Laiklik

Laik kelimesi, din işlerini devlet işlerine karıştırmayan, devlet işlerini dinden ayrı tutan anlamına gelir.

1982 Anayasası'nın temel felsefesi, devletin güçlendirilmesi ve bireyin temel hak ve özgürlüklerinin sınırlandırılması üzerine kuruludur. Anayasanın temel ilkeleri: Millet iradesinin üstünlüğü: Egemenlik kayıtsız şartsız Türk milletine aittir ve bu yetki, Anayasa'da belirlenen hürriyetçi demokrasi ve hukuk düzeni dışına çıkamaz. Devletin temel amaçları: Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü korumak, kişilerin ve toplumun refahını sağlamak, sosyal hukuk devleti ilkelerini uygulamak. Laiklik ve Atatürk milliyetçiliği: Din, devlet işlerine karıştırılamaz; Anayasa, Atatürk milliyetçiliğine bağlıdır. Kanun önünde eşitlik: Dil, ırk, cinsiyet gibi sebeplerle ayrımcılık yapılamaz; herkes yasalar önünde eşittir.

Mecelle, 1926 yılında Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesiyle kaldırıldı. Bunun nedenleri arasında şunlar yer alır: - Laiklik ilkesine aykırılık: Mecelle'nin temelleri dine dayandığı için uygar medeniyet anlayışına ters kalan yasalar içeriyordu. - Yeni hukuk sistemine geçiş: Modernleşme sürecinde, Batı tarzı hukuk sistemlerine geçişin bir parçası olarak, Mecelle'nin yerini Türk Medeni Kanunu aldı.

Cumhuriyet yönetiminin özellikleri şunlardır: 1. Halk Egemenliği: Egemenliğin millete ait olması, yani ülkenin yönetim hakkının halkın oylarıyla belirlenen temsilcilere ait olması. 2. Seçme ve Seçilme Hakkı: Halkın belirli aralıklarla yapılan seçimlerle temsilcilerini seçmesi ve seçilme hakkına sahip olması. 3. Çok Partili Sistem: Farklı ideolojilere sahip siyasi partilerin halkın oylarını almak için yarışması. 4. Hukukun Üstünlüğü: Hukuk sisteminin herkes için eşit ve adil olması, hiç kimsenin kanunların üzerinde olmaması. 5. Laiklik: Din ve devlet işlerinin ayrılması, farklı inançlara sahip insanların eşit haklara sahip olması. 6. Sosyal Devlet: Vatandaşların sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için çaba gösterilmesi, eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik gibi alanlarda hizmet sunulması.

T.C. Anayasası, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti ilkesine dayanır.

Atatürk'e göre laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, dinî inançların devlet yönetiminde ve siyasette rol oynamaması esasına dayanır. Atatürk'ün laiklik anlayışının bazı unsurları: Din ve vicdan özgürlüğü: Toplumda din ve vicdan özgürlüğünün sağlanması. Eşitlik: Din ve mezhepleri ne olursa olsun yurttaşlara eşit davranılması. Resmi din olmaması: Devletin resmî bir dininin bulunmaması. Eğitimin lâik, akılcı ve çağdaş esaslara göre düzenlenmesi: Eğitimin, akıl ve bilime dayalı olarak yapılması. Atatürk, laikliği dinsizlik veya din düşmanlığı olarak yorumlamamış, dinin her türlü çıkar hesaplarından uzak tutulması ve siyasete alet edilmemesi gerektiğini vurgulamıştır.

Millet Partisi, laikliğe aykırı politika ürettiği gerekçesiyle 1954 yılında, Ankara Ağır Ceza Mahkemesi Reisi Memduh Balamir tarafından kapatıldı.

Milliyetçi Kongre Partisi (NCP), ilerici, laik ve sosyal adalet odaklı bir siyasi görüşe sahiptir. Milliyetçi Kongre Derneği ise seküler milliyetçilik çizgisinde duran ve Türk milliyetçiliğini temel hak ve özgürlüklere saygılı bir siyaset anlayışı ile geliştirmeyi hedefleyen bir sivil toplum kuruluşudur.

