Kayısı

Kayısı ağacı budaması, kış ve yaz budaması olmak üzere iki dönemde yapılabilir. Kış budaması: Kışları ılık geçen yerlerde, ağaçlar yapraklarını döküp kış dinlenmesine girdikleri zaman yapılır. Şiddetli donlardan önce yapılmamalıdır. Yaz budaması: Genellikle genç ağaçların şekillendirilmesi veya hastalıklı dalların temizlenmesi için yapılır. Özellikle meyve kalitesini ve verimi artırmak için, yıllık sürgünlerin seyreltilmesi ve sürgün uçlarının 1/3’ünün kesilmesi önerilir. Budama sırasında dikkat edilmesi gerekenler: Ekipman: Keskin ve steril aletler kullanılmalıdır. Yaraların kapatılması: Açılan derin yaralar macunla kapatılmalıdır. Koruyucu ilaçlama: Budamadan sonra koruyucu ilaçlama yapılmalıdır. Aşırı budamadan kaçınma: Şiddetli budamalar zamk salgılanmasına ve ağacın kurumasına neden olabilir. Budama konusunda bir uzmana danışılması önerilir.

Kayısı, glisemik indeksi düşük bir meyve olduğu için şeker hastaları tarafından tüketilebilir. Ancak, özellikle kuru kayısı doğal şeker açısından daha yoğun olduğundan porsiyon kontrolü çok önemlidir. Şeker hastaları, herhangi bir beslenme değişikliği yapmadan önce mutlaka doktoruna veya bir diyetisyene danışmalıdır.

Malatya kayısısı, dünya çapında en tanınmış ve en iyi kayısı türü olarak kabul edilmektedir. Elazığ kayısısı ise tamamen organik şartlarda üretilip işlenmektedir. Kayısı kalitesi, coğrafi koşulların yanı sıra üreticinin bilgi ve emeği gibi faktörlere de bağlıdır. Sonuç olarak, her iki şehrin de kayısıları kendi yöresel özelliklerine göre farklı lezzet ve kalitelere sahip olabilir.

Çataloğlu kayısısı, Malatya'nın kurutmalık kayısı çeşitlerindendir ve genel olarak olumlu özelliklere sahiptir. Bazı avantajları: Verimlilik: Ağaçları verimlidir. Olgunlaşma: Malatya şartlarında Haziran ayının ikinci haftasından itibaren olgunlaşmaya başlar. Lezzet: Meyve eti sert, tatlı, lezzetli ve az suludur. Dayanıklılık: Meyveleri yola dayanımı iyidir. Bazı dezavantajları: Döküm: Hasat zamanı meyvenin dalla bağlantısı zayıf olduğundan fazla miktarda döküm yapar. Hassasiyet: Çiçek monilyasına hassastır. Çataloğlu kayısısının iyi olup olmadığı, kişisel tercihler ve kullanım amacına göre değişebilir.

Fuago kayısı çeşidinin nerede yetiştiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, Türkiye'de kayısı yetiştiriciliği yapılan bazı iller şunlardır: Malatya; Elazığ; Mersin; Iğdır; Antalya. Kayısı, sıcak ve ılıman iklimleri tercih eder; bu nedenle Karadeniz Bölgesi hariç Türkiye'nin birçok bölgesinde yetiştirilebilir.

Malatya'nın logosunun neden kayısı olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Malatya'nın kayısıyla olan bağının kökeni ve kayısının şehir için önemi hakkında şu bilgiler verilebilir: Tarihsel Bağ: Kayısı, Malatya ile tarihsel olarak ilişkilidir; Anadolu'nun kayısı ile tanışması Büyük İskender'in doğu seferine dayanır. Ekonomik Önem: Malatya, dünya kuru kayısı üretiminin büyük bir kısmını karşılar ve kayısı ihracatı, şehir ve ülke ekonomisine önemli bir katkı sağlar. Kültürel Sembol: Kayısı, Malatya'nın kültüründe de önemli bir yere sahiptir; reçel, pekmez ve tatlı gibi çeşitli tüketim şekilleri bulunur.

Şentat kuru kayısısı, doğal olarak güneşte kurutulması, yüksek lif içeriği ve A, C ve K vitaminleri ile potasyum içermesi nedeniyle kaliteli olarak değerlendirilebilir. Ancak, ürünün kalitesi hakkında kesin bir yargıya varmak için, renk, doku, koku ve tat gibi faktörlerin de dikkate alınması önerilir. Ürün alırken, "coğrafi işaretli Malatya kayısısı" ibaresi bulunan ürünlerin resmi olarak Malatya'dan tescillenmiş olduğunu göz önünde bulundurmak ve ambalaj üzerindeki etiket bilgilerini kontrol etmek faydalı olabilir.

Hasanbey kayısısının meşhur olmasının bazı nedenleri: Lezzeti: Hasanbey, Malatya'nın en lezzetli sofralık kayısı çeşidi olarak kabul edilir. Büyüklüğü: Meyveleri iri, yaklaşık 40-45 gram ağırlığındadır. Dayanıklılığı: Sert dokusu sayesinde yola dayanımı yüksektir, bu da büyük tüketim merkezlerine rahatça gönderilmesini sağlar. Aşılama ile çoğaltılması: Hasanbey kayısısı, aşılama ile çoğaltılır. İlk belediye başkanı ile ilişkisi: Adını, Cumhuriyet'ten sonra il olan Malatya'nın ilk belediye başkanı Hasan Bey (Derinkök)'den almıştır.

1 adet kayısı (30 gram) yaklaşık 14-15 gram şeker içerir. Kayısının şeker içeriği, doğal olarak bulunan fruktoz ve glikozdan oluşur.

