluşla ilgili bazı teoriler: Yakıtın bitmesi: Earhart ve Noonan'ın yakıtları bitmiş ve mecburi iniş yapmak zorunda kalmış olabilirler. Uluslararası tarih çizgisi hatası: Noonan'ın uluslararası tarih çizgisini geçerken takvimi bir gün geri çekmeyi unutması, yıldızlarla yön bulma hesaplamalarını saptırmış olabilir. Dev yengeçler: 1940 yılında bulunan 13 kemik, palmiye yengeçleri tarafından taşınmış olabilir. Bu teoriler kesin değildir ve Earhart'ın kayboluşunun gerçek nedeni hala gizemini korumaktadır.

İzafiyet teorisi, diğer adıyla özel görelilik kuramı, 1905 yılında Albert Einstein tarafından ortaya konan ve uzay ile zaman arasındaki ilişkiyi açıklayan bir bilimsel teoridir. Bu teoriye göre: Zaman, mekan ve hareket birbirinden bağımsız değildir; hepsi birbirine bağlı ve göreli olaylardır. Işık hızı, tüm gözlemciler için aynıdır ve hiçbir nesne ışık hızına ulaşamaz. Kütle ve enerji, E=mc² formülü ile birbirine bağlıdır (c, ışık hızını temsil eder).

Uzaylıların varlığı bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. NASA, 2023 yılında yaptığı bir açıklamada, rapor edilen tanımlanamayan cisimlerin (UFO) %95-98'inin tanımlanabilir ve açıklanabilir olduğunu, sadece küçük bir kısmının bilinmediğini belirtmiştir. Bilim insanları, evrenin büyüklüğü göz önüne alındığında, başka yaşam formlarının olma ihtimalinin bulunduğunu, ancak bunun kanıtlanmasının son derece zor olduğunu belirtmektedir.

Malezya Havayolları'na ait MH370 sefer sayılı uçağın kaybolmasının nedeni hâlâ belirlenememiştir. Kaybolma ile ilgili bazı teoriler şunlardır: Oksijen kaybı: Uçakta oksijen kaybına neden olan bir yangın veya kaza yaşanmış olabileceği ve uçağın acil iniş yapabilmek için rotasını değiştirdiği düşünülmektedir. Pilot hatası: Uçağın, pilot Zaharie Ahmed Şah tarafından kasıtlı olarak rotasından çıkarıldığı iddia edilmektedir. Kaçırma: Uçağın kaçırılmış olabileceği düşünülmektedir. Arama çalışmaları, Hint Okyanusu'nun güneyinde 120 bin kilometrekarelik bir alanda yapılmış, ancak herhangi bir bulguya ulaşılamamıştır.

Hayır, her şeyin teorisi gerçek bir hikaye değildir. Her şeyin teorisi, evrenin en küçük parçacıklarından en büyük galaksi kümelerine kadar her şeyi açıklayabilecek ortak ve bütüncül bir teoriyi ifade eder. Sicim teorisi, her şeyin teorisi olarak bilinen ve evrenin temel işleyişini açıklamaya çalışan bir teoridir.

Big Bang'den (Büyük Patlama) önce ne olduğuna dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Bilim insanları bu konuda iki farklı görüşe sahiptir: 1. Mutlak başlangıç görüşü: Bazı bilim insanları, Big Bang'i evrenin ve zamanın mutlak başlangıcı olarak kabul eder ve öncesinde ne olduğunu sormanın anlamsız olduğunu belirtir. 2. Varsayımlar: Diğer bilim insanları, çeşitli varsayımlar ortaya atar. Mevcut fizik anlayışı, Big Bang öncesindeki koşulları tanımlayamamaktadır.

