Laiklik

2025 yılının "Aile Yılı" ilan edilmesi, çeşitli tepkilerle karşılandı: Kadın hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği. Laik ve çağdaş değerlere aykırılık. Ekonomik ve sosyal sorunlara odaklanmama. LGBT+ bireylere yönelik söylemler.

İnkılapta yapılan antlaşmaların hangi ilkeye girdiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, inkılap ve antlaşma kavramlarının ilişkili olduğu bazı ilkeler şunlardır: Wilson İlkeleri. Mondros Ateşkes Antlaşması. Sevr Barış Antlaşması.

Demokrat Parti'nin savunduğu bazı temel ilkeler: Sosyal politikalar: Kürtaj haklarının savunulması, LGBT hakları, iklim değişikliğiyle ilgili eylemler ve esrarın yasallaştırılması gibi sosyal konuları destekler. Ekonomik politikalar: Artan oranlı vergi sistemi, daha yüksek asgari ücretler, fırsat eşitliği, sosyal güvenlik, evrensel sağlık hizmetleri ve kamu eğitimini destekler. Dış politika: Liberal enternasyonalizmi ve Çin ile Rusya'ya karşı sert duruşu destekler. Eğitim: Okul standartlarını yükseltme, evrensel okul öncesi eğitim ve sözleşmeli okullar dâhil ilköğretime erişimin genişletilmesini destekler. Sağlık: Sürdürülebilirlik ve rekabetçilik koşulları oluşturuluncaya kadar tarımın korunması ve desteklenmesi gerektiğini savunur. Ayrıca, Demokrat Parti, sağlık sisteminde sorun olduğunu ve hakkaniyete dayalı, kaliteli ve ulaşılabilir bir sağlık hizmet sunumuna ihtiyaç olduğunu kabul eder.

Millî Selamet Partisi (MSP), laikliğe aykırı faaliyetlerde bulunduğu gerekçesiyle 16 Ekim 1981 tarihli Milli Güvenlik Konseyi kararıyla kapatıldı. Partinin kapatılma süreci, 12 Eylül Darbesi sonrasında başladı; Şubat 1981'de parti yöneticileri hakkında kamu davası açıldı ve bu dava Şubat 1985'e kadar sürdü.

Cumhuriyet, halkın seçtiği temsilciler aracılığıyla yönetilen bir devlet yönetim sistemidir. Başlıca özellikleri: Halk egemenliği: Yönetim yetkisi halka aittir ve vatandaşlar seçimler yoluyla temsilcilerini belirler. Hukukun üstünlüğü: Yasalar herkes için geçerlidir ve bağlayıcıdır. Demokrasi ve eşitlik: Her birey eşit haklara sahiptir ve özgürlükler korunur. Laiklik: Devlet yönetimi dinin etkisinden bağımsızdır. Kamu yararı: Yönetim kararları kamu yararını gözetir.

"Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir. İlim ve fennin haricinde mürşid aramak gaflettir, cehalettir, dalalettir" sözü, Atatürk'ün akılcılık (rasyonalizm) ilkesiyle ilişkilidir. Bu söz, 22 Eylül 1924'te Samsun İstiklal Ticaret Mektebi'nde öğretmenler ile yapılan bir konuşmada söylenmiştir. Akılcılık ilkesinin yanı sıra, bu söz aynı zamanda laiklik ilkesinin de bir yansıması olarak değerlendirilebilir.

Laikliğin dört temel ilkesi: 1. Din ve devlet işlerinin ayrılması. 2. Din ve vicdan özgürlüğü. 3. Din kurumlarının devlet işlerinden uzak tutulması. 4. Dinin kötüye kullanımının önlenmesi.

Laiklik Meclisi, 25 Eylül 2023 tarihinde kurulmuştur.

Açık devlet ilkesi, devlet verilerinin açık formatlarda ve herhangi bir kısıtlama olmadan kamuya açık platformlar aracılığıyla yayınlanması, bu verilerin kullanılması ve yeniden kullanılması yoluyla ekonomik, sosyal ve politik kazanımların elde edilmesi olarak tanımlanır. Bu kavram, vatandaşların yönetim ve karar verme süreçlerine katılımını, yönetimlerin şeffaflığını ve hesap verebilirliğini artırmayı hedefler. Açık devlet ilkesinin temel bileşenleri şunlardır: Şeffaflık. İşbirliği. Katılım.

