Laiklik

İnkılapta yapılan antlaşmalar, laiklik ilkesine girer.

2025 yılının "Aile Yılı" ilan edilmesi, çeşitli tepkilerle karşılandı: Kadın hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği. Laik ve çağdaş değerlere aykırılık. Ekonomik ve sosyal sorunlara odaklanmama. LGBT+ bireylere yönelik söylemler.

Demokrat Parti farklı dönemlerde ve ülkelerde farklı politikaları savunmuştur. Türkiye'deki Demokrat Parti genel olarak şu ilkeleri savunmuştur: - Toplumsal Uzlaşma ve Demokrasi: Atatürk'ün de vurguladığı gibi, demokrasi prensibinin çağdaş ve mantıklı uygulamasını desteklemek. - Sosyal Adalet ve Sosyal Devlet: Halkçılığın gereği olan sosyal hukuk devletini gerçekleştirmek. - Laiklik: Laikliği, inanç özgürlüğünün ve toplumsal barışın güvencesi olarak algılamak. - Ekonomi Politikası: Üreten, istihdam ve zenginlik yaratan, devletin rolünün düzenleyici olduğu bir ekonomik anlayışı benimsemek. - Kadınların Siyasal Katılımı: Kadınların siyasal karar mekanizmalarında erkeklerle eşit oranda temsil edilmelerini sağlamak. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Demokrat Parti ise genel olarak sosyal liberal politikaları savunur ve şu konuları öne çıkarır: - Sosyal ve Ekonomik Eşitlik: Daha fazla hükümet müdahalesi, medeni hakların korunması ve sosyal refah programlarının desteklenmesi. - Çevre Koruma: Çevre düzenlemelerini ve yenilenebilir enerji üretimini desteklemek. - İşçi Hakları: İşverenlerin karşısında işçilerin ve çalışan kesimin yanında yer almak.

Cumhuriyet, egemenliğin millete ait olduğu, halkın seçtiği temsilciler aracılığıyla yönetilen bir devlet sistemidir. Başlıca özellikleri: 1. Halk Egemenliği: Devletin yönetimi, halkın iradesine dayanır. 2. Seçme ve Seçilme Hakkı: Halk, belirli aralıklarla yapılan seçimlerle temsilcilerini seçer. 3. Çok Partili Sistem: Farklı ideolojilere sahip siyasi partiler, halkın oylarını almak için yarışır. 4. Hukukun Üstünlüğü: Hukuk sistemi, herkes için eşit ve adildir, kimse kanunların üzerinde değildir. 5. Laiklik: Din ve devlet işlerinin ayrılması ilkesi benimsenir. 6. Sosyal Devlet: Vatandaşların sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için çaba gösterilir.

Millî Selâmet Partisi (MSP), laikliğe aykırı faaliyetlerde bulunduğu gerekçesiyle kapatıldı. Anayasa Mahkemesi, 20 Mayıs 1971'de aldığı kararla Millî Nizam Partisi'nin (MNP) kapatılmasına karar vermiş ve bu partinin kadroları, 11 Ekim 1972'de Millî Selâmet Partisi'ni kurmuşlardı.

“Hayatta en hakikî mürşit ilim fendir” sözü, laiklik ilkesi ile ilgilidir.

Laikliğin dört temel ilkesi şunlardır: 1. Din ve devlet işlerinin ayrılması. 2. Din ve vicdan özgürlüğü. 3. Devletin resmi dininin bulunmaması. 4. Eğitimin laik, akılcı ve çağdaş esaslara göre düzenlenmesi.

Laiklik Meclisi, 25 Eylül 2023 tarihinde kurulmuştur.

Açık devlet ilkesi, devlet verilerinin açık formatlarda ve herhangi bir kısıtlama olmadan kamuya açık platformlar aracılığıyla yayınlanması, bu verilerin kullanılması ve yeniden kullanılması yoluyla ekonomik, sosyal ve politik kazanımların elde edilmesi olarak tanımlanır. Bu kavram, vatandaşların yönetim ve karar verme süreçlerine katılımını, yönetimlerin şeffaflığını ve hesap verebilirliğini artırmayı hedefler. Açık devlet ilkesinin temel bileşenleri şunlardır: Şeffaflık. İşbirliği. Katılım.