Jung ve Freud'un ayrılmasının bazı nedenleri: Fikir ayrılıkları: Jung, Freud'un psikanaliz kuramında duygu ve düşüncelerin cinsel id'ler tarafından yönetildiği savını kabul etmedi ve ontogenetik psişe kuramını geliştirerek davranışların kökenini kolektif bilinçaltına bağladı. Kişisel çatışmalar: Freud, Jung'u bir tehdit olarak görmeye başladı; Antik Yunan tragedyalarındaki prenslerin, babaları olan kralları öldürmesi hikayelerinden etkilenerek Jung'un da kendisine zarar verebileceğini düşündü. Cinsel duygular: Jung, Freud'a karşı "dini bir hayranlık" hissetti, ancak bu duygular onu rahatsız etti ve uzaklaşmasına neden oldu. Bilimsel yaklaşımlar: Freud'un sekülerizme dayanan bilimsel ilkeleri ile Jung'un teoloji, etnografi ve astrolojiye olan ilgisi arasındaki farklılıklar.

Komik şeylerin neden komik olduğuna dair bazı teoriler şunlardır: Üstünlük Teorisi: İnsanlar, başkalarının hatalarına ve talihsizliklerine gülebilir çünkü o durumu kendileri yaşamadıkları için olayla olan bağları kopar ve kendilerini üstün hissederler. Uyuşmazlık Teorisi: Beklenmedik ve alışılmışın dışına çıkan durumlar mizah unsuru olabilir. Rahatlama Teorisi: Gergin anlarda gülmek, gerginliği azaltır ve rahatlamayı sağlar. Mizah anlayışının sübjektif olduğu ve farklı kültürlerde farklı şekillerde deneyimlenebileceği de unutulmamalıdır.

Demir Maskeli Adam'ın kim olduğu ve neden yıllarca hapiste tutulduğu ile yüzündeki maskenin hiç çıkarılmadığı sırrı çözülememiştir. Bu gizemli kişiyle ilgili bazı iddialar şunlardır: Kral XIV. Louis'in evlilik dışı oğlu olduğu ve yüzünün Kral'a benzediği için maskeyle gizlendiği. Kral XIV. Louis'in ikiz kardeşi olduğu ve bu yüzden büyük bir sır olarak ondan uzak tutulduğu. Önemli devlet sırlarını keşfetmiş bir saray mensubu olduğu ve mahkemede yargılanamadığı için hayatının geri kalanını hapiste geçirdiği. Demir Maskeli Adam, 19 Kasım 1703'te Bastille'de hayatını kaybetmiştir.

Paralel evrenlerin varlığı bilimsel olarak kanıtlanmamıştır ve bu konu bir teoriden ibarettir. Paralel evrenler, "çoklu evrenler teorisi" kapsamında, gözlemlenebilir evrenden farklı ama benzer yönleri olan evrenler olarak tanımlanır. Paralel evrenler fikrini destekleyen bazı teoriler şunlardır: Kozmik enflasyon teorisi: Bu teoriye göre, evren genişledikçe paralel evrenler doğal olarak oluşur. Çoklu dünyalar kuramı: Kuantum mekaniğine dayanan bu kuram, her olası durumun başka bir paralel evren yarattığını öne sürer.

Çağdaş sosyoloji teorilerinden bazıları şunlardır: İşlevselcilik. Çatışma Kuramı. Dinin Ekonomik Modeli. Sosyobiyoloji. Bunlara ek olarak, Frankfurt Okulu, ideoloji kuramları, sınıf kuramları, yapısalcılık ve feminist teori gibi çağdaş sosyoloji teorileri de bulunmaktadır. Çağdaş sosyoloji teorileri hakkında daha fazla bilgi için Ankara Üniversitesi'nin açık ders malzemeleri platformundaki "Çağdaş Sosyoloji Kuramları 1" dersine göz atabilirsiniz.

