Hiciv

Hicvin amacı, toplum veya kurumlardaki aksaklıkları, haksızlıkları, çarpıklıkları ve insanın hoşa gitmeyen yönlerini alaya alarak yermek ve eleştirmektir. Hiciv, bu eleştiriyi yaparken insanları güldürmeyi de hedefler, ancak her hiciv eseri komik olmak zorunda değildir. Hiciv yazarının diğer amaçları arasında: Bireysel yön: Kişisel öfke ve öç alma isteği. Toplumsal yön: Saldırının korkutmak veya düzeltmek gibi iyi bir amaca yönelik olması. yer alır.

Hiciv, bir kişi, bir olay ya da durumun iğneleyici sözlerle, alaylı ifadelerle eleştirildiği bir edebiyat ve sanat türüdür. Bazı hiciv örnekleri: George Orwell'in "Hayvan Çiftliği". Voltaire'in "Candide". Mark Twain'in "Huckleberry Finn'in Maceraları". Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Saatleri Ayarlama Enstitüsü". Türk edebiyatında hiciv örnekleri arasında Bağdatlı Ruhi, Nef'î, Ziya Paşa, Eşref, Neyzen Tevfik gibi şairlerin eserleri yer alır.

En iyi hiciv ustası olarak kabul edilebilecek tek bir isim yoktur. Türk edebiyatında önemli hiciv ustaları arasında Şair Eşref, Neyzen Tevfik, Namık Kemal, Pir Sultan Abdal ve Orhan Veli Kanık gibi isimler bulunmaktadır. Şair Eşref: 19. yüzyılda yaşamış, devletin işleyişi ve toplumsal aksaklıkları sık sık eleştirmiştir. Neyzen Tevfik: Toplumsal konulara değinen hicivleriyle tanınır. Namık Kemal: Osmanlı'nın toprak kayıplarını eleştirmiştir. Pir Sultan Abdal: İnandığı dava uğruna idam edilmeyi göze almış, taşlamalarıyla bilinir. Orhan Veli Kanık: Dünyayı umursamayanları eleştirmiştir. Ayrıca, Yunan edebiyatında Sinoplu Diyojen de yaşadığı dönemin toplumunu ve değerlerini hicivle eleştirmesiyle bilinir.

Evet, Hayvan Çiftliği alegorik bir romandır. Alegori, bir eser içinde yer alan sembolik karakterler ve olaylarla daha derin bir anlamın anlatılmasıdır. Romanda kahramanların temsil ettiklerinin dışında, olay örgüsünün, bir takım davranışların, duruşların, jestlerin dahi ihsas ettiği anlamlar vardır. Ayrıca, Fabrice Hyber’in 2014 yılında yarattığı “Hayvan Çiftliği” adlı çalışması da klasik edebiyatın güçlü bir alegorisini kullanarak güncel toplumsal eleştiriler yapan bir eserdir.

Harnâme, mizah ve hiciv edebiyatı açısından önemli bir eserdir çünkü: Güncelliğini koruması: Eser, işlenilen konuların güncelliğini koruması sayesinde beğenilmiştir. Alegorik yapısı: Alegorik bir eser olması, bir eşeğin başından geçen olaylar üzerinden hırslı olmanın zararlarını ve elindekilerin kıymetini bilmeyi öğretir. İlk fabl örneği olması: Türk edebiyatında ilk fabl örneği olarak kabul edilir. Sade Türkçe kullanımı: Sade bir Türkçe ile yazılmış olup, Arapça ve Farsça kelimeler de içerir. Sosyal tenkit: Eser, sosyal hayata dair bir tenkit sunar. Harnâme, 15. yüzyılda yazılmış olmasına rağmen şöhreti günümüze kadar ulaşmıştır.

Yergici ve hicivci, bir kişiyi veya bir şeyi yeren, eleştiren kişi anlamına gelir. Hiciv (yergi), edebiyat ve sanatta, bir kişi, bir olay ya da durumun, iğneleyici sözlerle, alaylı ifadelerle eleştirildiği bir türdür. Hicivci ise hiciv yazan kişidir. Satir, hicvin sadece manzum ürünler için kullanılan bir terimdir.

