Filozoflar

Baruch Spinoza, neden-sonuç ilişkisi üzerine görüşleri olan bir filozoftur. Spinoza, evrenin doğasının belirli kanunlar ve neden-sonuç ilişkileri çerçevesinde işlediğini savunur. Determinist bir filozof olarak Spinoza, "Belirlenimcilik" adıyla da bilinen bu öğretinin hem rasyonalizmin hem de temel ilkelerini oluşturmuştur.

Kozmist filozoflar arasında öne çıkan bazı isimler şunlardır: Thales: Evrenin temel elementinin su olduğunu savunmuştur. Pisagor: Evrenin matematiksel bir düzen olduğunu ve gezegenlerin uyum içinde hareket ettiğini öne sürmüştür. Platon: Kozmosun kusursuz ve değişmeyen saf "form"lar diyarı olduğunu belirtmiştir. Aristoteles: Kozmolojik modeli, Dünya'nın evrenin merkezinde olduğu yer merkezli bir yapıdır. Anaksimandros: Evrenin planlı ve düzenli bir bütün olduğunu ifade etmiş, Aperion adını verdiği sonsuz bir temel madde önermiştir. Bu filozoflar, evrenin yapısı ve kozmosun düzeni üzerine çeşitli görüşler ortaya koymuşlardır.

Varlığın ilk maddesi (arkhe) ile ilgili farklı görüşler bulunmaktadır: Herakleitos'a göre, varlığın ilk ana maddesi ateştir. Demokritos'a göre, tüm varlıklar sonsuz sayıda atomdan meydana gelir. Marx'a göre, evrenin yapısı maddeseldir ve madde, insan zihninden bağımsız bir gerçeklik olarak vardır. Ayrıca, Descartes gibi düşünürler varlığın hem madde hem de idea halinde olduğunu savunmuştur. Bu görüşler, varlık felsefesinin temel problemlerinden biri olan "varlığın ilk maddesi" sorusuna farklı açıklamalar getirmektedir.

Fransız filozofların bazı sözleri: Jean-Jacques Rousseau: "İnsan hür doğar, ama her yerde zincire vurulmuştur". Rene Descartes: "Düşünüyorum, öyleyse varım". Michel de Montaigne: "Her şeyi kavrarız ama rüzgardan başka hiçbir şeyi yakalamayız". Jacques Cœur: "Cesur bir kalp için hiçbir şey imkansız değildir". Blaise Pascal: "Büyük bir akılda her şey büyüktür". Pierre Corneille: "Risksiz bir kazanç, zafersiz bir kazançtır". Jean-Paul Sartre: "Cehennem, diğer insanlardır". Eugène Ionesco: "Akıl güçlü olanın deliliğidir, delilik ise zayıf olanın nedenidir". Alfred de Musset: "Yapmak, söylemekten daha iyidir". Victor Hugo: "Hayat balının aşk olduğu bir çiçektir".

Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri kitabını PDF formatında aşağıdaki sitelerden indirebilirsiniz: PDF Drive. Turuz. Kitap indirme işlemleri için güvenilir kaynakları tercih etmek önemlidir.

Anaksimandros ve Anaksimenes, Sokrates öncesi dönemde yaşamış İyonlu filozoflardır. Anaksimandros (MÖ 610-547). Thales'in öğrencisi ve devamcısıdır. İlk defa doğa üzerine (peri physeos) isimli bir eser kaleme almıştır. Ana maddenin, ilk ilkenin veya tözün ne olduğunu araştırmış ve bunun "apeiron" olduğunu söylemiştir. Evrenin merkezinde Dünya olduğu görüşünü benimsemiştir. Bilinen dünyanın bir haritasını çizmiştir. Anaksimenes (MÖ 585-528). Tözün sonsuz olduğunu, ancak bilinemez değil, bilinir olup hava olacağını söylemiştir. Havanın genleşmesi ve yoğunlaşması ile diğer maddelere dönüştüğünü belirtmiştir. İlk defa ay tutulmasını doğru şekilde açıklamış ve "çakılı yıldız" kavramını kullanmıştır.