İnkılap tarihi özet notları için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: ogmmateryal.eba.gov.tr sitesinde 12. sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersine ait sunular bulunmaktadır. derslig.com sitesinde 8. sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük konu özetleri mevcuttur. uzmanpdr.com.tr sitesinde LGS için hazırlanmış detaylı inkılap tarihi notları yer almaktadır. web.itu.edu.tr sitesinde Atatürk ilkeleri hakkında bilgiler içeren bir doküman bulunmaktadır. yalova.edu.tr sitesinde ikinci dönem tarih notları yer almaktadır.

Şapka İnkılabı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasının ardından, erkeklerin baş örtme uygulamalarının düzenlenerek Batı ülkelerindeki normlara uygun hâle getirilmesi amacıyla 1925 yılında yapılmıştır. İnkılabın yapılma nedenlerinden bazıları şunlardır: Modernleşme: Türk toplumunu çağdaş, tüm anlamıyla ve görünüşüyle modern bir toplum haline getirmek. Zihniyet değişimi: Kıyafet değişimi ile Türk milletinin zihniyet açısından da çağdaş toplumlardan bir farkı olmadığını göstermek. Dini simgelerden arınma: Fesin Müslümanlığın bir simgesi haline gelmiş olması ve yerine şapkanın kabul edilmesinin dinin elden gittiği şeklinde yorumlanması.

Harbi Hayatlar ifadesi, iki farklı bağlamda değerlendirilebilir: 1. Halifeliğin Kaldırılması: 3 Mart 1924'te Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilen bir kanunla halifelik makamı kaldırıldı. Bu kararın nedenleri arasında: - Laik Bir Devlet Kurma Arzusu: Modern ve laik bir devlet kurma isteği, halifeliğin siyasi bir makam olması nedeniyle laiklikle çelişmesi. - Milli Egemenliğin Pekiştirilmesi: Milli egemenlik ilkesine göre, egemenlik kayıtsız şartsız millete aittir; halife ise milletin seçmediği dini bir otoriteydi. - Birlik ve Beraberliğin Sağlanması: Dini bir otoritenin varlığı, farklı etnik ve dini grupların bir arada yaşadığı ülkede birlik ve beraberliği zayıflatabilirdi. 2. Röportaj Adam'ın "Harbi Hayatlar" Videosu: Bu ifade, Röportaj Adam'ın parodi belgesel serisinde yer alan ve hayatın içindeki ilginç olayları mizahi bir dille anlatan videoları için kullanılmıştır.

Atatürkçülükte değişim ve dönüşüm, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde, toplumun çağdaş uygarlık seviyesine ulaşması amacıyla gerçekleştirilen toplumsal, kültürel, yasal ve iktisadi bir dizi düzenlemeyi ifade eder. Bu değişim ve dönüşümün bazı unsurları: Siyasal devrimler: Saltanatın kaldırılması, Cumhuriyetin ilanı, Halifeliğin kaldırılması gibi eylemler. Toplumsal devrimler: Kadınların toplumsal ve siyasal haklarda erkeklerle eşit tutulması, kıyafetlerin çağdaşlaşması, tekke ve zaviyelerin kapatılması. Hukuksal devrimler: Laiklik ilkesinin Anayasa'ya girmesi. Eğitim, kültür ve sanat alanında devrimler: Öğretim birliğinin sağlanması, Arap harflerinin yerine yeni Türk harflerinin kabulü, dil ve tarihin öz benliğine kavuşturulması. Ekonomik devrimler: Aşarın kaldırılması, çiftçinin özendirilmesi, kapitülasyonların kaldırılması, toprak reformu. Atatürkçülük, değişim ve dönüşümü temel aldığı için değişken bir yapıya sahiptir.

Mustafa Kemal Atatürk'ün laiklik ile ilgili bazı sözleri: "Din bir vicdan meselesidir. Herkes vicdanının emrine uymakta serbesttir. Biz dine saygı gösteririz. Düşünüşe ve düşünceye karşı değiliz. Biz sadece din işlerini, millet ve devlet işleriyle karıştırmamaya çalışıyor, kasıt ve fiile dayanan tutucu hareketlerden sakınıyoruz" (1926). "Laiklik, yalnız din ve dünya işlerinin ayrılması demek değildir. Bütün yurttaşların vicdan, ibadet ve din hürriyeti demektir" (1930). "Din ve mezhep, herkesin vicdanına kalmış bir iştir. Hiç kimse hiçbir kimseyi, ne bir din, ne de bir mezhebi kabul etmeye zorlayabilir. Din ve mezhep hiçbir zaman politika aleti olarak kullanılamaz". "Laiklik asla dinsizlik olmadığı gibi, sahte dindarlık ve büyücülükle mücadele kapısını açtığı için, gerçek dindarlığın gelişmesi imkanını temin etmiştir" (1930). "Laik hükumet kavramından dinsizlik manası çıkarmaya çalışan fesatçılara fırsat vermeyiniz".