Misvak, Misvak Dergisi'nde yayınlanmıştır. Misvak Dergisi, Türkiye'de internet üzerinden yayınlanan, İslamcı çizgide mizah ve hiciv içerikli bir dergidir. Ayrıca, derginin resmi Instagram hesabı @misvakdergi olarak bilinmektedir.

Satir ve hiciv kavramları birbirine çok yakın olsa da aynı şey değildir. Hiciv, bir kişiyi, bir toplumu, bir âdeti veya toplumdaki kusur ve eksiklikleri yermek, alaycı bir dille eleştirmek amacıyla yazılan manzum veya mensur ürünler için kullanılan bir terimdir. Satir ise, hicvin sadece manzum ürünler için kullanılan bir terimdir. Dolayısıyla, satir ve hiciv kavramları benzer anlamlar taşısa da farklı bağlamlarda kullanılırlar.

Hiciv, bir kimseyi, bir nesneyi ya da yeri, bir inancı ya da düşünüş biçimini yermek, toplumun ya da düzenin aksayan, kusurlu yanlarını iğneleyici, alaycı bir dille eleştirmek amacını taşıyan manzum ve mensur ürünlerin adıdır. Satir ise, Batı edebiyatında hiciv türüne verilen addır. Büyük Alman şairi F. Schiller, hicvi "Noksan olan gerçek, ideal ile, yani en yüce gerçekle karşılaştırılmaktadır" şeklinde tanımlamıştır. Hiciv ve satir örnekleri arasında şunlar sayılabilir: Nefi. Şair Eşref. Seyranî, Ruhsatî, Kazak Abdal. Neyzen Tevfik, Orhan Veli.

Nef'i'nin en büyük düşmanı olarak Vezir Bayram Paşa ve Şeyhülislam Yahya Efendi gösterilebilir. Vezir Bayram Paşa: Nef'i, Vezir Bayram Paşa hakkında bir hicviye yazdıktan sonra idamına karar verilmiştir. Şeyhülislam Yahya Efendi: Nef'i'yi öven bir şiirinde aynı zamanda ona kâfir demiştir. Ayrıca, Nef'i'nin sivri dili nedeniyle yüksek makamdakiler dahil birçok kişinin düşmanlığını kazandığı belirtilmektedir.

Jonathan Swift, Gulliver'in Gezileri adlı eserini, 18. yüzyıl İngiltere'sinin siyasetini ve toplumsal yapısını eleştirmek amacıyla yazmıştır. Eserde, farklı hayali ülkelere yapılan yolculuklar aracılığıyla, insanların bencilliği, kabalığı, siyasetin ikiyüzlülüğü ve yönetenlerin zulmü gibi temalar işlenmiştir. Özellikle, ilk bölümde cüceler ülkesi Lilliput'a yapılan yolculuk, toplumsal düzeni ve ahlaki düşkünlüğü; ikinci bölümde devler ülkesi Brobdingnag'a yapılan yolculuk ise dönemin İngiltere’sini eleştirir. Swift, bu eseri yazarken aynı zamanda, dönemin popüler seyahat edebiyatı türünü de parodileştirmiştir.

A Dirty Shame (Kirli Utanç) filmi, Baltimore'da yaşayan ve cinsellik konusunda farklı görüşlere sahip iki grubun hikayesini anlatıyor. Filmin özeti şu şekilde: İki farklı grup. Sylvia Stickles'ın hikayesi. Caprice'in etkisi. Ray-Ray Perkins'in gelişi. Herkesin bağımlılığı. Film, 2004 yılında gösterime girmiş ve eleştirmenlerden karışık yorumlar almıştır.

Ian McEwan'ın "Hamamböceği" adlı romanı, "Tersincilik" adı verilen ve ekonominin akışını tersine çevirmeyi amaçlayan bir ideolojinin hakim olduğu bir İngiltere'de geçer. Romanın ana karakteri Jim Sams, bir sabah huzursuz rüyalardan uyanınca kendini bir hamamböceği olarak bulur ve ardından İngiltere başbakanı olarak uyanır. Kitap, ekonomi ve siyaset üzerine bir hiciv olarak da değerlendirilebilir.

