Epitel

Epitelin bazı görevleri: Koruma: Vücudu dış etkenlerden korur ve iç boşlukları kaplar. Emilim: Örneğin, ince bağırsağı döşeyen epitel, besinleri emer. Salgılama: Salgı üretip dışarı veya kana verir. Yüzeyel madde taşınımı: Örneğin, soluk borusunu döşeyen epitel, titrek tüyleriyle madde taşır. Gaz değişimi: Akciğerlerde oksijen ve karbondioksit değişimini sağlar. Hücre boyunca taşınım: Maddelerin hücre içinde taşınmasını sağlar. Uyarıların alınması: Duyu epiteli, çevreden gelen sinyalleri algılar. Kasılma: Miyoepitel hücreleri kasılır ve salgının boşalmasına yardımcı olur. Sıvı transportu: Epitel, sıvıların geçişini düzenler. Kayganlık sağlama: Organların yüzeylerinde sürtünmeyi azaltarak kayganlık sağlar.

Epitel doku, vücudun iç ve dış yüzeyini örten, araları çok sıkı olan epitel hücrelerinden oluşmuş, altlarında bazal lamina denilen bir tabaka bulunduran, özelleşmiş bir dokudur. Epitel dokusunun bazı özellikleri: Hücre çeşitliliği: Tek katlı veya çok katlı olabilir. İşlevsel çeşitlilik: Örtü veya salgı epiteli olarak görev yapabilir. Kan damarı bulundurmama: Kan damarı yoktur, bu yüzden difüzyon aracılığıyla beslenir. Yenilenme yeteneği: Bazal laminaya yakın hücreler sürekli mitoza girer. Hücre bağlantıları: Hücre yapışma molekülleri ve bağlantı birimleri ile bir arada tutulur. Epitel dokusunun bazı işlevleri: koruma; emilim; salgılama; yüzeyel madde taşınımı; gaz değişimi; uyarıların alınması; kasılma. Epitel dokusu, ektoderm, mezoderm ve endoderm olmak üzere her üç embriyon yaprağından köken alır.

Epitel doku, işlevlerine ve yapılarına göre çeşitli türlere ayrılır: İşlevlerine göre: örtü veya koruyucu epitel; salgı epiteli; kassel epitel; duyu epiteli. Yapılarına göre: tek katlı yassı epitel; tek katlı kübik epitel; tek katlı prizmatik epitel; yalancı çok katlı epitel; çok katlı yassı epitel; çok katlı kübik epitel; çok katlı prizmatik epitel; çok katlı değişken epitel. Ayrıca, idrar sedimentinde üç çeşit epitel bulunabilir: squamous (yassı), böbrek (renal tubuler) ve değişici (transisyonel) epitel.

Yassı epitel hücrelerinin yüksekliğinin görülebileceği bazı hastalıklar şunlardır: İdrar yolu enfeksiyonu. Böbrek hastalıkları. Mantar enfeksiyonları. Üretra iltihabı. Fiziksel tahriş. Mesane kanseri. Yassı epitel yüksekliği, tek başına bir hastalık olarak kabul edilmez; ek tahlillerle birlikte değerlendirme yapılır. İdrar tahlili sonuçlarının doğru yorumlanması için mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.

Midenin iç tabakası, tek katlı prizmatik epitelden oluşmuştur. Bu epitel, mide yüzeyini ve gastrik çukurları döşer.

Epitel hücrelerinin yüksek olması, özellikle yassı epitel, idrar yolu enfeksiyonu, böbrek veya mesane tahrişi, idrar yolu taşları, mantar enfeksiyonları veya üretra iltihabı gibi durumlarla ilişkilendirilebilir. Mesane kanseri de yassı epitel hücrelerinin yüksek çıkmasıyla ortaya çıkabilir, ancak bu durum düşük bir ihtimaldir. Epitel hücrelerinin yüksekliğinin kanserle ilişkili olup olmadığını kesin olarak belirlemek için bir uzmana danışılması ve gerekli tetkiklerin yapılması gereklidir.

Glomerulusta çift katlı epitelin bulunmasının nedeni, kan basıncının yüksek ve sabit olmasını sağlamaktır. Glomerulus kılcalları, iki ucu da atardamara bağlı olan (getirici ve götürücü atar) çift katlı yassı epitelden oluşur. Ayrıca, çift katlı epitel, yüksek kan basıncına karşı dayanıklılık sağlar.

Ağız epiteli, bulunduğu bölgeye göre tek katlı veya çok katlı olabilir. Tek katlı ağız epiteli, genellikle nonkeratinize (keratinleşmemiş) çok katlı yassı epitelden oluşur ve dudak, yanak, yumuşak damak, ağız tabanı ve dil altında bulunur. Çok katlı ağız epiteli ise keratinleşmiş veya keratinleşmemiş olabilir.

Mesanenin iç yüzeyi, geçiş epiteli olarak da bilinen ürotelyum ile kaplıdır. Ürotelyum, üç ila altı hücre katmanından oluşan bir tür geçiş epitelidir.

Uzun birleşim epiteli, diş erüpsiyonu sırasında oral epitel ve azalmış mine epitelinin birleştiği yerde oluşur.

