BilimselYöntem

Gerçeği bulmak için bilimsel yöntem kullanılabilir. Bu yöntem beş ana adımdan oluşur: 1. Gözlem: Doğal dünyada meydana gelen olayların dikkatlice gözlemlenmesi. 2. Hipotez Oluşturma: Gözlemlenen olayları açıklayan test edilebilir bir hipotezin formüle edilmesi. 3. Deney Yapma: Hipotezi test etmek için deneylerin tasarlanması ve verilerin toplanması. 4. Veri Toplama: Bağımlı ve bağımsız değişkenlerin ölçüldüğü verilerin toplanması. 5. Sonuç Çıkarma: Toplanan verilerin yorumlanması ve hipotezin desteklenip desteklenmediğinin belirlenmesi. Ayrıca, nitel ve nicel araştırma yöntemleri de gerçeği bulma sürecinde kullanılabilir.

Francis Bacon, modern bilimin gelişmesinde büyük rol oynamış ve aşağıdaki görüşleri savunmuştur: 1. Ampirizm: Deney ve gözleme dayalı bilginin önemini savunmuş, bilginin sadece teorik bir uğraş değil, aynı zamanda pratik sonuçlar doğurması gerektiğini belirtmiştir. 2. Bilimsel Yöntem: Tümevarım (indüksiyon) yöntemini desteklemiş, yani tekil sonuçlardan hareketle genel ilkelere varılmasını savunmuştur. 3. Bilginin Gücü: "Bilgi güçtür" sözüyle, bilginin bireyleri ve toplumları güçlendirme potansiyeline sahip olduğunu ifade etmiştir. 4. İdoller: İnsan zihnini etkileyen ve doğru bilgiye ulaşmayı engelleyen dört farklı "idol" (yanlış kavramlar) tanımlamış ve bunlardan kurtulmayı hedeflemiştir. Bacon, ayrıca pozitivizm, bilimcilik ve ütopyacılığın ilk büyük temsilcilerinden biri olarak kabul edilir.

Nicel araştırma yöntemleri şunlardır: 1. Deneysel Model: İki veya daha fazla grup üzerinde yapılan uygulamaların, belirli değişkenler açısından etkilerinin farklılaşma boyutunu inceler. 2. Betimsel Model: Verilen bir durumu aydınlatmak, değerlendirmeler yapmak ve olaylar arasında olası ilişkileri ortaya çıkarmak için yürütülür. 3. Bağıntısal Model: İki veya daha fazla değişken arasında ilişki olup olmadığını incelemek amacıyla kullanılır. 4. Nedensel Karşılaştırma Modeli: Belli bir değişken açısından farklılaşan grupları birbirleriyle karşılaştırmak amaçlanır. 5. Tarihsel Yöntem: Geçmişteki bir olayın durumu ve bu olayın mevcut durum üzerindeki etkilerinin incelenmesidir. 6. İçerik Analizi: Metin veya içerik tabanlı verileri analiz etmek için kullanılır. 7. Yöneylem Araştırması: Karmaşık sorunların çözümünde ve incelenmesinde bilimsel ve matematiksel yöntemlerin uygulanmasıdır.

Bilimsel yöntemin ilk ve en önemli basamağı gözlem yapmaktır.

Planla-Yap-Kontrol Et-Uygula (PUKÖ), bir süreçte değişiklik önerme, değişikliği uygulama, sonuçları ölçme ve uygun eylemi gerçekleştirme şeklindeki bilimsel yönteme dayanan bir iyileştirme döngüsüdür. PUKÖ döngüsünün adımları şunlardır: 1. Planla: Hedefleri ve süreçleri tanımlayın, neyin iyileştirilmesi gerektiğini belirleyin ve ayrıntılı bir plan oluşturun. 2. Yap: Planı uygulayın, etkinliğini test etmek için planı küçük ölçekte gerçekleştirin. 3. Kontrol Et: Verileri gözden geçirin ve analiz edin, gerçek sonuçları planlanan hedeflerle karşılaştırın. 4. Uygula: Performansı iyileştirmek için gerekli aksiyonları alın, çözümü standartlaştırın ve düzeltmeler yapın.