Cumhuriyetçi Parti, farklı ülkelerde farklı anlamlar taşısa da genel olarak aşağıdaki ilkeleri savunur: 1. Cumhuriyetçilik: Halkın kendi kendini yönetmesi ve seçimlerle geçici yönetimlerin iş başına gelmesi. 2. Laiklik: Devleti her türlü dini inanç ve öğretinin ötesinde, bilimi esas alan bir düzen olarak görmek. 3. Devrimcilik: Toplumun ilerlemesi ve modernleşmesi için gerekli reformları desteklemek. 4. Devletçilik: Ekonomide devletin aktif rol oynaması ve stratejik sektörlerde devlet işletmelerinin bulunması. 5. Milliyetçilik: Ulusun ve devletin çıkarlarını ön planda tutmak. 6. Halkçılık: Tüm vatandaşların eşit hak ve özgürlüklere sahip olması ve toplumun refahının artırılması. Ayrıca, ABD'deki Cumhuriyetçi Parti, muhafazakârlık, liberteryenizm ve sağ popülizm gibi ideolojileri de bünyesinde barındırır.

Hürriyetçi Eğitim Sen'in amacı, eğitimde özgürlük, adalet ve kaliteyi savunarak aşağıdaki hedefleri gerçekleştirmektir: Eğitim çalışanlarının haklarını koruma. Laik ve bilimsel eğitim. Eğitimde demokrasi. Fırsat eşitliği. Uluslararası sözleşmelere uyum.

Şeriye ve Evkaf Vekaleti, din işlerinin devlet işlerine karışmasını engellemek amacıyla kaldırıldı. Bu vekaletin kaldırılmasının diğer nedenleri arasında: - Laiklik ilkesinin benimsenmesi: Laik devlette egemenliğin kaynağının millet olması ve devlet ile din işlerinin ayrılması gerekliliği. - Eğitim ve öğretimin birleştirilmesi: Daha önce Şeriye ve Evkaf Vekaleti'ne bağlı olan eğitim kurumlarının Milli Eğitim Bakanlığı'na devredilmesi.

Seküler ve laik kavramları benzer anlamlara sahip olsalar da tam olarak aynı şeyler değildir. Seküler, kişinin dini inancı ne olursa olsun, gündelik yaşamını dünyevi bir akılcılıkla ele almasını ifade eder. Laik ise, din ve devlet işlerinin ayrılığını ifade eder.

Laiklik ve sekülerlik kavramları aynı şeyi ifade etmez, ancak birbirleriyle ilişkilidir. Laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, devletin tüm inanç gruplarına eşit mesafede olması anlamına gelir. Sekülerlik ise, dünyevî anlamına gelir ve bir dine bağlı ya da karşı olmamak, din dışı olmak demektir. Dolayısıyla, laiklik daha çok siyasi ve kurumsal bir kavramı ifade ederken, sekülerlik bireysel ve toplumsal bir boyutu kapsar.

"Çalıkuşu" romanının yasaklanma nedenleri iki ana başlık altında toplanabilir: 1. Dini ve geleneksel unsurların çıkarılması: Roman, Cumhuriyet sonrası dönemde dini ve Osmanlıyı çağrıştıran terimlerin çıkarılması için müdahalelere maruz kalmıştır. 2. Çarşaf yasağı: 1930'ların ortasında çarşaf ve peçenin yasaklanması döneminde, romandaki çarşafla ilgili ifadeler de sakıncalı bulunarak çıkarılmıştır.

Laik ve Bilimsel Eğitim Platformu, 11 Şubat 2017 tarihinde beş sivil toplum örgütünün başkanlarının çağrısı ile bir araya gelen 25 sivil toplum kuruluşu tarafından kurulmuştur. Platformun kurucuları arasında yer alan örgütler şunlardır: - Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD); - Atatürkçü Düşünce Derneği (ADD); - Çağdaş Eğitim Vakfı (ÇEV); - İstanbul Kadın Kuruluşları Birliği (İKKB); - Kadın Araştırmaları Derneği (KAD).