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin'in istifa ettiğine dair iddialar asılsızdır. Son günlerde, 2025 Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçlarının açıklanmasının ardından, CHP Kocaeli Milletvekili Mühip Kanko'nun Bakan Tekin'i istifaya çağırdığı haberler çıkmıştır.

Laiklik ve Atatürk'ün devletçilik ilkesi arasındaki ilişki şu şekilde açıklanabilir: Laiklik, devlet düzeninin ve hukuk kurallarının dine değil, akla ve bilime dayandırılmasıdır. Devletçilik ilkesi, Türk toplumunun ve devletinin ekonomik ve sosyal kalkınmasını gerçekleştirmek için devlet işletmeciliği ile özel sektör işletmeciliğinin birlikte ve uyum içinde çalışmasını öngörür. Bu iki ilke arasındaki ilişki, devletçilik ilkesinin uygulanmasında laiklik ilkesinin temel alınması şeklinde özetlenebilir. Devletçilik, ekonomide Türkiye’nin koşullarına uygun bir politika olarak kabul edilirken, bu süreçte laiklik ilkesi, din ve devlet işlerinin ayrılmasını ve vatandaşların inanç özgürlüğünün korunmasını sağlar.

Kızıl Ordu Korosu'nun üyelerinin dinleri hakkında bilgi bulunmamaktadır. Koro, Sovyetler Birliği Ordusu'na bağlı bir topluluk olup, üyeleri arasında farklı dinlere mensup kişiler olabilir. Koronun repertuarında Ortodoks kilise şarkıları da yer almaktadır, ancak bu, üyelerin kişisel dinlerine dair bir gösterge değildir.

Saltanatın kaldırılması, Atatürk'ün laiklik ve cumhuriyetçilik ilkelerine girmektedir. Laiklik ilkesi doğrultusunda, devlet ve din işlerinin ayrılması, devletin din ve vicdan özgürlüğüne karışmaması amacı taşır. Cumhuriyetçilik ilkesi ise millet iradesini ve demokratik yaşam biçimini esas alan bir yönetim şeklini ifade eder.

Atatürk'ün hukuk devriminde yaptığı bazı yenilikler: Mecellenin kaldırılması: Yerine laik hukuk sistemi ve bu sisteme bağlı Medeni Yasa, Borçlar Yasası, Ticaret Yasası, Ceza Yasası gibi çağdaş yasalar uygulamaya konuldu. Hukukun laikleşmesi: Türk hukuku dinsel nitelikten kurtuldu ve dünya işlerini bilim ve akılla yürütme yolu açıldı. Yabancı kanunların alınması: İsviçre'den Medeni Kanun, İtalya'dan Ceza Kanunu, Almanya'dan Ticaret Kanunu alındı. Hukuk devleti anlayışının getirilmesi: Devlet yönetiminde keyfilik yerine hukuka uygunluk ilkesi benimsendi. Yargı reformları: Yeni mahkemeler ve barolar kuruldu. Hukuk eğitiminin modernleştirilmesi: 1925 yılında Ankara Hukuk Fakültesi açıldı. Hukukun birliği ve eşitliğinin sağlanması: Ülke vatandaşları, etnik veya dini özelliklerine göre değil, yeni kabul edilen kanunlara tabi oldu. Toplumsal eşitlik: Kadın-erkek eşitliği sağlandı ve vatandaşlar kanun önünde eşit hale geldi.

Atatürk'ün Avrupa vizyonu, Türkiye Cumhuriyeti'nin batı medeniyetleri arasında hak ettiği yeri alması ve Avrupalı devletlerle eşit statüye ulaşması üzerine kuruluydu. Atatürk'ün Avrupa vizyonunun bazı unsurları: Modernleşme ve Avrupalılaşma: Kıyafetten eğitime kadar birçok alanda reformlarla dogma yerine hür düşünceyi, batıl inançlar yerine bilimi ve çağdaş sanatı koymayı hedefledi. Uluslararası İş Birliği: Balkan Antantı ve Sadabat Paktı gibi bölgesel iş birliği girişimleriyle barış ve istikrarı sağlamayı amaçladı. AB Üyeliği: Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üyelik hedefini, Cumhuriyet'in bir ülküsü olarak gördü. Atatürk, bu vizyonunu "Avrupa'nın bir parçası olma" ve "kader birliği" kavramlarıyla da ifade etti.