Laiklik

"Hebtâi" kelimesinin neden kaldırıldığı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, halifeliğin 3 Mart 1924'te kaldırılmasının bazı nedenleri şunlardır: Laik devlet kurma arzusu. Milli egemenliğin pekiştirilmesi. Modernleşmenin hızlanması. Birlik ve beraberliğin sağlanması. Mali yük.

Laiklik ilkesi, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, dinî inançların devlet yönetiminde ve siyasette rol oynamaması esasına dayanır. Laiklik ilkesinin bazı özellikleri: Din ve vicdan özgürlüğü: Bireyler inançlarında serbesttir ve ibadetlerinde özgürdür. Eşitlik: Din ve mezhep ayrımı gözetilmeksizin her birey kanun önünde eşittir. Akıl ve bilim: Yönetim, hukuk ve eğitim alanlarında akıl ve bilim esas alınır. Devlet ve dinin bağımsızlığı: Devlet, din ve mezheplere eşit mesafededir ve inanmayan insanlara da aynı oranda uzaklıktadır. Sosyal ihtiyaç olarak din: Toplumun dini gereklilikleri sosyal bir ihtiyaç olarak ele alınır. Sınıf farklılıklarının kaldırılması: Din ve mezhepten kaynaklanan sınıf farklılıkları ortadan kaldırılır.

Ahmet Rıza Bey'in bazı görüşleri: Pozitivizm: Auguste Comte'un pozitivizm felsefesini benimsemiş ve bu düşünceyi Osmanlı-İslam kültürü ışığında yeniden yorumlamaya çalışmıştır. Toplumsal Değişim: Değişim anlayışını, radikal bir rejim değişikliğinden ziyade, toplumsal yapı değişikliğinde görmüş ve bu yönde çalışmalar üretmiştir. Eğitim: Eğitim yoluyla köylünün geri kalmışlığını gidermeyi ve halkın eğitim seviyesini yükseltmeyi hedeflemiştir. Osmanlı Monarşisi: Osmanlı monarşisinin devamını radikal rejim değişikliklerine tercih etmiştir. Kültür ve Dil: Türkçenin sadeleştirilmesi ve Arapça kurallardan arındırılmış yeni bir Türkçe gramer oluşturulması gerektiğini savunmuştur. Kadın Hakları: Kadınların eğitim alanında daha fazla rol almasını eleştirmiş ve kadınların eğitimine önem vermiştir. Güç Dağılımı: Gücün, devletin idari kurumlarına dağıtılması gerektiğini ve yerel yönetimlere çekince ile yaklaşılması gerektiğini belirtmiştir.

Seküler eş, "seküler" ve "eş" kelimelerinin birleşiminden oluşur ve şu anlamlara gelebilir: Seküler kişi: Dinden bağımsız, dinî ya da ruhanî olmayan; manastır düzeninin bir parçası olmayan kimse. Seküler yaşam tarzı: Kişinin, dini inancı ne olursa olsun, gündelik yaşamını dünyevi bir akılcılıkla ele alması. Ayrıca, "seküler eş" ifadesi, "seküler eş vs. muhafazakar eş" gibi başlıklarda, evlilikte eşlerin yaşam tarzları veya inançları bağlamında bir karşılaştırma unsuru olarak da kullanılabilir.

Mustafa Fehmi Kubilay, Türk öğretmen ve asteğmen olup, Atatürk devrimlerine bağlı, çağdaş ve yenilikçi bir kişi olarak tanımlanmaktadır. Bazı özellikleri: Eğitim: Aydın'da temel eğitim almış, ardından Bursa Muallim Mektebi'nde okuyarak 1926'da mezun olmuştur. Kişilik: Sinirli ve heyecanlı bir yapıya sahiptir. Görev: Askerliğini yedek subay olarak Menemen'de 43. Piyade Alayı'nda yapmıştır. Aile: 1928'de Fatma Vedide ile evlenmiş ve Vedat Aktuğ adında bir oğlu olmuştur. Kubilay, 23 Aralık 1930'da Menemen Olayı olarak bilinen olayda, şeriat isteyen bir grup tarafından öldürülmüştür.

Son çağdaş devrim olarak değerlendirilebilecek bazı önemli olaylar şunlardır: 1789 Fransız Devrimi. 1917 Rus Devrimi. 1979 İran Devrimi. Bu devrimlerin en sonuncusu olarak 1979 İran Devrimi kabul edilebilir. Türkiye'deki Atatürk devrimleri de çağdaşlaşma sürecinde önemli adımlar olarak değerlendirilir, ancak bunlar son çağdaş devrim olarak tanımlanmamıştır.