Bilimsel teori oluşumu, bilimsel yöntem çerçevesinde belirli aşamalardan geçer: 1. Gözlem ve Veri Toplama: Bilim insanları, belirli bir fenomeni veya olayı dikkatlice gözlemleyerek ve ölçümler yaparak veriler toplarlar. 2. Hipotez Oluşturma: Bu gözlemler ve veriler, henüz tam olarak açıklanamayan durumlarla ilgili soruları gündeme getirir ve bu soruları yanıtlamak amacıyla test edilebilir hipotezler oluşturulur. 3. Deney ve Test Etme: Hipotezler, deneyler ve daha fazla gözlem yoluyla test edilir. 4. Teori Geliştirme: Eğer hipotezler yeterince desteklenirse, daha geniş bir açıklama çerçevesi olan teoriye dönüşürler. 5. Geniş Kabul ve Onay: Teori, bilimsel topluluk içinde geniş bir kabul ve onay gerektirir. Teoriler, yeni gözlemler ve deneylerle sürekli olarak test edilmeye devam eder, ancak şu ana kadar geçerliliklerini korumuşlarsa kanıtlanmış teori olarak kabul edilirler.

Bilimsel konsensüs, bilimsel bir konuda, bilim insanlarının kolektif görüşü, fikri ve yargısıdır. Bu kavram, bilimsel yöntemlerle ulaşılan bulgular sonucu oluşur ve bilimsel bir teori veya yöntem değildir. Bilimsel konsensüs, genellikle dini veya politik sonuçları nedeniyle tartışmalı olan konularda gündeme gelir.

Literatür taraması yapmak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Araştırma sorusunun belirlenmesi. 2. Anahtar kelimelerin belirlenmesi. 3. Kaynakların seçilmesi. 4. Arama stratejisinin oluşturulması. 5. Kaynakların taranması ve seçilmesi. 6. Kaynakların okunması ve not alınması. 7. Kaynakların sentezlenmesi ve organize edilmesi. Literatür taraması, bilimsel araştırmaların temel aşamalarından biri olup, araştırmanın kalitesini ve sonuçların güvenilirliğini artırır.

Pozitivizmin temel ilkeleri şunlardır: 1. Bilimsel Yöntem: Pozitivizm, gözlem, deney ve mantıksal analiz gibi bilimsel yöntemlerin kullanımını savunur. 2. Olgusallık: Yalnızca gözlemlenebilir ve ölçülebilir olgular gerçek bilgi kaynağı olarak kabul edilir, metafizik ve teolojik iddialar geçersiz sayılır. 3. Deterministik Yaklaşım: Doğa olaylarının belirli yasalar çerçevesinde meydana geldiği ve bu yasaların keşfedilebileceği öne sürülür. 4. Bilginin İlerleyici Doğası: İnsan bilgisinin sürekli olarak ilerlediğine inanılır, bilimsel araştırmalar ve keşifler insan bilgisini genişletir. 5. Gerçekçilik: Dış dünyada var olan gerçekliğin, insan algılarından bağımsız olarak var olduğu kabul edilir. 6. Metafizik ve Teolojik Red: Pozitivistler, bu tür açıklamaları doğrulanabilir ve nesnel olmadıkları için reddederler.

Bilim ve teori arasındaki farklar şunlardır: 1. Bilim: Evrendeki olguların ve olayların bir bölümünü ele alıp, gözlem ve deneylerle gerçeğe dayanarak yasalar ve bilgiler üreten düzenli ve tutarlı bir bilgi yoludur. 2. Teori: Geniş bir gözlem ve deneyim setini açıklayan, kapsamlı ve tutarlı bir açıklama çerçevesidir. Özetle, bilim genel prensipleri ve yasaları ifade ederken, teori bu prensiplerin ve yasaların belirli bir fenomen için nasıl işlediğini açıklayan daha spesifik bir çerçevedir.