MÖ 6. yy - MS 2. yy arasında Anadolu'da yaşamış beş filozof ve yaşadıkları iller: 1. Thales: Milet, Aydın/Didim. 2. Anaksimandros: Milet, Aydın/Didim. 3. Anaksimenes: Milet, Aydın/Didim. 4. Herakleitos: Ephesos, İzmir/Efes/Selçuk. 5. Epiktetos: Hierapolis, Denizli/Pamukkale. Diğer filozoflar: Diogenes: Sinop. Ksenofanes: Kolophon, İzmir/Değirmendere. Aristoteles: Assos, Çanakkale/Ayvacık. Lukianos: Samsat, Adıyaman/Samsat.

Bazı nihilist filozoflar ve görüşleri: Friedrich Nietzsche: Nihilizmi, batı kültürünün değerlerinin çöküşü olarak görmüş ve insanların bu çöküşle başa çıkmak için kendi anlamlarını yaratmaları gerektiğini savunmuştur. Jean-Paul Sartre: Varoluşçuluğu nihilizm ile kesişen bir şekilde ele almış, insanın evrende herhangi bir önceden belirlenmiş anlam ve amaca sahip olmadığı için kendi anlamını yaratmak zorunda olduğunu savunmuştur. Albert Camus: Varoluşun anlamsız olduğu fikrini benimsemiş, ancak buna rağmen hayatı kabul etmek gerektiğini savunmuştur. Max Stirner: Bireysel özgürlüğe ulaşmak için devletin yıkılması ve soyut kavramların reddedilmesi gerektiğini savunmuştur. Arthur Schopenhauer: Nihilizmin fikir babası olarak kabul edilir. Emil Cioran: İnsanın varoluşunun anlamsızlığını, hayattan kaçışı ve ölümle yüzleşme süreçlerini sorgulamıştır. Nihilist filozoflar, genel olarak tanrının varlığı, iradenin özgürlüğü, ahlak ve tarihin mutlu sonu ile bilginin imkanı gibi felsefede değerli kabul edilen her şeyi reddederler.

John Marshall'ın "Kısa Antik Yunan Felsefesi Tarihi" kitabında ele alınan bazı filozoflar: Thales, Anaksimandros, Aksimenes ve Herakleitos. Pythagoras ve Pythagorasçılar. Zeno, Melissos. Anaksagoras, Empedokles, Leukippos ve Demokritos. Protagoras ve Gorgias. Aristippos, Anthistenes ve Kynikler. Platon ve Aristoteles. Şüpheciler ve Epikurosçular. Stoacılar. Kitapta ayrıca daha birçok Antik Yunan filozofundan bahsedilmektedir.

Felsefenin altı tanımı şu şekildedir: 1. Socrates: "Felsefe, neleri bilmediğini bilmektir". 2. Platon: "Felsefe, doğruyu bulma yolunda, düşünsel bir çalışmadır". 3. Karl Jaspers: "Felsefe yapmak ölmeyi öğrenmektir". 4. Aristoteles: "Felsefe, ilk ilkeler ya da ilk nedenler bilimidir". 5. Epikuros: "Felsefe, mutlu bir yaşam sağlamak için, tutarlı eylemsel bir sistemdir". 6. A. Camus: "Felsefe, yaşamın anlamını bulma çabasıdır". Felsefenin tanımı, filozoftan filozofa ve çağdan çağa değişiklik gösterebilir.

Atina Okulu tablosu, Antik Yunan felsefesi ve düşüncesiyle Rönesans döneminin insana odaklı felsefi ve estetik anlayışını birleştirir. Tablonun ana temaları: Felsefe ve teoloji birleşimi. Farklı felsefe okullarının temsili. Bilginin farklı dallarının temsili. Tablodaki bazı figürler ve temsil ettikleri: Platon ve Aristoteles. Herakleitos. Öklid ve Pisagor. Atina Okulu, Rönesans döneminin en önemli sanat eserlerinden biri olarak kabul edilir.