Atatürk'ün eğitim konusunda çok hassas olmasının bazı nedenleri: Yeni nesillerin yetiştirilmesi: Atatürk, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin, cumhuriyetin değerlerini savunacak ve onlara sahip çıkacak yeni bir insan tipine ihtiyacı olduğunu düşünüyordu. Eğitimin yaygınlaştırılması: Bilgisizliğin ortadan kaldırılması ve eğitimin yetişkinleri de kapsaması için çaba göstermiştir. Eğitimin bilime dayalı olması: Eğitim sisteminin ve programlarının bilimsel temellere dayanması gerektiğini savunmuştur. Milli eğitim: Eğitimde milli bir yaklaşımın benimsenmesi ve doğuyla batının taklit edilmemesi gerektiğini belirtmiştir. Laiklik ilkesi: Eğitimin laik bir yapıya sahip olmasının, eğitimin milliliğinin ve bilime dayalı olmasının temeli olduğunu savunmuştur. Öğretmenlere önem verilmesi: İyi bir eğitim için iyi eğiticilerin gerekli olduğunu vurgulamıştır.

Laik ve Bilimsel Eğitim Platformu (LABEP), eğitimde laiklik ve bilimsellikten uzaklaşılmasına karşı çalışmalar yürüten bir sivil toplum kuruluşudur. Platformun yaptığı bazı işler şunlardır: Eğitimin dinselleştirilmesine karşı çıkmak. Toplumsal farkındalığı artırmak. Yasal düzenlemelere katılmak.

Émile Zola, çeşitli konularda önemli görüşleri olan bir yazardır: 1. Demokratik Cumhuriyet: Zola, insanların özgür bir birey olarak yaşayabilmeleri için en uygun yönetim şeklinin demokratik cumhuriyet olduğunu savunur. 2. Laik Eğitim: Yazar, laik eğitimi destekleyerek, bağnazlığın ve tarikatların insanlığın aydınlık geleceğini kararttığını düşünür. 3. Adalet ve Hoşgörü: Zola, adalet ve hoşgörünün toplumda hakim olması gerektiğini, bu değerlerin uygar toplumlar yaratmada önemli olduğunu vurgular. 4. Natüralizm Akımı: Edebiyatta natüralizm akımının öncüsü olan Zola, sanatın gerçeği yansıtması ve deneylere dayanması gerektiğini savunur.

Atatürk, Türk milletine birçok hak tanımıştır. İşte bazıları: Milli Egemenlik Hakkı: Atatürk, "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ilkesiyle Türk milletine devlet yönetiminde söz sahibi olma hakkı tanımıştır. Eşit Oy Hakkı: Genel oy prensibiyle seçme ve seçilme hakkını sağlamış, böylece vatandaşların yönetimde eşit söz sahibi olmasını mümkün kılmıştır. Kadın Hakları: Kadınlara erkeklerle eşit haklar verilmiş, resmi görevlere atanabilme, oy verme ve Millet Meclisine seçilebilme hakkı tanınmıştır. Sınıfsız Toplum: Halkçılık ilkesiyle sınıfsız ve imtiyazsız bir toplum yapısı oluşturulmuştur. Laiklik: İnanç ve vicdan özgürlüğünü ön plana çıkarmış, dini inançlardan dolayı insanlar arasında ayrım yapılmamasını sağlamıştır. Eğitim Hakkı: Çağdaş eğitimi zorunlu kılmış, Arap alfabesinin yerine Latin alfabesini kabul etmiştir.

Laiklik alanında yapılan inkılaplar şunlardır: 1. Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922). 2. Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924). 3. Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun Çıkarılması (3 Mart 1924). 4. Şer’iyye ve Evkaf Vekaletinin Kaldırılması (3 Mart 1924). 5. Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması (30 Kasım 1925). 6. Medeni Kanun'un Kabul Edilmesi (1926). 7. 1928'de Anayasadan "Devletin dini İslam'dır" Maddesinin Çıkarılması. 8. 1937'de Laiklik İlkesinin Anayasaya Girmesi. Bu inkılaplar, din ve devlet işlerinin ayrılmasını, din özgürlüğünün sağlanmasını ve hukukun üstünlüğünün esas alınmasını amaçlamıştır.