HeceÖlçüsü

Aruzlu şiirin bazı özellikleri: Nazım Biçimleri: Aruzlu şiir, "divan", "selis", "semai", "kalenderi", "satranç" ve "vezn-i aher" gibi özel adlarla anılan nazım biçimlerinde yazılır. Ölçü ve Kalıplar: Aruz ölçüsünün belirli kalıplarıyla düzenlenir, örneğin "Fâilâtün Fâilâtün Fâilâtün Fâilün". Ezgi: Özel bir ezgiyle okunur; ezgisi bakımından farklı türlere ayrılır (örneğin, düz kalenderî, Acem kalenderisi). Uyak Düzeni: Divan, semai ve kalenderi ile aynı uyak düzenine sahiptir. Dil ve Üslup: Arapça ve Farsça kökenli kelimeler içerebilir, ağır bir dil kullanılabilir. Hece Ölçüsüyle İlişkisi: Başlangıçta hece ölçüsünden fazla uzaklaşmamış, daha sonra kendi kurallarını oluşturmuş ve başarıyla kullanılmıştır.

Beş Hececiler, bu isimle anılmaktadır çünkü şiirlerinde hece ölçüsünü kullanmış ve Türk halk şiirinin geleneklerini yaşatmayı amaçlamışlardır. Ayrıca, grubun içinde yer alan beş şair (Faruk Nafiz Çamlıbel, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon) bu adlandırmayı pekiştirmiştir.

Yahya Kemal Beyatlı'nın "Ok" şiirinde hece ölçüsü kullanılmıştır. Şiir, 6 + 5 = 11'li hece ölçüsüyle yazılmıştır.

Hece ölçüsü ile ilgili test sorularına aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: turkedebiyati.org. yandex.com.tr. Ayrıca, youtube.com üzerinde "Hece Ölçüsü Nedir? Nasıl Bulunur?" başlıklı bir video bulunmaktadır.

9'lu ölçü, şiirde her dizedeki hece sayısının eşit olduğu bir vezin türüdür. 9'lu ölçü kalıbı şu şekillerde olabilir: 5+4; 4+5; 3+3+3. 9'lu ölçü, çok kullanılan bir ölçü grubu değildir.

7'li hece ölçüsüyle yazılan manilere "düz (tam) mani" denir. Düz maninin özellikleri: 7’li hece ölçüsü ile söylenen 4 mısradan oluşur. Kafiye düzeni aaxa şeklindedir. En yaygın görülen mani türüdür. Ayrıca, 7'li hece ölçüsüyle yazılan mani türleri arasında kesik (cinaslı) mani, yedekli (artık) mani ve karşılıklı (deyiş) mani de bulunur.

Levent Yüksel'in "Beni Bırakın" şarkısı 4 ölçüdür. Şarkı, 4 dakika 12 saniye sürmektedir ve her ölçü 3/4 zaman işaretine sahiptir.

Hece ölçüsüne "parmak hesabı" diyen şair Cenap Şehabettin'dir.

Toplumcu gerçekçi şiirde genellikle serbest ölçü kullanılır. Ancak, bu akım içinde hece ölçüsü kullanılan şiirler de bulunmaktadır.

Ali Ekrem Bolayır, Servet-i Fünun döneminde hece ölçüsünü kullanan bir yazardır. Ayrıca, Tevfik Fikret de "Şermin" adlı eserinde hece ölçüsünü kullanmıştır.

Kafiyeli 8 hece ölçülü şiirlere örnek olarak şunlar verilebilir: Türkü. Semai. Varsağı. Ayrıca, Âşık Ömer'in "Gel dilberim-/kan eyleme" dizeleriyle başlayan şiiri de 4+4=8'li hece ölçüsüyle yazılmıştır. Hece ölçüsüyle yazılmış kafiyeli şiirlere örnek bulmak için aşağıdaki kaynaklar da incelenebilir: edebiyatvesanatakademisi.com; islamidavet.com.