İnkılap Tarihi Özet Notları: 1. Siyasi Alanda İnkılaplar: - Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922): Millet egemenliğinin sağlanması ve laikliğin ilk aşaması. - Halifeliğin İlgası (3 Mart 1924): Laikleşmede önemli bir adım. 2. Hukuk Alanında İnkılaplar: - Medeni Kanunun Kabulü (17 Şubat 1926): Evlenme, boşanma, miras gibi ilişkileri düzenleyen modern bir kanun. 3. Eğitim ve Kültür Alanında İnkılaplar: - Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924): Eğitimin birleştirilmesi ve devlet denetimine alınması. - Harf İnkılabı (1 Kasım 1928): Latin alfabesinin kabulü ve Millet Mektepleri ile halka okuma-yazma öğretilmesi. - Türk Tarih ve Dil Kurumlarının Kurulması (1931): Türk tarihini ve dilini milli ve laik esaslara göre ele almak amacıyla. 4. Toplumsal Alanda İnkılaplar: - Kılık-Kıyafet İnkılabı: Modern kıyafetlerin kabulü ve fes, sarık gibi geleneksel kıyafetlerin yasaklanması.

Şapka İnkılabı, 5. sınıfta öğretilen tarih derslerinde, Türkiye Cumhuriyeti'nin modernleşme ve laikleşme politikalarının bir parçası olarak yapılmıştır. Bu inkılabın yapılma nedenleri şunlardır: 1. Batılılaşma: Avrupa ülkelerindeki giyim-kuşam tarzının benimsenmesi, Türkiye'nin uluslararası arenada "çağdaş" bir görünüme kavuşması amaçlanmıştır. 2. Laiklik: Dinin kamusal yaşamdan ayrılması ve dinî sembollerin günlük hayatta sınırlanması hedeflenmiştir. 3. Toplumsal Birlik: Farklı etnik, dinî ve kültürel arka planlara sahip insanların ortak bir kimlik etrafında birleşmesi için giyim kuşamın "tek tip" hale getirilmesi düşünülmüştür. 4. Eğitim ve Kurumların Modernleşmesi: Devlet dairelerinin modernleştirilmesi ve toplumsal yaşamın uluslararası normlara yaklaştırılması sürecinde, kılık kıyafet reformu tamamlayıcı bir rol oynamıştır.

Harbi Hayatlar ifadesi, iki farklı bağlamda değerlendirilebilir: 1. Halifeliğin Kaldırılması: 3 Mart 1924'te Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilen bir kanunla halifelik makamı kaldırıldı. Bu kararın nedenleri arasında: - Laik Bir Devlet Kurma Arzusu: Modern ve laik bir devlet kurma isteği, halifeliğin siyasi bir makam olması nedeniyle laiklikle çelişmesi. - Milli Egemenliğin Pekiştirilmesi: Milli egemenlik ilkesine göre, egemenlik kayıtsız şartsız millete aittir; halife ise milletin seçmediği dini bir otoriteydi. - Birlik ve Beraberliğin Sağlanması: Dini bir otoritenin varlığı, farklı etnik ve dini grupların bir arada yaşadığı ülkede birlik ve beraberliği zayıflatabilirdi. 2. Röportaj Adam'ın "Harbi Hayatlar" Videosu: Bu ifade, Röportaj Adam'ın parodi belgesel serisinde yer alan ve hayatın içindeki ilginç olayları mizahi bir dille anlatan videoları için kullanılmıştır.

Atatürkçülükte değişim ve dönüşüm, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde, toplumun çağdaş uygarlık seviyesine ulaşması amacıyla gerçekleştirilen toplumsal, kültürel, yasal ve iktisadi bir dizi düzenlemeyi ifade eder. Bu değişim ve dönüşümün bazı unsurları: Siyasal devrimler: Saltanatın kaldırılması, Cumhuriyetin ilanı, Halifeliğin kaldırılması gibi eylemler. Toplumsal devrimler: Kadınların toplumsal ve siyasal haklarda erkeklerle eşit tutulması, kıyafetlerin çağdaşlaşması, tekke ve zaviyelerin kapatılması. Hukuksal devrimler: Laiklik ilkesinin Anayasa'ya girmesi. Eğitim, kültür ve sanat alanında devrimler: Öğretim birliğinin sağlanması, Arap harflerinin yerine yeni Türk harflerinin kabulü, dil ve tarihin öz benliğine kavuşturulması. Ekonomik devrimler: Aşarın kaldırılması, çiftçinin özendirilmesi, kapitülasyonların kaldırılması, toprak reformu. Atatürkçülük, değişim ve dönüşümü temel aldığı için değişken bir yapıya sahiptir.

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin'in istifa ettiğine dair iddialar doğru değildir. Yusuf Tekin'in istifasını gerektiren bazı nedenler arasında ise şunlar gösterilmektedir: Laiklik karşıtı açıklamalar. Eğitimde dinselleşme ve piyasalaşma. Öğretmenlerin sorunları.