Evet, 3 Mart Laiklik Günü'dür. Laiklik Meclisi, 3 Mart 1924'te hilafetin kaldırılması, Şeriye ve Evkaf Vekâleti ile Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Bakanlıklarının kapatılması ve Öğretim Birliği yasalarının kabul edildiği günü, 100. yılında Laiklik Günü olarak kutlamayı karar altına almıştır.

Türkiye'de laikleşme süreci, Osmanlı döneminde Tanzimat reformlarıyla başlamıştır. Bu süreçte: Nizamiye mahkemeleri kurulmuş ve Maarif Nezareti (Eğitim Bakanlığı) oluşturulmuştur. Şeyhülislam, kabineden çıkarılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla laikleşme süreci hız kazanmıştır: Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile dinî eğitim veren okullar kapatılmış ve eğitim devlet kontrolüne alınmıştır. Şer'iye ve Evkaf Vekâleti (Din İşleri ve Vakıflar Bakanlığı) kaldırılarak Diyanet İşleri Başkanlığı kurulmuştur. 1924'te halifeliğin kaldırılması ve 1925'te tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması gibi adımlar atılmıştır. 1926'da Medeni Kanun kabul edilerek hukuk alanında laiklik ilkesi geçerli kılınmıştır. Laiklik ilkesi, 5 Şubat 1937'de anayasaya dahil edilerek yasal güvence altına alınmıştır.

Vehbi Koç'un laiklik anlayışına dair bazı görüşleri: Dinin önemi: "Dinsiz millet olmaz. Din işleri, bu defa siyasi partilerin istismar edemeyecekleri şekilde düzene sokulmalıdır". Eğitim ve laiklik: 15 Temmuz darbe girişiminin ardından eğitimde laikliğin önemini vurgulamış, laik ve çağdaş bir eğitim sisteminin toplumsal ve ekonomik gelecek için kritik olduğunu belirtmiştir.

Cumhuriyet Dönemi'nde milli, demokratik, laik ve çağdaş eğitim modeli benimsenmiştir. Bu dönemde uygulanan bazı eğitim politikaları şunlardır: Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924) ile eğitim sisteminin birleştirilmesi ve laik bir yapıya kavuşturulması. Harf Devrimi (1928) ile Latin alfabesine geçiş ve okuma yazma seferberliğinin başlatılması. Üniversite Reformu (1933) ile modern ve bilimsel bir yükseköğretim sisteminin kurulması. Kız çocuklarının eğitimi ve kadın haklarının güçlendirilmesi. Karma eğitime geçiş.

Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin temel nitelikleri şunlardır: Demokratik devlet. Laik devlet. Sosyal devlet. Hukuk devleti. Bu nitelikler, Anayasa'nın ikinci maddesinde yer alır: > "Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletidir".

Halkevleri'nin temel amaçları: Atatürk ilke ve inkılaplarını yaymak ve benimsetmek. Halkın sosyal ve kültürel gelişimini sağlamak. Cumhuriyet coşkusunu artırmak ve cumhuriyet bilincini yükseltmek. Toplumsal muhalefetin örgütlendiği merkezler haline gelmek. 2000'lerin ortalarından itibaren "Halkın Hakları Mücadelesi" olarak adlandırılan bir mücadele çizgisi benimsenmiş, bu kapsamda eğitim, sağlık, barınma gibi hakların kamusal olarak sağlanması için çalışılmıştır. Halkevleri ayrıca, neoliberal belediyecilikle mücadele, kentsel dönüşüm projelerine karşı mücadele, doğanın rant için talanına karşı direniş gibi çeşitli toplumsal ve çevresel konularda da faaliyet göstermektedir.

Mustafa Kemal Atatürk'ün çağdaşlık anlayışı şu temel ilkelere dayanır: Tam bağımsızlık. Akıl ve bilim. Uluslaşma. Sosyal devlet ilkesi. Atatürk'ün çağdaşlık anlayışı, Osmanlı modernleşmesinden farklı olarak, Batı'nın her türlü güdümünden kurtulmayı ve önce özgür akla, çağdaş bilime yönelmeyi öngörür.