Derlemeler, belirli bir konu hakkında yapılmış çalışmaların bir araya getirilerek özetlenmesi ve analiz edilmesiyle oluşturulan eserlerdir. Derleme türleri şunlardır: 1. Anlatı Derlemeleri: Konu hakkında genel bir bakış sağlar ve literatürdeki önemli çalışmaları tanıtır. 2. Sistematik Derlemeler: Belirli bir araştırma sorusuna yanıt arayan ve sıkı metodolojik kriterlerle yürütülen derlemelerdir. 3. Meta-analiz: Nicel verileri toplar ve istatistiksel olarak analiz eder. 4. Scoping Review (Haritalama Derlemesi): Literatürde geniş bir alanın haritasını çıkararak mevcut durumu tanımlar ve boşlukları gösterir. Derlemelerin amaçları arasında, araştırmacılara ve öğrencilere kapsamlı bilgi sunmak, literatürdeki boşlukları belirlemek ve yeni araştırma alanlarına işaret etmek yer alır.

Gözlem yaparken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır: 1. Objektif Olmak: Gözlem süresince duygusal olarak tarafsız kalmak ve önyargısız bir şekilde gözlem yapmak önemlidir. 2. Hedef Belirleme: Gözlem yapmadan önce amacınızı net bir şekilde belirlemek, neyi gözlemleyeceğinizi bilmek gereklidir. 3. Dikkat ve Odaklanma: Gereksiz detaylara sapmadan, önemli noktalara odaklanmak gerekir. 4. Etik Kurallara Uyma: Gözlem yaptığınız kişilerin gizliliğini korumak ve onların rızasını almak etik bir zorunluluktur. 5. Zaman Yönetimi: Gözlem sürenizi planlamak ve zamanınızı etkili bir şekilde kullanmaya çalışmak önemlidir. 6. Kayıt Tutma: Gözlem sırasında önemli gözlemleri not almak, daha sonra analiz yapmanızı kolaylaştıracaktır. 7. İletişim ve Geri Bildirim: Gözlem sürecinde hasta ile iletişim kurmak ve geribildirim sunmak, gözlemin etkinliğini artırır.

Yarış bilimi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Bilimsel Yöntemleri Kullanmadan Bilimsel İddialarda Bulunma: Bu, genellikle bir konuyla ilgili gerçekleri veya kanıtları çarpıtmak veya gizlemek için yapılan bir uygulamadır. 2. Sporun Bilimsel İncelemesi: Sporun fiziksel, ruhsal, bedensel ve mental olarak bilimsel bir biçimde incelenmesi, sporun ve sporcunun üzerinde yarattığı etkilerin araştırılmasıdır.

Bilimin beş temel özelliği şunlardır: 1. Olgusallık: Bilim, doğrudan veya dolaylı olarak gözlemlenebilen olguları ele alır. 2. Kesinlik: Bilimsel bilgiye ulaşmak için kuşkucu ve eleştirel bir bakış açısı gereklidir ve sonuçlar kesin olarak kabul edilir. 3. Seçicilik: Evrende olup biten sonsuz olgudan, bilim kendi konusuyla ilgili olanları seçer. 4. Mantıksallık: Bilimin ulaştığı sonuçlar, kendi içinde tutarlı ve çelişkiden uzaktır. 5. Sistemlilik: Bilim, düzenli ve disiplinli bir şekilde ilerler, bilimsel yöntemi ve veri toplama tekniklerini kullanır.

Bilimsel yöntemde 8 basamak şunlardır: 1. Problemi Bulma ve Konuyu Belirleme: Mevcut bir problemin tespit edilmesi ve araştırmanın konusunun belirlenmesi. 2. Gözlem Yapma: Problem üzerinde nicel ve nitel gözlemlerin yapılması. 3. Veri Toplama: Problem ve gözlemleme işleminden sonra kurallara uygun bir şekilde verilerin toplanması. 4. Hipotez Belirleme: Toplanan verilere dayalı bir inceleme yapılarak hipotezin oluşturulması. 5. Tahmin ve Tespit: Verilerin sınıflandırılıp karşılaştırılması ve tespit aşamasının ortaya çıkarılması. 6. Kontrollü Deneyler Yapma: Hipotezin veya hipotezlerin kontrollü deneylerle test edilmesi. 7. Verilerin Analizi ve Sentezi: Deney sonuçları doğrultusunda hipotezin doğru olup olmadığının kontrol edilmesi. 8. Raporlama: Tüm araştırma sürecinin ve sonuçlarının yazılı bir rapor haline getirilmesi.

