Laiklik

Laik, din işlerini devlet işlerine karıştırmayan, devlet işlerini dinden ayrı tutan kişi veya kurum anlamına gelir. Laik kelimesi, Yunanca "laos" (halk) ve "laikos" (halktan olan, ruhbandan olmayan) kelimelerinden türemiştir. Laiklik, aynı zamanda devletin tüm dinlere eşit uzaklıkta durması ve kimsenin dinine karışmaması ilkesini ifade eder.

1982 Anayasası'nın temel felsefesi, devletin güçlendirilmesi ve bireyin temel hak ve özgürlüklerinin sınırlandırılması üzerine kuruludur. Anayasanın temel ilkeleri: Millet iradesinin üstünlüğü: Egemenlik kayıtsız şartsız Türk milletine aittir ve bu yetki, Anayasa'da belirlenen hürriyetçi demokrasi ve hukuk düzeni dışına çıkamaz. Devletin temel amaçları: Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü korumak, kişilerin ve toplumun refahını sağlamak, sosyal hukuk devleti ilkelerini uygulamak. Laiklik ve Atatürk milliyetçiliği: Din, devlet işlerine karıştırılamaz; Anayasa, Atatürk milliyetçiliğine bağlıdır. Kanun önünde eşitlik: Dil, ırk, cinsiyet gibi sebeplerle ayrımcılık yapılamaz; herkes yasalar önünde eşittir.

Seküler, Latince "saeculum" kelimesinden türemiş olup, dünya, çağ veya zaman anlamlarına gelir. Sekülerizm, dini inançlardan ve kurumlardan bağımsız bir hayat tarzını veya bakış açısını benimsemek anlamına gelir. Seküler bir yaşam tarzını benimseyen kişiler, genellikle dini inançlarını özel hayatlarına ait tutarlar ve bu inançları kamu hayatında veya siyasi karar alma süreçlerinde etkili olmak için kullanmazlar. Seküler, aynı zamanda dini değerlere önem vermeyen, onlara ilgili duymayan kişi anlamında da kullanılır.

Mecelle, 1926 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Türk Medeni Kanunu'nu kabul etmesiyle birlikte yürürlükten kaldırılmıştır. Mecelle'nin kaldırılmasının nedeni, modernleşme sürecinde Batı tarzı hukuk sistemlerine geçiş olarak belirtilmiştir.

Cumhuriyet yönetiminin bazı özellikleri: Halk egemenliği: Yönetim yetkisi halkın elindedir; halk, seçimler yoluyla temsilcilerini belirler. Hukukun üstünlüğü: Yasalar herkes için geçerlidir ve bağlayıcıdır; devlet başkanı da yasalara tabidir. Demokrasi ve eşitlik: Her bireyin eşit haklara sahip olduğu bir rejimdir; özgürlükler korunur ve toplumda adalet sağlanır. Laiklik: Devlet yönetimi, dinin etkisinden bağımsızdır; her birey inanç özgürlüğüne sahiptir. Seçme ve seçilme hakkı: Halkın seçme ve seçilme hakkı vardır ve bu hak anayasal güvence altındadır. Kamu yararı ilkesi: Ön planda tutulan bir ilkedir. Temel hak ve özgürlükler: Vatandaşların temel hak ve özgürlükleri devletin güvencesi altındadır. Yargı bağımsızlığı: Yargı yetkisi, tam bağımsız mahkemeler aracılığıyla kullanılır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, aşağıdaki ilkelere dayanır: Cumhuriyetçilik. Atatürk milliyetçiliği. Demokratiklik. Laiklik. Sosyal devlet. Hukukun üstünlüğü. Devletin bütünlüğü. Kanun önünde eşitlik.

Atatürk'e göre laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, dinî inançların devlet yönetiminde ve siyasette rol oynamaması esasına dayanır. Atatürk'ün laiklik anlayışının bazı unsurları: Din ve vicdan özgürlüğü: Toplumda din ve vicdan özgürlüğünün sağlanması. Eşitlik: Din ve mezhepleri ne olursa olsun yurttaşlara eşit davranılması. Resmi din olmaması: Devletin resmî bir dininin bulunmaması. Eğitimin lâik, akılcı ve çağdaş esaslara göre düzenlenmesi: Eğitimin, akıl ve bilime dayalı olarak yapılması. Atatürk, laikliği dinsizlik veya din düşmanlığı olarak yorumlamamış, dinin her türlü çıkar hesaplarından uzak tutulması ve siyasete alet edilmemesi gerektiğini vurgulamıştır.

