Kuram

Özkul Çobanoğlu'nun halkbilimi kuramı, "Sözlü Kompozisyon Teorisi" olarak bilinir. Çobanoğlu'nun bu kurama katkısı, halkbilimi araştırmalarında metin merkezli yaklaşımdan bağlam merkezli yaklaşıma geçişi ve performans teorisinin ortaya çıkışını ele almasıdır. Çobanoğlu'nun halkbilimi kuramına ilişkin bazı diğer çalışmaları şunlardır: "Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş" (2012); "Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü" (2000); "Türk Dünyası Epik Destan Geleneği" (2003).

Hildegard Peplau'nun hemşirelik kuramı dört aşamadan oluşur: 1. Oryantasyon. 2. Tanımlama (tanımlama). 3. Yararlanma. 4. Çözümleme (çözülme).

Olumlu ve olumsuz sapma kuramı, sosyolojide Robert K. Merton ve Emile Durkheim gibi düşünürlere atfedilir. Emile Durkheim, sapmayı bir toplum için normal ve pozitif yönde fonksiyonel olarak görür. Robert K. Merton ise sapmayı, kültürel değerler arasındaki boşluk veya uyumsuzluk olarak tanımlar. Olumlu sapma, toplumun yücelttiği ideal normlara ve daha erdemli davranışlara doğru bir uyum olarak tanımlanır.

Gerald Corey'in ele aldığı psikolojik danışma kuramlarından bazıları şunlardır: psikanalitik terapi; adler terapisi; varoluşçu terapi; birey merkezli terapi; Gestalt terapi; davranışçı terapi; bilişsel davranışçı terapi; gerçeklik terapisi; feminist terapi; postmodern yaklaşımlar; aile sistemleri terapisi. Gerald Corey’in yaygın olarak kullanılan Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları adlı kitabında, on bir psikolojik danışma ve psikoterapi kuramı ele alınmış ve bu kuramların etkin bir biçimde nasıl bütünleştirileceği gösterilmiştir.

Henry Jenkins'in "Cesur Yeni Medya" kitabı, yakınsama kültürü kuramını ele alır. Yakınsama kültürü, tüketicilerin yeni bilgiler araması ve farklı medya içerikleri arasında bağlantılar kurması ile gerçekleşen kültürel bir değişimi ifade eder. Kitapta ayrıca katılımcı kültür ve kolektif zeka kavramları da işlenir.

Epik yasalar, Axel Olrik'in "Halk Anlatılarının Epik Yasaları" veya "Epik Kanunlar Teorisi" olarak bilinen kurama aittir. Bu kuram, Tarihi-Coğrafi Fin yöntemine ek kriterler sunar ve halk anlatılarının yapı ve şekil özelliklerini ortaya koyar.

Erving Goffman, sembolik etkileşimcilik kuramını savunur. Goffman'ın bu kurama katkıları arasında "damlama", "çerçeve analizi" ve en bilinenlerinden biri olan "dramaturjik teori" yer alır. Dramaturjik teoride, insan etkileşimlerini ve ilişkilerini bir oyun veya tiyatro gibi ele alır.

Klapper'in kitle iletişim kuramı, "Kitle iletişimi genellikle gerekli ve yeterli izleyen etkilerine yol açmaz, bunun yerine arabulucu faktörlerin bir parçası olarak işlev görür" şeklinde özetlenebilir. Klapper'e göre kitle iletişim araçlarının içeriği insanlar için bir kaçış aracıdır ve bu araçların çekicilikleri bu niteliklerinden gelmektedir. Bu araçların sağladığı işlevler şunlardır: Rahatlama (TV izleme, radyo dinleme, internete girme vb.); Hayal gücünü harekete geçirme; Başkası adına yapılan etkileşime olanak sağlama; Toplumsal ilişki için ortak zemin sağlama. Klapper, kitle iletişiminin etkileri üzerine en etkili eleştirileri yazmıştır.

Psikososyal kuramın temel ilkeleri şunlardır: Aşamalı oluşum (epigenetik) ilkesi. Organ işlev biçimi. Toplumsal işlev (örüntü). Ego gelişimi. Psikososyal kriz. Sosyal çevrenin etkisi. Yaşam boyu gelişim.

Stuart Hall'un temsil kuramı, temsilin dil ve kültür arasındaki ilişkiyi nasıl kurduğunu ve anlamın nasıl üretilip paylaşıldığını inceler. Hall'a göre temsil, yalnızca bir şeyi betimlemek değil, aynı zamanda anlamın üretildiği ve ideolojilerin yeniden üretildiği bir süreçtir. Hall, temsilin nesnel bir gerçekliği yansıtmadığını, bu gerçekliği kurduğunu savunur. Temsil, aynı zamanda kültürel metinleri eleştirel bir gözle okuma becerisi kazandırır ve anlamın sabit değil, sürekli yeniden kurulan bir şey olduğunu gösterir. Stuart Hall'un temsil kuramı, kimlik politikaları ve medya eleştirisi gibi alanlarda önemli teorik zemin sağlar.