Francis Bacon, modern bilimin ve bilimsel yöntemin gelişmesinde önemli bir rol oynadığı için önemlidir. Bacon'ın katkılarının bazıları şunlardır: - Tümevarım mantığı: Yalnızca tümevarımla bilimsel bilginin mümkün olduğunu savunmuştur. - Yeni bilimsel yöntem: Gözlem ve deneyime dayalı yeni bir bilimsel yöntem önermiş, bu yöntem modern deneyciliğin temelini oluşturmuştur. - Felsefi eserler: "Novum Organum" ve "Yeni Atlantis" gibi eserleriyle yeni bir düşünce dünyası ve bilimsel araştırma vizyonu sunmuştur. - Siyasi ve idari kariyer: Politik ve yargı pozisyonlarında bulunarak, bilimsel çalışmaların toplumsal faydasını vurgulamıştır.

Müspet bilim, deneyler sonunda doğruluğu kanıtlanmış bilimler veya pozitif bilimler anlamına gelir. Örnekler: 1. "Fizik, kimya ve biyoloji müspet bilimlerdendir". 2. "Bu konuda müspet ilim ne diyor ona bakmak lazım".

Öz atıf, yani yazarın kendi önceki çalışmalarına atıfta bulunması, birkaç nedenle yapılır: 1. Önceki Bulguların Üzerine İnşa Etmek: Yeni araştırmanın, önceki çalışmaların nasıl bir devamı olduğunu göstermek için. 2. Argümanları Güçlendirmek: Yeni yayında ortaya konan iddiaları desteklemek ve ek kanıt sağlamak için. 3. Araştırmadaki Sürekliliği Göstermek: Yazarın araştırmalarının zaman içinde nasıl geliştiğini ve tutarlı olduğunu belirtmek için. Öz atıf, ayrıca bir araştırma gündemi oluşturmak ve belirli bir alandaki uzmanlığı ortaya koymak gibi ek faydalar da sağlar.

11. sınıf felsefe ders kitabı sayfa 93'te şu konular yer almaktadır: 1. 15. yüzyıl-17. yüzyıl felsefesi: Bu dönemde felsefenin odağının din yerine akıl ve insan olduğu, doğaüstü yerine doğaya yöneliş olduğu belirtilmiştir. 2. Bilimsel yöntem: Bu dönemde gözlem, hipotez ve kontrollü deney süreçlerinin kullanılmaya başlandığı, bilimin insana fayda sağlayan bir araç olarak görüldüğü ifade edilmiştir. 3. Felsefi metin yazma: Günlük hayatta kullanılan bilgilerde aklın ve deneyin rolünün araştırılması ve bu araştırmadan hareketle özgün bir metin yazılması ödevi verilmiştir.

Kanıt kullanma, bir iddiayı desteklemek veya bir tartışmayı güçlendirmek amacıyla verilerin ve bilgilerin sistematik bir şekilde toplanıp sunulması sürecidir. Kanıt türleri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: - Bilimsel kanıtlar: Araştırmalar, deney sonuçları veya bilimsel veriler gibi güvenilir kaynaklardan elde edilen bilgiler. - Tarihsel kanıtlar: Geçmişte meydana gelmiş olaylarla ilgili belgeler, kayıtlar veya arkeolojik buluntular. - Görsel kanıtlar: Fotoğraflar, videolar ya da grafikler gibi görsel materyaller. - Tanık ifadeleri: Olayı doğrudan gözlemlemiş kişilerin ifadeleri veya raporları. Kanıt kullanmanın önemi ise şu şekilde özetlenebilir: - Kanıtlar, bir iddianın doğruluğunu ve geçerliliğini pekiştirir. - İkna edicilik sağlar, sunulan bilginin doğru ve güvenilir olduğunu gösterir. - Konunun daha iyi anlaşılmasını sağlar.