Alevilik

"Piro" kelimesi, farklı bağlamlarda farklı anlamlara gelebilir: 1. Kürtçe ve Zazaca Anlamı: "Piro", Zaza dilinde bir hitap kelimesi olup, "ateş" anlamına gelir. 2. Alevi Kültürü Anlamı: Alevilikte "piro", tarikat kurucusu veya lider anlamında kullanılır ve deneyimli, bilgili kişileri ifade eder. 3. Genel Kullanım: Sosyal medyada ve günlük konuşmalarda "piro", mizahi veya vurgu amaçlı kullanılan bir terimdir. Dolayısıyla, "piro mem sotve" ifadesinin tam anlamı, bu bağlamlardan birine göre belirlenmelidir.

Aşık Veysel'in Alevi temalı bazı şiirleri şunlardır: 1. "Hacı Bektaş" şiiri: > Medet mürvet deyip kapına geldim > İsteğim dileğim ver Hacı Bektaş > İndim eşiğine yüzümü sürdüm > Kusurum günahım var Hacı Bektaş. 2. "Kara Toprak" şiiri: > Dost dost diye nicesine sarıldım > Benim sadık yarim kara topraktır > Beyhude dolandım, boşa yoruldum > Benim sadık yarim kara topraktır. 3. "Güzelliğin" şiiri: > Güzelliğin on para etmez > Bu bendeki aşk olmasa > Eğlenecek yer bulaman > Gönlümdeki köşk olmasa. Aşık Veysel, Alevi ve Bektaşi geleneğinden etkilenmiş ve şiirlerinde bu kültürü yansıtan temalara yer vermiştir.

Aşık Veysel'in Alevi temalı bazı şiirleri şunlardır: 1. "Hacı Bektaş" şiiri: > Medet mürvet deyip kapına geldim > İsteğim dileğim ver Hacı Bektaş > İndim eşiğine yüzümü sürdüm > Kusurum günahım var Hacı Bektaş. 2. "Kara Toprak" şiiri: > Dost dost diye nicesine sarıldım > Benim sadık yarim kara topraktır > Beyhude dolandım, boşa yoruldum > Benim sadık yarim kara topraktır. 3. "Güzelliğin" şiiri: > Güzelliğin on para etmez > Bu bendeki aşk olmasa > Eğlenecek yer bulaman > Gönlümdeki köşk olmasa. Aşık Veysel, Alevi ve Bektaşi geleneğinden etkilenmiş ve şiirlerinde bu kültürü yansıtan temalara yer vermiştir.

Neşet Ertaş, aslen Kırşehirlidir.

Pir Sultan Abdal'ın gerçek hayatı hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır, çünkü yazılı kaynaklarda hayatına dair doğrudan bir kayıt yoktur. Bilinenlere göre: - Doğum yeri: Sivas'ın Yıldızeli ilçesinin Çırçır Bucağına bağlı Banaz köyü. - Adı: Asıl adı Haydar'dır. - Tarikat: Alevi-Bektaşi Tarikatı'na mensuptur. - İdam: Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Osmanlı'ya karşı çıkan Alevi ayaklanmalarına liderlik ettiği gerekçesiyle, Sivas Valisi Hızır Paşa tarafından idam edilmiştir. - Ölüm tarihi: 1547-1551 ya da 1587-1590 yılları arasındaki bir tarih olduğu sanılmaktadır.

Pirlik makamı, Alevi inancında Hacı Bektaş Veli'ye verilir.

"Mum Sönmedi" ifadesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Film: "Mum Sönmedi" adlı 2016 yapımı kısa film, Alevilere atılan "mum söndü" iftirasının yarattığı travmayı ve ötekileştirici etkiyi dramatize etmektedir. 2. Genel Anlam: Alevilik inancında "mum söndü", bir tarikat liderinin veya cem evi dedesinin ölümünü ifade eder ve toplulukta yeni bir başlangıcı simgeler.

Dedelerin görevleri şunlardır: 1. Sosyal ve dinsel önderlik: Cemaate rehberlik etmek, aydınlatmak ve bilgilendirmek. 2. Cem ibadeti yönetimi: Cem erkanını yürütmek. 3. Suç işleyenleri düşkün kılma: Yolda suç işleyenleri cezalandırmak ve toplum içindeki huzuru sağlamak. 4. Bayram, cenaze, evlenme ve sünnet törenleri: Bu etkinliklerde dini hizmetleri yerine getirmek. 5. Dargınları barıştırma: Toplumsal barışı sağlamak için anlaşmazlıkları gidermek. 6. İnanç ve geleneklerin aktarımı: Alevi inancını ve geleneklerini gelecek kuşaklara aktarmak.