Zaman yolculuğunun mümkün olup olmadığı konusunda kesin bir yanıt vermek mümkün değildir. Bazı teoriler, özel ve genel görelilik gibi, uygun uzay-zaman geometrilerinin veya uzayda belirli hareket biçimlerinin, geçmişe ya da geleceğe seyahat etmeye izin vereceğini öne sürmektedir. Zamanda yolculuğun önündeki bazı engeller: Pratik zorluklar: Zaman yolculuğu için negatif enerjili egzotik maddeler gerekebilir, ancak bu maddeler şu anda mevcut değildir. Paradokslar: Zamanda yolculuk, "büyükbaba paradoksu" gibi paradokslara yol açabilir. Zamanda yolculukla ilgili farklı yaklaşımlar: Zaman statiktir: Geçmişte yapılan değişiklikler geleceği etkilemez. Zaman dinamiktir: Geçmişte yapılan değişiklikler geleceği değiştirir. Paralel evrenler: Zamanda yolculuk, paralel evrenlerde farklı zaman çizgilerinin oluşmasına neden olur.

Nazca çizgilerinin ne anlattığına dair kesin bir bilgi bulunamamıştır, ancak bazı teoriler şu şekildedir: Gök takvimi. Dini sembolizm. Su ve bereket. Akarsuların akış yönleri veya sulama şemaları. Yağmur duası törenleri. Nazca çizgilerinin amacı, bilim insanları arasında tartışma konusu olmaya devam etmektedir.

İzafiyet Teorisi'nin kabul edilmesinin bazı nedenleri: Deneysel doğrulamalar: Teorinin öngörüleri, bağımsız gözlem ve verilerle defalarca test edilmiş ve doğrulanmıştır. İkizler Paradoksu gibi fenomenlerin açıklaması: Teori, zaman algısındaki farklılıkları ve ışık hızına yakın hızlardaki olayları mantıklı bir şekilde açıklar. E=mc² formülü: Teori, kütle ve enerjinin birbirine dönüşebileceğini gösteren bu formülle desteklenir. Galileo Prensibi: Teori, Galileo'nun mutlak referans sistemlerinin olamayacağı ilkesini içerir ve bu, birçok temel önermeyi etkiler. İzafiyet Teorisi, kütleçekimin etkisini açıklayamadığı için eksik kabul edilir.

Nazca çizgilerinin neden yapıldığına dair kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, çeşitli teoriler bulunmaktadır: Astronomik takvim: Bazı çizgiler, önemli yıldızların yükselişine ve Güneş'in gündönümü gibi olaylara işaret eden bir astronomi takvimi olarak kullanılmış olabilir. Dini sembolizm: Hayvan ve bitki motifleri, dini sembolizmle ilişkili olabilir. Su ve tarım ayinleri: Geometrik çizgiler, su ve tarımla ilgili ritüellerle bağlantılı olabilir. Uzaylı bağlantısı: Bazı teoriler, çizgilerin uzaylılar tarafından oluşturulduğunu öne sürer, ancak bu fikir bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Nazca çizgilerinin ne amaçla yapıldığına dair araştırmalar devam etmektedir.

Mu kıtasının yok oluşuyla ilgili öne sürülen bazı teoriler şunlardır: Deprem ve tsunami: James Churchward'a göre, Mu kıtası 12.000 yıl önce bir deprem, tsunami veya tufan sonucunda yok olmuştur. Meteor çarpması: Bir teoriye göre, çok büyük bir meteorun Mu kıtasına çarpması felakete yol açmıştır. Gaz kütleleri: Churchward, kıtaların altında bulunan büyük gaz kütlelerinin zayıf noktalardan yeryüzüne çıkarak ceplerin boşalmasına ve kıtaların batmasına neden olduğunu öne sürmüştür. Savaş ve teknolojik felaketler: Bazı mitos ve efsanelerde, Mu ve diğer uygarlıklar arasında üstün silahların kullanıldığı bir savaş sonucu büyük depremler ve dev dalgaların oluştuğu ve bu şekilde kıtaların yok olduğu iddia edilir. Bu teoriler bilimsel olarak kanıtlanmamıştır ve Mu kıtasının var olmuş olması fiziksel olarak mümkün görülmemektedir.