Millet Partisi, 27 Ocak 1954'te "dini esasa dayanan ve amacını gizleyen bir cemiyet olduğu" iddiasıyla kapatıldı. Kapatılma kararının diğer nedenleri arasında: Parti içindeki bölünmeler. Hükümet ile yaşanan gerginlikler. Basının partiye karşı tutumu.

Milliyetçi Kongre Derneği, seküler milliyetçi bir anlayışa sahiptir. Ayrıca, dernek Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ'ın tutukluluğuna karşı çıkarak, bu durumu iktidarın muhalefeti susturma ve Türk milliyetçilerini sindirme çabası olarak değerlendirmiştir.

Cumhuriyetçi Parti, genellikle muhafazakar ve sağcı politikalarla ilişkilendirilir ve aşağıdaki konuları savunur: Sosyal konular: Kürtajın kısıtlanması, eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımının yasaklanması, silah kısıtlamalarının gevşetilmesi, eşcinsel evliliğin yasallığının kaldırılması ve transseksüel hakları hareketine karşı çıkılması. Ekonomik konular: Vergi indirimlerinin ve deregülasyonun desteklenmesi, işçi sendikalarına ve evrensel sağlık hizmetlerine karşı çıkılması. Dış politika: Çin, Rusya, İran ve Kuzey Kore'ye karşı sert tutumları destekleyenler ile müdahalesizlik ve izolasyonizmi destekleyenlerin bulunması. Geleneksel değerler: Kişisel sorumluluk, aile değerleri ve dini özgürlük gibi geleneksel değerlerin savunulması. Tüm Cumhuriyetçilerin bu inançların tümüne sahip olmadığını ve kendilerini Cumhuriyetçi olarak tanımlayan ancak bunları desteklemeyen bireyler olabileceğini belirtmek önemlidir.

Hürriyetçi Eğitim Sen'in amacı, "fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür" anlayışıyla bağımsız sendikacılık faaliyetleri yaparak üyelerinin ve tüm eğitim çalışanlarının ekonomik, sosyal, kültürel ve mesleki kazanımları ile hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmektir. Sendikanın diğer amaçları arasında: Tüm sendikal faaliyetlerde etik ilkelere uygun davranmak; Çalışanların insan onuruna yaraşır bir yaşantıya kavuşmasını sağlamak; Liyakat ilkesinin hakim kılınması için çalışmak; Sendikal hakları evrensel ilkelere ve uluslararası sözleşmelere dayalı olarak hayata geçirmek; Eğitim, öğretim ve bilim hizmetleri kolunda çalışanların atama, yer değiştirme, görevde yükselme ve ilerleme haklarını savunmak; Şehit yakınları, gaziler ve hizmetli statüsünde çalışanların haklarını korumak; Eğitim sisteminin her katmanında adaleti, eşitliği ve erişilebilirliği sağlamak yer alır.

Şer'iye ve Evkaf Vekaleti, laiklik ilkesini uygulamak ve din ile devlet işlerini ayırmak amacıyla 3 Mart 1924'te kaldırılmıştır. Bu kararın diğer nedenleri arasında: Cumhuriyet karşıtlığının önüne geçme ihtiyacı; Vakıfların ve din hizmetlerinin daha etkin bir şekilde yönetilmesi gerekliliği bulunmaktadır. Kaldırılmasının ardından, din işlerini yönetmek üzere Diyanet İşleri Reisliği, vakıfları yönetmek üzere ise Başbakanlığa bağlı Vakıflar Genel Müdürlüğü kurulmuştur.

Hayır, seküler ve laik aynı şey değildir. Laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması anlamına gelir. Her seküler, laik olabilir ama her laik, seküler olmayabilir.

Hayır, laiklik ve sekülerlik aynı şey değildir. Laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması anlamına gelir. Sekülerlik ise toplumda ahiretten ve diğer ruhani meselelerden ziyade dünya hayatına odaklanılması yönündeki hareketi ifade eder. Her seküler, laik olabilir; ancak her laik, seküler olmayabilir.

Çalıkuşu romanı, 1930'ların ortasında, laik rejime uygun hale getirilmesi amacıyla bazı değişikliklerden geçirilmiştir. Yapılan değişikliklerden bazıları: İlk baskıda geçen ve çarşafın bir kadını güzel gösterdiğini belirten ifade, sakıncalı bulunarak sonraki baskılarda kaldırılmıştır. Osmanlı döneminde imparatorluk sınırları içinde bulunan yer isimleri, dini muhtevalı ve çağrışımlı kelimeler yeni baskılarda değiştirilmiştir. Ayrıca, 1935 yılında, Reşat Nuri Güntekin'in telif haklarının sona ermesiyle, Çalıkuşu'nun telif hakkı nedeniyle yasaklandığına dair bir bilgi bulunmamaktadır.

