Laiklik

Halifelik, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 3 Mart 1924 tarihinde çıkardığı kanunla kaldırılmıştır. Bu kararın nedenleri şunlardır: 1. Laiklik İlkesi: Halifelik makamının laik bir devlet yapısıyla çelişmesi ve modernleşme çabalarının önünde bir engel olması. 2. Ulusal Egemenlik: Halifelik makamının ulusal egemenlik anlayışına aykırı olması ve eski rejim yanlılarının toplanma noktası haline gelmesi. 3. Siyasi Faaliyetler: Son halife Abdülmecid Efendi'nin padişah gibi davranması ve siyasi faaliyetlere girmesi.

Laiklik ilkesi, genel anlamda din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, dinî inançların devlet yönetiminde ve siyasette rol oynamaması esasına dayanır. Bu ilkenin diğer unsurları şunlardır: - Devletin resmî bir dininin bulunmaması. - Din ve mezhepleri ne olursa olsun yurttaşlara eşit davranılması. - Aklî, çağdaş ve lâik esaslara göre düzenlenen eğitim. Laiklik, toplumda fikir ve inanç ayrılıklarının düşmanlığa dönüşmesini önleyen, vatandaşları hoşgörülü davranmaya yönelten temel unsurlardan biridir.

Ahmet Rıza Bey'in bazı görüşleri: Pozitivizm: Auguste Comte'un pozitivizm felsefesini benimsemiş ve bu düşünceyi Osmanlı-İslam kültürü ışığında yeniden yorumlamaya çalışmıştır. Toplumsal Değişim: Değişim anlayışını, radikal bir rejim değişikliğinden ziyade, toplumsal yapı değişikliğinde görmüş ve bu yönde çalışmalar üretmiştir. Eğitim: Eğitim yoluyla köylünün geri kalmışlığını gidermeyi ve halkın eğitim seviyesini yükseltmeyi hedeflemiştir. Osmanlı Monarşisi: Osmanlı monarşisinin devamını radikal rejim değişikliklerine tercih etmiştir. Kültür ve Dil: Türkçenin sadeleştirilmesi ve Arapça kurallardan arındırılmış yeni bir Türkçe gramer oluşturulması gerektiğini savunmuştur. Kadın Hakları: Kadınların eğitim alanında daha fazla rol almasını eleştirmiş ve kadınların eğitimine önem vermiştir. Güç Dağılımı: Gücün, devletin idari kurumlarına dağıtılması gerektiğini ve yerel yönetimlere çekince ile yaklaşılması gerektiğini belirtmiştir.

Mustafa Fehmi Kubilay, 1906 yılında İzmir'in Kozaklı köyünde doğmuş, öğretmen ve yedek subay olarak görev yapmış bir kahramandır. Karakter özellikleri: - Laiklik ve Cumhuriyet savunucusu: Kubilay, laik hukuk devleti ideali uğruna mücadele etmiştir. - Genç ve idealist: Henüz 24 yaşında, mesleğine yeni başlamış bir asteğmen olarak, halkı korumaya çalışırken şehit düşmüştür. Anısı: - Kubilay'ın şehadeti, Türkiye'de laiklik ve Cumhuriyet'in sembol isimlerinden biri olarak hatırlanmaktadır.

Seküler kelimesinin eş anlamlısı "laik"tir.

Son çağdaş devrim olarak kabul edilen 3 Mart 1924 devrimleri, Türkiye Cumhuriyeti'nin laikleşme sürecinde önemli bir dönüm noktası olmuştur.

Evet, 3 Mart Laiklik Günü'dür. Laiklik Meclisi, 3 Mart 1924'te hilafetin kaldırılması, Şeriye ve Evkaf Vekâleti ile Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Bakanlıklarının kapatılması ve Öğretim Birliği yasalarının kabul edildiği günü, 100. yılında Laiklik Günü olarak kutlamayı karar altına almıştır.

Cumhuriyet Dönemi'nde laik, çağdaş, bilimsel ve karma eğitim modeli benimsenmiştir.