Maniler genellikle 7'li hece ölçüsü ile yazılır. Bununla birlikte, 4, 5, 6, 8, 10, 11 ve 14 heceli maniler de bulunmaktadır.

Cumhuriyet döneminde hece ölçüsüyle yazılmış şiirlere bazı örnekler: Ahmet Hamdi Tanpınar: "Bütün Yaz". Faruk Nafiz Çamlıbel: "Zafer Türküsü". Ömer Bedrettin Uşaklı: "Deniz Sarhoşları", "Yayla Dumanı", "Sarıkız Mermerleri". Ahmet Kutsi Tecer: "Neredesin?". Behçet Kemal Çağlar: "Erciyes'ten Kopan Çığ", "Burada Bir Kalp Çarpıyor", "Benden İçeri". Ayrıca, Kemalettin Kamu, Arif Nihat Asya ve Zeki Ömer Defne de hece ölçüsünü kullanan şairler arasındadır.

Aşık Veysel'in ezgilerinde sol sesi ana ton olmakla beraber, la ve mi sesleri de ana ses tonları olarak kullanılır. Aşık Veysel'in hangi tonda söylediğine dair spesifik bir bilgi bulunamamıştır.

Koşma, genellikle 11'li hece ölçüsü ile yazılan bir Türk halk edebiyatı nazım biçimidir. Bununla birlikte, 7'li ve 8'li hece ölçüsüyle yazılmış koşmalar da vardır. Koşmalarda durak olarak 6+5 veya 4+4+3 kalıpları tercih edilir.

Enis Behiç Koryürek, hece ve aruz vezinleriyle şiirler yazmıştır. Hece vezni: "Hodbin" şiiri ile hece veznine başlamış, Ziya Gökalp'in etkisiyle bu vezni benimsemiştir. "Milli Neşide", "Süvariler", "Ordunun Duası" gibi vatanseverlik ve milli kahramanlık duygularını işleyen şiirleri bu vezinle yazılmıştır. Aruz vezni: İlk şiirlerini aruz vezniyle yazmış, bu vezni musiki usullerine uygulayarak yeni vezinler üretmeye çalışmıştır. "Varidat-ı Süleyman" ve "Güneşin Ölümü" gibi tasavvufi şiirleri aruz vezniyle kaleme almıştır.

8'li hece ölçüsü, dizelerde 4 + 4 şeklinde ayrılır. Örnek: > Gel dilberim / kan eyleme > Seni kandan / sakınırım > Doğan aydan / esen yelden > Seni gülden / sakınırım. Bu ayrımda, duraklarda kelimeler bölünmez; her kelime iki hece arasında olacak şekilde iki parçaya ayrılır.

Alevi deyişleri, 7'li, 8'li veya 11'li hecelerle hece vezni ile söylenir çünkü bu ölçüler, Alevi-Bektaşi şiirlerinin ortak özellikleri arasında yer alır. Alevi deyişleri, aynı zamanda halk şiiri nazım şekli olarak da kabul edilir.

15'li hece ölçüsü, Türk şiirinde kullanılan bir ölçüdür ve farklı durak yapılarıyla uygulanabilir. En yaygın durak yapıları şunlardır: 4 + 4 + 4 + 3. 8 + 7. Bu ölçü, genellikle halk edebiyatında ve çağdaş Türk şiirinde kullanılır. Örnek bir 15'li hece ölçüsü: > Bırak beni/haykırayım/susarsam sen/matem et, Unutma ki/şairleri/haykırmayan/bir millet Sevenleri/toprak olmuş/öksüz çocuk/gibidir.

8'li hece ölçüsünde iki durak bulunur ve bu durakların yapısı genellikle 4+4 şeklindedir. Örnek bir 8'li hece ölçüsü ve durak yapısı: > Yürü bire / yalan dünya (4+4=8'li hece ölçüsü). Durakların yerleri, şiirin yapısına bağlı olarak değişebilir.