Laik ve Bilimsel Eğitim Platformu (LABEP), 2017 yılında beş sivil toplum örgütünün başkanlarının çağrısı ile bir araya gelen 25 sivil toplum kuruluşu tarafından kurulmuştur. Platformun kurucuları arasında yer alan sivil toplum kuruluşları şunlardır: Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD); Atatürkçü Düşünce Derneği (ADD); Çağdaş Eğitim Vakfı (ÇEV); Kadın Araştırmaları Derneği (KAD); İstanbul Kadın Kuruluşları Birliği (İKKB).

Atatürk'ün eğitim konusunda çok hassas olmasının bazı nedenleri: Yeni nesillerin yetiştirilmesi: Atatürk, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin, cumhuriyetin değerlerini savunacak ve onlara sahip çıkacak yeni bir insan tipine ihtiyacı olduğunu düşünüyordu. Eğitimin yaygınlaştırılması: Bilgisizliğin ortadan kaldırılması ve eğitimin yetişkinleri de kapsaması için çaba göstermiştir. Eğitimin bilime dayalı olması: Eğitim sisteminin ve programlarının bilimsel temellere dayanması gerektiğini savunmuştur. Milli eğitim: Eğitimde milli bir yaklaşımın benimsenmesi ve doğuyla batının taklit edilmemesi gerektiğini belirtmiştir. Laiklik ilkesi: Eğitimin laik bir yapıya sahip olmasının, eğitimin milliliğinin ve bilime dayalı olmasının temeli olduğunu savunmuştur. Öğretmenlere önem verilmesi: İyi bir eğitim için iyi eğiticilerin gerekli olduğunu vurgulamıştır.

Laik ve Bilimsel Eğitim Platformu (LABEP), laik ve bilimsel eğitimi savunmak amacıyla bir araya gelen sivil toplum kuruluşlarının oluşturduğu bir platformdur. Platformun bazı amaçları: Eğitimde dinselleştirme ve piyasalaştırma çabalarına karşı çıkmak. Öğretim Birliği Yasası'na sahip çıkmak ve bu yasanın uygulanmasını sağlamak. Ders kitaplarının Atatürk, bilimsel gerçekler ve evrensel değerlerle donatılmasını talep etmek. 4+4+4 kesintili sistemin yerine 12 yıllık zorunlu kesintisiz eğitime geçilmesini istemek. LABEP, bu amaçlarını gerçekleştirmek için basın açıklamaları, paneller ve çeşitli etkinlikler düzenlemektedir.

Émile Zola, eserlerinde Fransız toplumunun sorunlarını ayrıntılı şekilde dile getirmiş ve 1880'de edebiyata yeni giren natüralizm akımına öncülük etmiştir. Zola'nın savunduğu bazı konular: Toplumsal eleştiri ve sosyal adalet: Eserlerinde toplumun yapısını, sınıf çatışmalarını ve adaletsizlikleri incelemiştir. Determinizm: İnsan davranışlarının genetik, çevresel ve toplumsal faktörler tarafından belirlendiğine inanmıştır. Sanat ve edebiyat: Zola, edebiyatın toplumsal sorunları ele alması ve gerçeklerle yüzleşmesi gerektiğini savunmuştur. Dreyfus Davası: Yahudi asıllı yüzbaşı Dreyfus'un masumiyetini savunarak, Fransa adalet sistemini ve orduyu eleştirmiştir.

Atatürk, Türk milletine birçok hak tanımıştır. İşte bazıları: Milli Egemenlik Hakkı: Atatürk, "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ilkesiyle Türk milletine devlet yönetiminde söz sahibi olma hakkı tanımıştır. Eşit Oy Hakkı: Genel oy prensibiyle seçme ve seçilme hakkını sağlamış, böylece vatandaşların yönetimde eşit söz sahibi olmasını mümkün kılmıştır. Kadın Hakları: Kadınlara erkeklerle eşit haklar verilmiş, resmi görevlere atanabilme, oy verme ve Millet Meclisine seçilebilme hakkı tanınmıştır. Sınıfsız Toplum: Halkçılık ilkesiyle sınıfsız ve imtiyazsız bir toplum yapısı oluşturulmuştur. Laiklik: İnanç ve vicdan özgürlüğünü ön plana çıkarmış, dini inançlardan dolayı insanlar arasında ayrım yapılmamasını sağlamıştır. Eğitim Hakkı: Çağdaş eğitimi zorunlu kılmış, Arap alfabesinin yerine Latin alfabesini kabul etmiştir.