Mustafa Kemal Atatürk'ün laiklik ile ilgili bazı sözleri: "Din bir vicdan meselesidir. Herkes vicdanının emrine uymakta serbesttir. Biz dine saygı gösteririz. Düşünüşe ve düşünceye karşı değiliz. Biz sadece din işlerini, millet ve devlet işleriyle karıştırmamaya çalışıyor, kasıt ve fiile dayanan tutucu hareketlerden sakınıyoruz" (1926). "Laiklik, yalnız din ve dünya işlerinin ayrılması demek değildir. Bütün yurttaşların vicdan, ibadet ve din hürriyeti demektir" (1930). "Din ve mezhep, herkesin vicdanına kalmış bir iştir. Hiç kimse hiçbir kimseyi, ne bir din, ne de bir mezhebi kabul etmeye zorlayabilir. Din ve mezhep hiçbir zaman politika aleti olarak kullanılamaz". "Laiklik asla dinsizlik olmadığı gibi, sahte dindarlık ve büyücülükle mücadele kapısını açtığı için, gerçek dindarlığın gelişmesi imkanını temin etmiştir" (1930). "Laik hükumet kavramından dinsizlik manası çıkarmaya çalışan fesatçılara fırsat vermeyiniz".

Laiklik ve Atatürk'ün devletçilik ilkesi arasındaki ilişki, her iki ilkenin de devletin yönetiminde akıl ve bilimi ön plana çıkarması temelinde kuruludur. Laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, din ile vicdan özgürlüğünün güvence altına alınması anlamına gelir. Devletçilik ise, milli mücadele ve Kurtuluş Savaşı'nın ardından kurulmuş olan Türkiye Cumhuriyeti'nin en kısa sürede kalkınmasını ve özellikle ekonomik alanda, toplum içinde yaşayan bireylerin kendi başlarına yapamayacağı yatırımların devlet eliyle yapılmasını esas alır. Bu bağlamda, laiklik ilkesinin devletçilik ilkesinin ön koşullarından biri olduğu söylenebilir.

Kızıl Ordu Korosu'nun dini bir mensubiyeti yoktur. Koro, Sovyetler Birliği Ordusu Kızıl Ordu'nun resmi korosu olarak, laic bir yapıya sahiptir.

Atatürk'ün hukuk devriminde yaptığı bazı yenilikler: Mecellenin kaldırılması: Yerine laik hukuk sistemi ve bu sisteme bağlı Medeni Yasa, Borçlar Yasası, Ticaret Yasası, Ceza Yasası gibi çağdaş yasalar uygulamaya konuldu. Hukukun laikleşmesi: Türk hukuku dinsel nitelikten kurtuldu ve dünya işlerini bilim ve akılla yürütme yolu açıldı. Yabancı kanunların alınması: İsviçre'den Medeni Kanun, İtalya'dan Ceza Kanunu, Almanya'dan Ticaret Kanunu alındı. Hukuk devleti anlayışının getirilmesi: Devlet yönetiminde keyfilik yerine hukuka uygunluk ilkesi benimsendi. Yargı reformları: Yeni mahkemeler ve barolar kuruldu. Hukuk eğitiminin modernleştirilmesi: 1925 yılında Ankara Hukuk Fakültesi açıldı. Hukukun birliği ve eşitliğinin sağlanması: Ülke vatandaşları, etnik veya dini özelliklerine göre değil, yeni kabul edilen kanunlara tabi oldu. Toplumsal eşitlik: Kadın-erkek eşitliği sağlandı ve vatandaşlar kanun önünde eşit hale geldi.

Saltanatın kaldırılması, laiklik ilkesine girer.

Atatürk'ün Avrupa vizyonu, Türkiye Cumhuriyeti'nin batı medeniyetleri arasında hak ettiği yeri alması ve Avrupalı devletlerle eşit statüye ulaşması üzerine kuruluydu. Atatürk'ün Avrupa vizyonunun bazı unsurları: Modernleşme ve Avrupalılaşma: Kıyafetten eğitime kadar birçok alanda reformlarla dogma yerine hür düşünceyi, batıl inançlar yerine bilimi ve çağdaş sanatı koymayı hedefledi. Uluslararası İş Birliği: Balkan Antantı ve Sadabat Paktı gibi bölgesel iş birliği girişimleriyle barış ve istikrarı sağlamayı amaçladı. AB Üyeliği: Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üyelik hedefini, Cumhuriyet'in bir ülküsü olarak gördü. Atatürk, bu vizyonunu "Avrupa'nın bir parçası olma" ve "kader birliği" kavramlarıyla da ifade etti.