Vehbi Koç'un laiklik anlayışı, "devletim ve ülkem var oldukça, ben de varım; demokrasi varsa hepimiz varız" sözünde yansımaktadır. Koç, eğitimde laikliğin önemini vurgulamış ve laik ve çağdaş standartlara sahip bir eğitim sisteminin toplumsal ve ekonomik açıdan geleceğin teminatı olduğunu belirtmiştir.

Türkiye'de laikleşme süreci, Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte başlamıştır. Bu süreçte atılan bazı önemli adımlar şunlardır: 1. 3 Mart 1924 tarihinde kabul edilen yasalarla: - Din İşleri ve Vakıflar Bakanlığı kaldırılarak yerine Diyanet İşleri Başkanlığı kurulmuş, böylece din hizmetleri devletin denetimine alınmıştır. - Öğretimin birleştirilmesi sağlanmış ve dinsel temellere göre eğitim yapan okullar kapatılmıştır. - Halifeliğin kaldırılması ve Osmanlı hanedanının Türkiye toprakları dışına çıkarılması gerçekleştirilmiştir. 2. 17 Şubat 1926 tarihinde kabul edilen Medeni Kanun ile hukuk alanında da laiklik ilkesi geçerli kılınmıştır. 3. 10 Nisan 1928 tarihinde anayasanın ikinci maddesinden "Türk Devleti'nin dini, İslam dinidir" cümlesi çıkarılmıştır. Bu adımlar, Türkiye'nin çağdaşlaşma ve modernleşme çabalarının bir parçası olarak laik bir devlet yapısının oluşturulmasını amaçlamıştır.

Devletin temel nitelikleri şunlardır: 1. Demokrasi ve Laiklik: Devletin demokratik bir hukuk devleti olması ve dini bir ideolojiye dayanmaması. 2. Hukukun Üstünlüğü: Devletin adalet sistemiyle yönetilmesi ve herkesin eşit olduğu bir hukuk düzeninin sağlanması. 3. Vatandaşlık Hakları: Tüm vatandaşlara eşit haklar ve özgürlükler sunulması, seçme ve seçilme hakkı gibi temel demokratik hakların olması. 4. Eğitim ve Sağlık Hizmetleri: Devletin vatandaşlarına eğitim ve sağlık hizmetleri sunması. 5. Ekonomik Kalkınma: Devletin ekonomik kalkınmayı teşvik etmesi ve vatandaşların refahını artırmayı hedeflemesi.

Halkevleri'nin amacı, Cumhuriyet döneminde Türkiye'nin sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak ve halkın laik ve çağdaş değerler doğrultusunda örgütlenmesini sağlamaktır. Bu doğrultuda Halkevleri şu hedefleri gerçekleştirmeyi amaçlamıştır: - Eğitim: Halkın eğitim ve bilime ulaşabilmesi için çeşitli çalışmalar yürütmek. - Sağlık ve Barınma: Sağlık hakkı ve barınma hakkı gibi konularda mücadele etmek. - Kadın Hakları: Kadınların eşitliği ve özgürlüğü için çalışmak. - Çevre: Doğal varlıkların korunması ve çevre hakkı için eylemler düzenlemek. - Sanat ve Kültür: Dil, edebiyat, tarih, güzel sanatlar gibi alanlarda halkın kültürel seviyesini yükseltmek.

Mustafa Kemal Atatürk'ün çağdaşlık anlayışı, akıl ve bilim rehberliğinde, tam bağımsızlık esasına dayalı bir modernleşme ve ilerleme vizyonuna dayanır. Bu anlayışın temel ilkeleri şunlardır: 1. Laiklik: Devlet ve din işlerinin ayrılması, şeriat hukukunun yerine laik hukuk sisteminin getirilmesi. 2. Eğitim Reformları: Eğitimde birlik sağlanması, medreselerin kapatılması ve eğitimin çağdaş temellere oturtulması. 3. Kadın Hakları: Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınması, medeni kanun ile kadınların erkeklerle eşit haklara sahip olması. 4. Ekonomik ve Sanayi Devrimleri: Sanayileşme ve üretimin artırılması için devletçilik ilkesinin benimsenmesi. 5. Kültürel ve Tarihsel Bağlar: Türk milletinin tarihine, diline ve kültürüne yöneliş, eski Anadolu uygarlıkları ile bağların güçlendirilmesi.