İletişim kuramları tablosu, Wilson ve Kneisle tarafından hazırlanmıştır.

Hildegarde Peplau, Kişilerarası İlişkiler Kuramı'nı geliştirmiştir. Bu kuram, hemşire ile hasta arasındaki ilişkiye odaklanır ve dört temel ilişki aşamasını tanımlar: tanıma, gelişim, sorun çözümü ve sonuç değerlendirmesi. Hemşirelerin, hastaların duygusal ve fiziksel iyilik hallerini destekleyen stratejiler geliştirmesi beklenen bu kuram, özellikle ruh sağlığı hemşireliği alanında yaygın olarak kullanılmaktadır.

"Teoriyidi" ifadesinin ne anlama geldiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, "teori" kelimesinin anlamı hakkında bilgi verilebilir. Teori, bilimde bir olgunun, sürekli olarak doğrulanmış gözlem ve deneyler temel alınarak yapılan açıklamasıdır. Teorik kelimesi ise "kuramsal" anlamına gelir.

Yapısalcılık ve postyapısalcılık arasındaki temel farklar şunlardır: Yapı ve Belirleyicilik: Yapısalcılık, insan eylemlerinin gerçekleştiği yapının önceliğini vurgularken, postyapısalcılık bu katı belirleyiciliği reddeder ve parçaların önemine odaklanır. Anlam ve Özne: Yapısalcılık, anlamı yapının içinde arar ve özneyi ikincil bir konuma yerleştirir. Evrensellik: Yapısalcılık evrensel bir doğru arayışında iken, postyapısalcılık evrenselliğin tek tek bireylere dağıtılması gerektiğini öne sürer. Yöntem ve Eleştiri: Yapısalcılık, genel-geçer bir sistem kurma olanağı olduğunu savunurken, postyapısalcılık bu tür bir sistemin kurulamayacağını eleştirir. Bilgi ve İktidar: Postyapısalcılık, bilginin nasıl üretildiğini ve iktidarın bu süreçteki rolünü temel araştırma sorunsalı olarak kabul eder.

Klasik ve modern sosyoloji kuramlarını kimin ayırt ettiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, sosyoloji kuramlarının tarihsel gelişimi şu şekilde özetlenebilir: Klasik sosyoloji kuramları. Sosyolojide ara teori dönemi. Çağdaş sosyoloji kuramları.

Eğitim bilimleri kuram ve uygulama, eğitim alanında teorik bilgilerin pratik uygulamalarla bütünleştirilmesi anlamına gelir. Eğitimde kuram, belirli bir teoriye veya hayat felsefesine dayanmayı gerektirir ve bu kuram, uygulama ile bütünlük içinde düşünülmelidir. Bu bağlamda, "Eğitimde Kuram ve Uygulama" (EKU) adlı dergi, eğitim alanında özgün kuramsal ve uygulamalı araştırmalar yayınlayan uluslararası hakemli bir bilimsel dergidir.

Metinlerarasılık kuramının kurucusu olarak Julia Kristeva kabul edilir. Bu kavram, 1966 yılında Julia Kristeva tarafından ortaya atılmıştır.

Anthony Giddens, yapılaşma kuramını savunur. Bu kuram, yapı ve fail/aktör temelli sosyolojik yaklaşımlar arasındaki boşluğu doldurmaya yönelik bir çabayı temsil eder. Giddens'ın savunduğu diğer kuramlar ise modernleşme kuramı ve siyaset kuramıdır (Üçüncü Yol).

Aktivasyon sentez teorisi, Freud'un rüya kuramına karşıdır. Freud'un teorisi, rüyaların bilinçaltını, istekleri, dürtüleri ve duyguları yansıttığını savunurken, aktivasyon sentez teorisi rüyaların beynin beyin sapından aldığı rastgele sinyalleri yorumlama çabası olduğunu öne sürer.

Olabilirlik kuramı, belirli bir sürecin sonucunda bir olayın gerçekleşme ihtimalini inceleyen bir teoridir. Bu terim, farklı bağlamlarda kullanılabilir: Evrimsel analizlerde, ebeveynlerin yavrularının çok lokuslu genlere sahip olup olmayacağını anlamak için olabilirlik incelemeleri yapılır. İkna teorilerinde, insanların bir konuya ne kadar yatırım yaptıklarına bağlı olarak iki farklı ikna yolu olduğunu açıklar. İstatistikte, verilen bir örneklemin model parametreleriyle ilgili olasılık işlevi üzerinden çıkarımlarda bulunmayı sağlar.