Ovaryumu dıştan saran epitel, germinal epitel olarak adlandırılır. Germinal epitel, izoprizmatik ya da alçak prizmatik epitel olup bazı bölümlerinde yassı epitel ile örtülüdür. Geçmişte, primordiyal germ hücrelerinin kaynağı olduğu düşünüldüğünden bu isim verilmiştir.

Çok katlı epitel, iki veya daha fazla sayıda hücre tabakasından oluşur. Örneğin, çok katlı yassı epitel, bazal membran üzerine oturan en derin kattaki prizmatik hücreler dahil olmak üzere, yüzeydeki yassılaşmış hücrelerin şekline göre adlandırılan farklı tabakalardan oluşur. Keratinize çok katlı yassı epitel: Üst sıraları oluşturan hücreler, çekirdeklerini kaybedip keratin lamellerine dönüşerek sert bir koruyucu tabaka oluşturur. Non-keratinize çok katlı yassı epitel: Keratin içermez, daha esnek ve nemli yapıdadır. Ayrıca, çok katlı kübik ve çok katlı prizmatik epitel türleri de bulunur.

Dil epiteli, dilin yüzeyinde bulunan ve çok katmanlı yassı epitel hücrelerinden oluşan bir dokudur. Özellikleri: Koruma: Fiziksel yaralanmalara, mikroplara ve kimyasal maddelere karşı koruma sağlar. Hücre tipleri: Filiform papillae: Tat cisimciği içermeyen, kısmen keratinizasyon gösteren küçük papillalar. Fungiform papillae: Künt uçlu, tat cisimciği içeren ve keratinizasyon göstermeyen papillalar. Follata papillae: Erişkinlerde az bulunan, dilin arka yüzlerinde yer alan ve tat cisimciği içeren papillalar. Circumvallata papillae: Dil yüzeyinde derine inmiş sulcusların içinde yer alan, tat cisimciği bulunan ve tepesi geniş mantar görünümündeki papillalar. Dil epiteli, dilin dorsal yüzünde (üst yüzeyi) özel isimli dil papillalarını içerir.

Örtü epiteli, hücre tabakasının sayısına ve hücrelerin şekline göre sınıflandırılır. Hücre tabakasının sayısına göre: Tek katlı örtü epiteli. Yalancı çok katlı örtü epiteli. Çok katlı örtü epiteli. Hücrelerin şekline göre: Yassı epitel. Kübik epitel. Prizmatik (silindirik) epitel. Piramidal epitel. Değişken epitel. Ayrıca, apikal yüz özelleşmesi içerip içermemesine göre de sınıflandırma yapılabilir.

"Karaciğer epetip be" ifadesi, Türkçe'de yaygın olarak kullanılan bir terim değildir ve belgelerde bu ifadeye dair bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, karaciğerle ilgili bazı terimler ve durumlar şunlardır: Karaciğer büyümesi (hepatomegali): Karaciğerin normal boyutlarından daha büyük hale gelmesi durumudur. Karaciğer iltihabı (hepatit): Hepatit, karaciğer hücrelerinin hasar görmesi sonucu ortaya çıkan bir iltihaptır. Karaciğer yetmezliği: Karaciğerin işlev görmediği durumlarda ortaya çıkar. Eğer bu ifadeye dair daha fazla bilgiye ihtiyaç duyuluyorsa, bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Epitelin mitoz bölünme geçirmesinin nedeni, epitel dokularının sürekli yenilenmesi ve onarılması gerekliliğidir. Epitel hücreleri, vücudun çeşitli yerlerinde sürekli olarak yenilenir. Ayrıca, epitel hücreleri yüksek mitoz hızları nedeniyle kanser gelişimi açısından riskli hücrelerdir.

Kübik epitelin bazı özellikleri: Hücre Şekli: Hücreler, kare veya küp şeklindedir. Boyutlar: Hücrelerin enleri ve boyları eşittir. Çekirdek: Yuvarlak çekirdek, hücrenin ortasında yer alır. Yerleşim: Genellikle tek sıra halinde bulunurlar. Fonksiyonlar: Emilim, salgılama ve koruma gibi işlevleri yerine getirirler. Bulunduğu Yerler: Böbrek tübülleri, salgı bezleri, tiroid bezi, karaciğer salgı kanalları ve göz merceği kapsülünde bulunur.

Epitelin iyi huylu olması, epitelyoma (epitel hücreli tümör) bağlamında değerlendirildiğinde, genellikle çevre dokulara yayılmayan tümörleri ifade eder. Epitelyomalar, iyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) olmak üzere iki ana türe ayrılır. Epitel hücrelerinin iyi huylu olup olmadığını kesin olarak belirlemek için bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Ağız mukozası epiteli, çok katlı yassı epitel tipindedir. Epitel, yumuşak damak, yanak mukozası, dudak mukozası gibi birçok yerde keratinsiz iken sert damak ve dişeti gibi bazı bölgelerde keratinize yapıdadır.

Kanatlılarda çeşitli epitel türleri bulunur: Seminifer epitel. Duktuli eferentes epiteli. Duktus epididimis epiteli. Burun boşluğu epiteli. Regio vestibularis. Regio respiratoria. Regio olfaktoria. Farinks epiteli. Trakea epiteli. Ayrıca, kanatlıların sindirim sistemi epitelleri de farklı bölgelerde değişiklik gösterir.