Atatürk döneminde yapılan bazı yenilikler: Eğitim ve kültür alanında: Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitim ve öğretimde birlik sağlanmış, medreseler kapatılmıştır. Yeni Türk alfabesi kabul edilmiş, Türk Dil ve Tarih Kurumları kurulmuştur. İlköğretim zorunlu ve ücretsiz hale getirilmiş, Türkçe, tarih ve coğrafya dersleri Türkçe okutulmaya başlanmıştır. Toplumsal alanda: Şapka ve kıyafet devrimi yapılmış, lakap ve unvanların kullanımı kaldırılmıştır. Tekke, zaviye ve türbeler kapatılmıştır. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmış, resmi nikâh zorunlu hale getirilmiştir. Ekonomi alanında: Aşar vergisi kaldırılmış, çiftçi özendirilmiş ve toprak reformu yapılmıştır. Sanayi Teşvik Kanunu ve Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı uygulanmıştır. Hukuk alanında: Mecelle kaldırılmış, Türk Kanunu Medenisi kabul edilmiştir. Laik hukuk sistemine geçilmiş, kadın-erkek eşitliği sağlanmıştır.

Fekafragmanlar ifadesi, belgelerde geçen "Hilâfetin Kaldırılması" olayını ifade ediyor olabilir. Hilâfetin kaldırılması, 3 Mart 1924 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından alınan bir kararla gerçekleşmiştir. Bu kararın nedenleri arasında şunlar yer almaktadır: Modernleşme ve laikleşme hedefleri: Atatürk, dinin kamu hayatındaki etkisini azaltmayı amaçlamıştır. Birlik ve beraberlik: Hilâfet, farklı siyasi ve dini gruplar arasında bölünmelere yol açmaktaydı. Demokratikleşme: Hilâfetin kaldırılması, Türkiye'nin demokratik bir devlet yapısına dönüşüm sürecinin bir parçası olarak görülmüştür.

Türkiye'de laiklik ilkesi, 5 Şubat 1937 tarihinde anayasanın değiştirilmez hükümleri arasına girerek resmen ilan edilmiştir. Ancak, laikliğin temelleri 3 Mart 1924'te halifeliğin kaldırılması ve Şer'iye ve Evkaf Vekâleti'nin kapatılmasıyla atılmış ve 1928'de anayasadan "Türk Devleti'nin dini, İslam dinidir" maddesinin çıkarılmasıyla hukuki bir zemin kazanmıştır.

CHP amblemindeki sarı ok, ilerlemeyi, hedefe doğru ilerlemeyi ve geleceğe gitmeyi sembolize eder. Amblemdeki her bir ok, Cumhuriyet Halk Fırkası'ndan doğan ve CHP ile özdeşleşen altı ana kavramı temsil eder: Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Devletçilik, Laiklik ve Devrimcilik. Sarı ok hakkında spesifik bir temsil veya anlam belirtilmemiştir.

Tevfik Fikret, Mustafa Kemal'i çeşitli konularda etkilemiştir: 1. Hak, Adalet ve Özgürlük: Tevfik Fikret'in eserleri, Mustafa Kemal'in hak, adalet ve özgürlük gibi konularda düşüncelerinin şekillenmesine katkıda bulunmuştur. 2. Laiklik Anlayışı: Fikret'in din ve devlet işlerinin ayrılması konusundaki görüşleri, Atatürk'ün laiklik ilkesini benimsemesinde etkili olmuştur. 3. İnkılapçılık: Mustafa Kemal, Tevfik Fikret'in çağdaş ve inkılapçı fikirlerinden ilham alarak Türkiye'yi çağdaş medeniyetler seviyesine çıkarmak için inkılaplar gerçekleştirmiştir.

Atatürk'ün eğitim için yaptığı üç boyutlu çalışmalara dair bilgi bulunamadı. Ancak, Atatürk'ün eğitim alanındaki bazı önemli çalışmaları şunlardır: Harf Devrimi: 1928 yılında Latin harflerini kabul ederek yeni bir alfabe oluşturmuş ve okuma-yazma oranını artırmayı hedeflemiştir. Eğitimin Yaygınlaştırılması: Milli eğitimin memleketin en uzak köşelerine kadar yaygınlaştırılmasını ve bilgisizliğin yok edilmesini istemiştir. Yüksek Öğretimde Reform: 1933 yılında Darülfünun'u kapatarak İstanbul Üniversitesi'ni kurmuştur. Türk Tarih ve Dil Kurumları: 1931 yılında Türk Tarih Kurumu, 1932 yılında ise Halkevleri'ni kurarak tarihi ve kültürel araştırmaların yapılmasını sağlamıştır. Karma Eğitim: 1926-1927 eğitim yılından itibaren karma eğitime geçilmiştir.

Laiklik Meclisi, aralarında avukat, akademisyen, yazar ve gazetecilerin de bulunduğu 90 aydın tarafından kurulmuştur.