Aruz

Aruz ve hece ölçüsü arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Hece Ölçüsü: Hecelerin eşit ağırlığa sahip olduğu, Türkçe'nin yapısına uygun bir ölçüdür. 2. Aruz Ölçüsü: Hecelerin uzunluk ve kısalık, kapalılık ve açıklık değerlerine göre düzenlendiği bir ölçüdür.

Aruz ve hece ölçüsü, şiirde kullanılan iki farklı ölçü sistemidir ve şu şekilde ayırt edilir: 1. Hece Sayısı: Hece ölçüsünde hece sayısı belirli bir kalıba uyar, ancak aruzda hece sayısı değişebilir. 2. Vuru Düzeni: Aruz ölçüsünde belirli bir vuru (tonlama) düzeni varken, hece ölçüsünde vuru düzeni serbesttir. 3. Düzenlilik: Aruz ölçüsü daha düzenli ve kalıplıdır, hece ölçüsü ise daha esnektir. Ayrıca, aruz genellikle Divan edebiyatına, hece ölçüsü ise Türk edebiyatına aittir.

Aruz ölçüsü, hecelerin uzunluk ve kısalığına dayanan bir şiir ölçüsüdür. Özellikleri: - Şiirde kullanılan farklı aruz kalıpları, eserin ritmini ve tonunu belirler. - Aruz ölçüsüyle yazılan şiirlerde hem anlam hem de ahenk büyük önem taşır. - Türkçedeki kelimelerin yapısı nedeniyle, aruza uygun şiirler yazmak için bazı teknikler geliştirilmiştir. Örnek: "Bâğ-ı dehrin hem hazânı hem bahârı vardır" beytinde hecelerin uzunluk ve kısalığı belirli bir düzene göre sıralanmıştır.

Selis kelimesi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Edebiyat terimi: Halk şairlerinin aruzun "feilâtün feilâtün feilâtün feilün" kalıbıyla yazdıkları gazellere denir. 2. Genel anlam: Kolay, yumuşak; akıcı konuşma, düzen, ahenk gibi anlamlara gelir.

Aruzda açık ve kapalı hece, hecelerin ses değerlerine göre yapılan bir sınıflandırmadır. Açık (kısa) hece, sonu kısa ünlü ile biten hecedir. Kapalı (uzun) hece, sonu ünsüz ya da uzun ünlü ile biten hecedir.

Şiirde ölçü, dizelerdeki hecelerin uzunluk, kısalık veya sayı yönünden birbirine denk olması kuralına dayanan tekniktir. Türk şiirinde üç tür ölçü kullanılmıştır: 1. Hece Ölçüsü: Dizelerdeki hece sayısının eşitliğine dayanan millî ölçüdür. 2. Aruz Ölçüsü: Dizelerdeki hecelerin açık (kısa) ve kapalı (uzun) oluşlarına dayanan ölçü türüdür. 3. Serbest Ölçü: Herhangi bir ölçüye uymadan, hatta bazen kafiyeye bile uymadan yazılan şiirlerdir.

Şiirde en çok kullanılan üç ölçü şunlardır: hece ölçüsü, aruz ölçüsü ve serbest ölçü. Hece ölçüsü, dizelerdeki hecelerin sayıca eşit olması kuralına dayanır ve Türk şiirinde daha çok 7, 8 ve 11'li kalıplar kullanılmıştır. Aruz ölçüsü, dizelerdeki hecelerin uzunluk ve kısalıklarına bağlı olan bir ölçü sistemidir ve ağırlıklı olarak divan edebiyatında kullanılmıştır. Serbest ölçü, herhangi bir ölçüye uymadan, hatta bazen kafiyeye bile uymadan yazılan şiirlerdir ve Cumhuriyet döneminden sonra yaygınlaşmaya başlamıştır.

Halit Fahri Ozansoy, 1921 yılında yazdığı "Aruza Veda" adlı şiiriyle aruzu bıraktı ve heceye ve yalın Türkçeye yöneldi.

Yunus Emre, hem hece hem de aruz veznini kullanarak yazmıştır.

Vezn-i aher, müstefilâtün müstefilâtün müstefilâtün müstefilâtün aruz kalıbıyla yazılır.

Halk edebiyatında aruzla yazılan şiirlere "kalenderi" denir.

Durak ve ölçü farklı kavramlardır. Ölçü, şiirin dizelerindeki hecelerin sayısına, yapısına ve durağına bağlı denklikle sağlanan ahenk ve ritim anlamına gelir. Durak ise hece ölçüsünde kalıbı dizelerdeki hecelerin sayısının belirlediği, şiirin okunma hızını ve vurgusunu belirleyen ses kesmeleri veya duraklamaları ifade eder.

Aruzun en güzel kalıbı olarak genellikle "fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün" kalıbı kabul edilir.

Aruz ölçüsüyle yazılan şiirlerde 6 ana nazım şekli bulunmaktadır: 1. Divan (Divani). 2. Selis. 3. Semai. 4. Kalenderi. 5. Satranç. 6. Vezn-i Aher.

Uzun ve kısa ifadeleri farklı bağlamlarda farklı şekillerde ayırt edilir: 1. Aruz Ölçüsü: Türk şiirinde aruz ölçüsünde heceler uzun ve kısa olarak ikiye ayrılır. 2. Kemik Türleri: İnsan vücudunda kemikler şekillerine göre sınıflandırılır.

Eşrefoğlu Divanı, hem aruz hem de hece ölçüsüyle yazılmıştır.

İmâle ve med arasındaki farklar şunlardır: 1. İmâle: Kısa bir heceyi, ölçü gereği, uzun okumaya denir. 2. Med: İki kapalı hece arasında bir açık hece bulunması gerektiğinde, sonu bir uzun ünlü ve bir ünsüzle biten heceyi biraz daha uzun okumaya denir.

Aruz ilminin kurucusu, dil bilimi ve musiki bilgini İmam Halil bin Ahmed'dir.

Takti, Arap edebiyatında aruzla yazılmış bir şiiri kalıplara ayırma anlamına gelir.

Aruzun en belirgin özelliği, hecelerin açıklık-kapalılık (kısalık-uzunluk) gibi ses değeri bakımından denk olmasıdır.