Atatürk döneminde yapılan bazı yenilikler: Eğitim ve kültür alanında: Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitim ve öğretimde birlik sağlanmış, medreseler kapatılmıştır. Yeni Türk alfabesi kabul edilmiş, Türk Dil ve Tarih Kurumları kurulmuştur. İlköğretim zorunlu ve ücretsiz hale getirilmiş, Türkçe, tarih ve coğrafya dersleri Türkçe okutulmaya başlanmıştır. Toplumsal alanda: Şapka ve kıyafet devrimi yapılmış, lakap ve unvanların kullanımı kaldırılmıştır. Tekke, zaviye ve türbeler kapatılmıştır. Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmış, resmi nikâh zorunlu hale getirilmiştir. Ekonomi alanında: Aşar vergisi kaldırılmış, çiftçi özendirilmiş ve toprak reformu yapılmıştır. Sanayi Teşvik Kanunu ve Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı uygulanmıştır. Hukuk alanında: Mecelle kaldırılmış, Türk Kanunu Medenisi kabul edilmiştir. Laik hukuk sistemine geçilmiş, kadın-erkek eşitliği sağlanmıştır.

Fekafragmanlar ifadesi, belgelerde geçen "Hilâfetin Kaldırılması" olayını ifade ediyor olabilir. Hilâfetin kaldırılması, 3 Mart 1924 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından alınan bir kararla gerçekleşmiştir. Bu kararın nedenleri arasında şunlar yer almaktadır: Modernleşme ve laikleşme hedefleri: Atatürk, dinin kamu hayatındaki etkisini azaltmayı amaçlamıştır. Birlik ve beraberlik: Hilâfet, farklı siyasi ve dini gruplar arasında bölünmelere yol açmaktaydı. Demokratikleşme: Hilâfetin kaldırılması, Türkiye'nin demokratik bir devlet yapısına dönüşüm sürecinin bir parçası olarak görülmüştür.

Türkiye'de laiklik ilkesi, 5 Şubat 1937 tarihinde anayasanın değiştirilmez hükümleri arasına girmiştir.

CHP amblemindeki sarı ok, laiklik ilkesini temsil etmektedir.

Tevfik Fikret, Mustafa Kemal'i çeşitli konularda etkilemiştir: 1. Hak, Adalet ve Özgürlük: Tevfik Fikret'in eserleri, Mustafa Kemal'in hak, adalet ve özgürlük gibi konularda düşüncelerinin şekillenmesine katkıda bulunmuştur. 2. Laiklik Anlayışı: Fikret'in din ve devlet işlerinin ayrılması konusundaki görüşleri, Atatürk'ün laiklik ilkesini benimsemesinde etkili olmuştur. 3. İnkılapçılık: Mustafa Kemal, Tevfik Fikret'in çağdaş ve inkılapçı fikirlerinden ilham alarak Türkiye'yi çağdaş medeniyetler seviyesine çıkarmak için inkılaplar gerçekleştirmiştir.

Atatürk'ün eğitim için yaptığı üç boyutlu çalışmalara dair bilgi bulunamadı. Ancak, Atatürk'ün eğitim alanındaki bazı önemli çalışmaları şunlardır: Harf Devrimi: 1928 yılında Latin harflerini kabul ederek yeni bir alfabe oluşturmuş ve okuma-yazma oranını artırmayı hedeflemiştir. Eğitimin Yaygınlaştırılması: Milli eğitimin memleketin en uzak köşelerine kadar yaygınlaştırılmasını ve bilgisizliğin yok edilmesini istemiştir. Yüksek Öğretimde Reform: 1933 yılında Darülfünun'u kapatarak İstanbul Üniversitesi'ni kurmuştur. Türk Tarih ve Dil Kurumları: 1931 yılında Türk Tarih Kurumu, 1932 yılında ise Halkevleri'ni kurarak tarihi ve kültürel araştırmaların yapılmasını sağlamıştır. Karma Eğitim: 1926-1927 eğitim yılından itibaren karma eğitime geçilmiştir.

Laiklik Meclisi, aralarında avukat, akademisyen, yazar ve gazetecilerin de bulunduğu 90 aydın tarafından kurulmuştur.