Aşık Veysel'in Alevi temalı bazı türküleri şunlardır: "Dost Yolunda"; "Pir Sultan Abdal"; "Hacı Bektaş" (şiir şeklinde). Aşık Veysel'in türkülerinde genel olarak tabiat, vatan-millet ve birlik, aşk, acı, keder, milli, dinî-tasavvufî konular işlediği bilinmektedir.

Yol TV'nin sahibi, Avrupa Alevi Birlikleri Federasyonu'dur.

Piraziz halkının kökeni, Osmanlı İmparatorluğu dönemine dayanmaktadır. Ayrıca, bazı kaynaklara göre ilçenin adının, Alevi Türkmenler olan ve "Abdallar, Pirler-Azizler yurdu" anlamına gelen Gürgentepe Ocağı ile bağlantılı olduğu söylenmektedir.

Semah türkülerinin hikayesi, Alevi ve Bektaşi topluluklarının dini ritüelleri çerçevesinde şekillenmiştir. Semah, müzik eşliğinde yapılan döngüsel ve ritmik bir dans olup, bu dans sırasında söylenen deyişler genellikle Allah, Peygamber, Hz. Ali, Ehlibeyt sevgisi ve doğa sevgisi gibi temaları işler. Sözlerin kökeni, Alevi ozanlarının şiirlerine dayanır ve bu ozanlar arasında Şah Hatayi, Pir Sultan Abdal, Kul Himmet, Nesimi gibi isimler bulunur.

"Yetiş ya Ali" meme ifadesi, Alevi deyişlerinde kullanılan ve yardım dileme anlamına gelen bir söylemdir. Ayrıca, bu ifade komik bir bağlamda da kullanılabilir; örneğin, bir sohbette "Müslüman: Yetiş ya Muhammed yetiş ya Ali" şeklinde başlayıp, ardından esprili mesajlar yer alabilir.

Kadın Ana'nın hikayesi iki farklı bağlamda ele alınabilir: 1. Nayman Ana Efsanesi: Türk mitolojisinde yer alan bu hikayede, Nayman Ana evladını korumak için her türlü fedakarlığı yapan bir annedir. 2. Kadıncık Ana: Alevi kadınları için sembol bir isimdir ve Hacı Bektaş-ı Veli'nin manevi kızı veya eşi olarak kabul edilir.

"Bismişah" ifadesi, Alevilik-Bektaşilik inancında "Allah'ın adıyla" anlamına gelir.

"Samah" kelimesi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Alevî törenlerinde mûsikî eşliğinde yapılan raks: "Samah, Alevî törenlerinde kadın erkek birlikte yapılan bir nevi semâ anlamına gelir". 2. Ucunda alev çıkararak yanan madde bulunan değnek, meşale: "Türkiye Türkçesi ağızlarında 'samah' kelimesi bu anlamda da kullanılır".

Gağan, Dersim ve çevresindeki Alevi topluluklarında yeni yılı kutlamak amacıyla yapılan geleneksel bir ritüeldir. Bu kutlama, Hicri takvime göre Aralık ayının son haftası ile Ocak ayının ilk haftası arasında gerçekleştirilir. Gağan'da kutlanan bazı unsurlar şunlardır: Ev ev gezilmesi: Keke Kal adı verilen bir lider eşliğinde, çocuklar ve gençler hediye toplamak için evleri dolaşır. Toplu yemek organizasyonları: Toplanan hediyelerle yoksulların evinde yemekler yapılır. Eğlenceler: Tiyatro oyunları ve mizahi karakterler içeren etkinlikler düzenlenir. Dua ve adaklar: Köydeki ziyaret yerlerine gidilerek dualar edilir ve adaklar adanır.

"Kızıl Başlı" ifadesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Fiziksel Özellik: "Kızıl saçlı adam" ifadesi, kızıl saçlı birini tanımlamak için kullanılan bir sıfattır. 2. Tarihî ve Kültürel Anlam: "Kızılbaş" terimi, tarih boyunca Alevileri aşağılamak amacıyla kullanılmış bir terimdir ve Aleviliğin kendisi olarak da kabul edilir.

"Ya tija homete" ifadesi, Alevilik inancında kullanılan bir dua olarak bilinmektedir. Tam çevirisi şu şekildedir: "Ya Hızır, zorda kalanların darına yetişe. Cümlemizin yardımcısı, gözcüsü, bekçisi ola".

"Kaya" (2018) filmi, uzak bir Türk köyünde dışlanmış yetim bir kızın inanç arayışında Alevi'yi bulmasını konu almaktadır.