Empirist filozoflar: John Locke. David Hume. George Berkeley. Rasyonalist filozoflar: René Descartes. Baruch Spinoza. Gottfried Wilhelm Leibniz. Ayrıca, Immanuel Kant ve Thomas Reid gibi filozoflar, empirist ve rasyonalist yaklaşımları birleştirerek eleştirel rasyonalizm görüşünü benimsemişlerdir.

Skolastik felsefenin bazı özellikleri: Teoloji temelli olması. Akıl ve inancın birbirine bağlı olması. Yeni bilgi üretme amacının olmaması. Aristoteles'in etkisinin fazla olması. Tek bir doğruluk sisteminin kabulü. Tümeller problemi. Genel ahlaki tutum. Duyularla algılanabilen şeylere inanç.

Ahlak yasasını savunan bazı filozoflar: Sokrates. Platon. Ebu Nars Farabi. Baruch Spinoza. Immanuel Kant. John Stuart Mill. Albert Schweitzer. Mahatma Gandhi. Martin Luther King Jr..

Agapizm kavramı, Charles Sanders Peirce adlı filozof tarafından kullanılmıştır.

Arzunun nesnesi teorisi, psikanalist Jacques Lacan'a aittir. Lacan, "objet petit a" (nesne-a) kavramını ortaya koyarak, arzunun sabit ve tanımlanabilir bir nesne etrafında şekillenmediğini, aksine nesnenin yokluğu ve eksikliği etrafında yapılandığını savunmuştur.

Evrenin ilk maddesi (arkhe) kavramı, farklı filozoflar tarafından farklı şekillerde açıklanmıştır: 1. Thales: Evrenin ilk maddesinin "su" olduğunu öne sürmüştür. 2. Anaksimandros: Arkhe'nin "apeiron" (sonsuzluk) olduğunu düşünmüştür. 3. Anaksimenes: İlk maddenin "hava" olduğunu savunmuştur. Ayrıca, Pythagoras sayıları, Parmenides değişmeyen gerçekliği (bir), Demokritos ise atomları evrenin ilk maddesi olarak kabul etmiştir.

Varlık felsefesinin çağdaş temsilcileri olarak aşağıdaki filozoflar öne çıkmaktadır: 1. Nicolai Hartmann: 20. yüzyılda Almanya'da ortaya çıkan Yeni Ontoloji akımının temsilcisidir. 2. William James: Pragmatizm (faydacılık) felsefesinin kurucusudur. 3. John Dewey: Pragmatizmin Amerikalı temsilcilerindendir ve ontolojiyi deneysel temellere dayandırmaya çalışmıştır. 4. Jean-Paul Sartre: Varoluşçuluk (egzistansiyalizm) akımının önemli düşünürlerindendir.

Nesnelci yaklaşımın öncüleri olarak kabul edilen bazı filozoflar şunlardır: 1. Sokrates, Platon ve Aristoteles: Antikçağ'da nesnelci bir değer anlayışı sergilemişlerdir. 2. Immanuel Kant: Nesnelciliğin en belirgin simalarından biri olarak kabul edilir ve nesnel dünyanın genel-geçer ve zorunlu kurallar bütünlüğüne sahip olduğunu savunmuştur. 3. Descartes: Nesneyi, bireyin dışında otonom bir varlık olarak kabul etmeyip, insan zihni ile açıklamaya çalışmıştır. 4. Nietzsche: Mutlak ve kutsal değerlere karşı çıkmış, insanın değer üretmesi gerektiğini savunmuştur.

Sensualizmin (duyumculuğun) kurucusu olarak kabul edilen filozof, Étienne Bonnot de Condillac'tır.