Şair Nef'i, Vezir Bayram Paşa'yı hicvettiği için idam edilmiştir. IV. Murad, Nef'i'den hiciv yazmamasını istemiş, ancak Nef'i bu söze rağmen Bayram Paşa hakkında bir hicviye kaleme almıştır.

Aşık Seyrânî, taşlama şiirleriyle meşhurdur. Seyrânî, hem hece hem de aruz vezniyle şiirler yazmıştır. Şiirlerinde aşk ve tasavvuf konularını da işlemiştir.

Ziya Paşa, Girit İsyanı’ndaki olaylar nedeniyle Âli Paşa’yı yermek amacıyla Zafernâme'yi yazmıştır. 1866 yılında Girit’te çıkan Rum isyanını Osmanlı Devleti bir türlü bastıramamaktadır. Ziya Paşa ise siyasi rakibi olan Âli Paşa’yı bu işte başarısız görmüş ve kendine göre Âli Paşa’nın bu işteki dirayetsizliğini anlatmak için Zafernâme'yi yazmıştır. Ziya Paşa, sanki Âli Paşa çok büyük bir başarı göstermiş gibi gösterilip, onu yerden yere vurmaya çalışmıştır. Ziya Paşa bu yolda hiçbir vesileyi kaçırmamıştır.

Yes, Minister, hayali bir bakanlık olan İdari İşler Bakanlığı'nda geçen ve bir İngiliz kabine bakanının bürokratik engellerle mücadelesini konu alan bir televizyon dizisidir. Dizinin ana temaları: Politikacılar ve bürokratlar arasındaki ilişki. Hükümet işleyişi ve siyasi stratejiler. Politikacıların çıkar çatışmaları ve halkın ihtiyaçlarına duyarsızlık. Dizi, 1979-1984 yılları arasında BBC tarafından çekilmiş, 1986-1988 yılları arasında ise Emret Başbakanım adıyla devam etmiştir.

Aslan Asker Şvayk, Çek yazar Jaroslav Hašek'in taşlama türündeki mizah romanıdır. Konusu: Roman, Çek savaş gönüllüsü Josef Švejk'in ve ordudaki maceralarını anlatır. Edebî önemi: Birçok edebiyat eleştirmeni "Aslan Asker Şvayk"ı ilk savaş karşıtı roman olarak nitelendirir ve Remarque'ın "Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok"unun öncülü olarak gösterir. Temalar: Eserde, Çek ulusunun Avusturya İmparatorluğu’na, Habsburgların egemen kılmaya çalıştığı Alman dili ve kültürüne karşı gösterdikleri direnişin, verdikleri bağımsızlık savaşımının gündelik yaşamdaki yansımaları da işlenir. Yarım kalan eser: Yazarın 1923'te tüberkülozdan ölmesinin ardından, roman tamamlanamamış ve genellikle dört cilt bir kitapta toplanmıştır.

Evet, Güldür Güldür Show'da siyasi hiciv bulunmaktadır. Güldür Güldür Show'un senaryo editörü Murat Kepez ve yönetmen Meltem Bozoflu, 2022 yılında yaptıkları bir açıklamada, programın en çok izlenen bölümlerinin siyasi hiciv içeren skeçler olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca, 2023 yılında yayınlanan "Dünya Liderleri Toplantısı" skeci de siyasi hiciv örneği olarak değerlendirilebilir.

Hayır, "Emret Komutanım" ve "Emret Başbakanım" aynı değildir. Emret Komutanım, 2005-2008 yılları arasında Show TV ve Kanal 1'de yayımlanmış, askeri, dram ve komedi türlerinde bir Türk televizyon dizisidir. Emret Başbakanım, 1986-1988 yılları arasında yayınlanmış, "Emret Komutanım" dizisinin devamı niteliğindeki politik hiciv içerikli bir İngiliz televizyon dizisidir.