Kaside

Kasidenin ilk örneği, Arap edebiyatı döneminde, miladi V. asrın ortalarında, Bakr ve Tağlib kabileleri arasında ortaya çıkmıştır. Türk edebiyatında ise kasidenin ilk örnekleri, XIII. yüzyılda görülmeye başlanmıştır.

Kasidenin Aruz Kalıbı: Kasidelerde baştan sona aynı aruz kalıbı kullanılır. Aruz kalıpları konusunda herhangi bir sınırlama yoktur; şair istediği kalıbı seçebilir ve şiir boyunca o kalıbı kullanabilir. Kasidenin Kafiye Şeması: İlk beytin kendi arasında kafiyeli olduğu ve sonraki beyitlerin ikinci dizelerinin ilk beyitle kafiyeli olduğu bir şemaya sahiptir. Kafiye şeması genellikle "aa, ba, ca, da, ea, fa, ga, ha" şeklindedir. Örnek: Fuzulî’nin Hz. Muhammed’i övdüğü “Su Kasidesi” adlı şiiri, bu nazım biçiminde yazılmış en başarılı örneklerdendir. Not: Kasidenin bölümleri ve diğer özellikleri hakkında daha fazla bilgi için ilgili kaynaklara başvurulabilir.

"A bülbülüm uslumusun, kafeslerde besli misin?" dizeleri, Yunus Emre'nin "Bülbül Kasidesi"nde yer almaktadır. Dizelerin tamamı şu şekildedir: > A bülbülüm uslu musun, Kafeslerde besli misin? Bencileyin yaslı mısın? Garip garip ötme bülbül.

Edebiyatta fahriye, Divan edebiyatında şairlerin kendilerini övdükleri şiir türü veya bu türün bir bölümüdür. Fahriyenin özellikleri: Kasidenin bir bölümü: Fahriye, genellikle kasidenin bir bölümü olarak bulunur, ancak her kasidede yer almaz. Müstakil şiirler: Ayrıca, şairlerin kendilerini övmek amacıyla yazdıkları müstakil şiirlere de fahriye denir. Abartılı ifadeler: Şairler, fahriye bölümlerinde kendilerini diğer şairlerden üstün göstermek için mübalağalı ifadelere yer verirler. Gelenek: Divan şairleri için fahriye yazmak bir gelenek olarak kabul edilir. Ünlü fahriye yazarları: En ünlü fahriye yazarlarından biri Nef’i’dir.

Taç beyit, kaside ve gazelde son beyitte bulunur. Kasidede, şairin mahlasının geçtiği beyit taç beyit olarak adlandırılır. Gazelde ise, şairin adının veya mahlasının geçtiği beyit taç beyit olarak adlandırılır.

Gazel ve kaside nazım birimleri aynıdır, çünkü her iki nazım şekli de beyit sistemine dayanır. Gazel ve kasidenin nazım birimleri: Beyit: Aruz vezninin aynı kalıbıyla yazılmış, anlam bütünlüğü olan iki mısradan oluşur. Kafiye düzeni: "aa, ba, ca, da, ..." şeklindedir. İlk beyit: Matla olarak adlandırılır. Son beyit: Maka veya taç beyit olarak adlandırılır. Ancak, gazel ve kasidenin beyit sayıları farklılık gösterebilir; gazel genellikle 5-15 beyitten oluşurken, kaside 15-99 beyit arasında değişebilir.

Maraşlı kasideleri arasında, İbni Sina'nın Ruh Kasidesi'ni Maraşlı Mustafa Kamil yazmıştır.

Nef'î, özellikle hiciv ve kaside türlerindeki şiirleriyle meşhurdur. En bilinen eserleri arasında: - "Süleymaniye Camii" hakkında yazdığı hiciv şiiri. - Türkçe Divan ve Farsça Divan adlı eserleri. - "Sihâm-ı Kazâ" adlı, hicivlerini topladığı eseri. - "Tuhfetü’l Uşşak" adlı 97 beyitlik kasidesi.

Kaside türleri, işledikleri konulara göre çeşitli isimlerle anılmaktadır: 1. Tevhid: Allah’ın birliğini konu alan kasideler. 2. Münacat: Allah’a yalvarıp, ondan yardım dilenen kasideler. 3. Naat: Hz. Muhammed’i övmek amacıyla yazılan kasideler. 4. Methiye: Halife, padişah, vezir, şehzade gibi devletin üst kademesindeki kişileri övmek için yazılan kasideler. 5. Hicviye: Adı üstünde yergi kasideleridir. 6. Mersiye: Çok sevilen padişahın, halifenin ölümünden duyulan üzüntü için yazılan kaside türüdür.

"Kaside-i Ercûze" eseri, Hz. Ali'ye aittir.

Matla beyti, Divan edebiyatında bir şiirin ilk beyiti anlamına gelir.

Nar kasidesi, genellikle din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan bir şiir türüdür. Konularına göre kasideler şu şekilde adlandırılır: - Tevhid: Allah'ın birliğine dair anlatımlar içerir. - Münacaat: Allah'a yakarış ve dua içerir. - Naat: Hz. Muhammed'i övmek için yazılır. - Methiye: Devlet büyüklerinin övüldüğü kasidelerdir. Dolayısıyla, "nar kasidesi" ifadesi, belirli bir kaside türünü değil, genel olarak kasidelerin içeriğini ve amacını ifade ediyor olabilir.

Kaside formu, hicaz makamında da seslendirilebilir.

Rahşiye, divan edebiyatında atlar için yazılmış kaside ve mersiyelere verilen isimdir.

En güzel kaside olarak kabul edilen eser, Muhammed Bûsîrî'nin Kaside-i Bürde adlı kasidesidir.

Mahremi'nin Belgrad Fethine Kasidesi, Belgrad Kalesi'nin Kanuni Sultan Süleyman tarafından 927/1521 yılında fethini anlatmaktadır. Kaside, fethin bir sabah vakti gerçekleştiğini ve Osmanlı ordusunun kaleyi nasıl ele geçirdiğini canlı tasvirlerle aktarır. Bunun yanı sıra, kaside bir methiye niteliği taşır ve asıl amacı padişahı övmektir.

Kaside örnekleri arasında öne çıkan bazı şairlerin eserleri şunlardır: 1. Yahya Kemal Beyatlı: "Yaradana sığınasın ey ruh-i mahzun" dizesi ile başlayan bir kaside. 2. Necip Fazıl Kısakürek: "İncinir bütün varlığıyla insanın insanı, incinmiyen yatağa düşman da mı yatmaz onu?" dizesi ile bilinen bir kaside. 3. Fuzuli: "Su Kasidesi" adlı ünlü kaside. 4. Nedim: "İstanbul Kasidesi" adlı kaside. 5. Namık Kemal: "Hürriyet Kasidesi".

Divan edebiyatında "rahş", atlar için yazılmış kasidelere verilen isimdir.

Hoca Dehhânî, gazel ve kaside türlerinde yazdığı şiirlerle tanınmıştır.

Evet, kasidenin ilk beyti kafiyelidir.