Kayısı ağaçlarında budama sıklığı, olgun ağaçlarda yılda 1 veya 2 yılda bir olabilir. Budama zamanları: İlkbahar ve sonbahar, kayısı budaması için en uygun dönemlerdir. Yaz budaması, kış budaması sonucu oluşan fazla sürgünlerin ve ana dal olmayacak sürgünlerin gelişimini önlemek için yapılır. Budama amaçları: Şekil budaması, genç kayısı ağaçlarının ilk ve ikinci yıllarında, istenilen formu kazandırmak için yapılır. Mahsul budaması, fazla yükselmeyi önlemek ve dengeli büyümeyi sağlamak için mahsule yatmış ağaçlarda uygulanır. Gençleştirme budaması, verim devresinden çıkan yaşlı ağaçlarda yapılır. Budama işlemleri, ağacın sağlık ve uzun ömürlü olması için önemlidir.

Kayısı aşısı için en uygun zamanlar göz aşısı ve kalem aşısı dönemleridir. Göz aşısı: Genellikle Temmuz sonu ile Ağustos başı gibi, hava sıcaklıklarının yüksek ama bunaltıcı olmadığı dönemde yapılır. Kalem aşısı: Daha çok Şubat sonu ve Mart başı gibi, ağaçlar henüz uyanmamışken ve sürgünler patlamamışken yapılır. Aşılama yaparken çok sıcak ve kurak günlerden kaçınılmalı, nem oranının biraz daha yüksek olduğu sabah erken veya akşamüstü saatleri tercih edilmelidir.

Mut'ta en meşhur meyve, coğrafi işaretli Mut kayısısıdır. Mut'ta ayrıca zeytin, badem, incir, üzüm, keçiboynuzu ve nar da yetiştirilmektedir.

Yağmura yakalanan kayısı fidanı dikilebilir, ancak dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Kayısı fidanı dikimi için en uygun zaman, kış soğuklarının fazla olmadığı sonbahar veya ilkbaharın başlangıcıdır. Yağmur sonrası kayısı fidanı dikimi için, toprağın tavında olması ve yabancı otlardan arındırılmış olması önemlidir. Özetle, yağmura yakalanan kayısı fidanı dikilebilir, ancak toprağın uygun durumda olması ve drenajın iyi sağlanması gereklidir.

Kayısı, yaz mevsimi meyvesidir. Hasat zamanı, kayısıların rengine ve dokusuna bağlı olarak değişmekle birlikte, geç yetişen çeşitlerde 20 Haziran – 9 Temmuz aralığında; orta mevsim meyvelerinde ise 21, 30-31 Mayıs – 16, 19, 23, 26 Haziran tarihleri arasında değişebilir. Kayısının çiçeklenme dönemi ilkbaharda gerçekleşir.

"Kuru misak" hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, genel olarak kuruyemişlerin dayanma süresi, türlerine, saklama koşullarına ve işlenme biçimlerine göre değişiklik gösterebilir. Bazı yaygın kuruyemiş türlerinin dayanma süreleri: Badem: Kabuklu bademler serin ve kuru bir yerde saklandığında 6 aya kadar, kabuksuz bademler buzdolabında saklandığında 1 yıla kadar dayanabilir. Ceviz: Kabuklu cevizler serin ve kuru bir yerde saklandığında 6 ay, buzdolabında ise 1 yıla kadar dayanabilir. Fındık: Kabuklu fındıklar serin ve kuru bir yerde saklandığında 6 aya kadar, kabuksuz fındıklar buzdolabında saklandığında 1 yıla kadar taze kalabilir. Kuruyemişlerin tazeliğini ve lezzetini korumak için hava geçirmeyen kaplarda ve serin ortamlarda saklanması önemlidir.

Kalao kayısısı, Türkiye'de değil, İspanya'da yetişen bir kayısı çeşididir. Kalao kayısısı, İspanyol PSB Producción Vegetal S.L. meyve ıslah firmasının bir çeşididir.

Iğdır'da kayısı, Mayıs ayının 15'i ile 20'si arasında hasat edilir. Kayısı, yaz mevsimi meyvesi olup, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında pazar tezgahlarında ve manavlarda en lezzetli haliyle bulunabilir.

Kayısı ağacı, dikimden sonra 2-4 yıl içerisinde meyve vermeye başlar. Yüksek verim almak ve ağacın büyümesine şahit olmak için 4-5 sene beklemek gerekebilir.

Kış mevsiminde kayısı görmek, rüya tabirlerine göre genellikle hayra yorulmaz. Bu rüya, kişinin üzüntü ve sıkıntı yaşayacağına, işlerinin azalacağına ya da duracağına ve bu nedenle geçim sıkıntısı yaşanacağına işaret edebilir. Ancak bazı tabirciler, kış mevsiminde kayısı görmeyi bir başlangıç için yaz mevsiminin daha uygun bir zaman olduğunu hatırlatmak veya kişinin yapmak istediği şey için bir süre daha sabırla beklemesi gerektiğini belirtmek olarak yorumlayabilir. Rüya tabirleri bilimsel temellere dayanmaz.

Taze kayısı en çok Türkiye'de bulunur. Türkiye'de taze kayısının en çok bulunduğu yerler şunlardır: Malatya. Elazığ, Erzincan, Kars, Iğdır. Ayrıca, Ege, Akdeniz, İç Anadolu ve Marmara bölgelerinde de kayısı yetiştiriciliği yaygındır. Dünya genelinde ise kayısı, subtropikal ve sıcak iklimlerin hakim olduğu bölgelerde yetişir.