Epitel

Bazal lamina, epitel hücrelerinin bazal kısımlarını döşeyerek epiteli altındaki bağ dokudan ayıran, düz kas, iskelet kası, kalp kası, sinir hücreleri ve yağ hücrelerinin etrafını kaplayan, çeşitli fibrillerden ve hücrelerarası maddeden oluşan ince tabakadır. Özellikleri: Yapı: Elektron mikroskobunda iki katmandan oluşur: Lamina lucida (veya rara). Lamina densa. Sentez: Epitel hücreleri tarafından sentezlenir. Fonksiyonlar: Hücreler için bağlanma noktası sağlar, geçirgenlik bariyeri görevi görür ve doku yenilenmesinde rol oynar. Bazı durumlarda, bazal laminanın altında lamina reticularis (retiküler lamina) adı verilen üçüncü bir katman bulunur.

Ağız epiteli, çok katlı yassı epitel olarak sınıflandırılır. Ağız epitelinin çeşitleri: Keratinize olan. Keratinize olmayan.

Tek katlı ve çok katlı epiteller arasındaki temel farklar şunlardır: Hücre Katman Sayısı: Tek katlı epiteller, tek bir hücre katmanından oluşur. Çok katlı epiteller, birden fazla hücre katmanından oluşur. Dayanıklılık: Tek katlı epiteller, basınca ve travmaya karşı daha dayanıksızdır. Çok katlı epiteller, kalın bir doku oluşmasını sağlar ve aşınma ile yıpranmaya karşı daha dayanıklıdır. Bulunduğu Yerler: Tek katlı epiteller, genellikle difüzyon, osmoz veya filtrasyonun yoğun olduğu bölgelerde bulunur. Çok katlı epiteller, vücudun dış yüzünü (epidermis) ve ağız, yemek borusu, vajina gibi mekanik travmaya maruz kalan bölgeleri kaplar. Örnekler: Tek katlı epitel örnekleri: Tek katlı yassı, kübik, prizmatik epiteller. Çok katlı epitel örnekleri: Çok katlı yassı, kübik, prizmatik ve değişken (transisyonel) epiteller.

Küboidal epitelin temel işlevleri: Salgılama (sekresyon). Emilim. Koruma. Ayrıca, basit küboidal epitel, bezlerin salgı ve kanal kısımlarını oluşturur.

Karaciğer, tek katlı kübik veya tek katlı prizmatik epitel ile örtülüdür. Tek katlı kübik epitel, karaciğerin bezlerin akıtıcı kanallarında, sekresyon ünitelerinde, böbreklerde, beyin boşluklarındaki pleksuslarda ve tiroid bez epitellerinde bulunur. Tek katlı prizmatik epitel ise mide-barsak mukozasında, ovaryumda, tuba uterinada, böbrekte duktus papillarislerde, akciğerde bronşların başlangıç kısımlarında bulunur.

Yassı epitelli basil hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, yassı epitel hücreleri hakkında bilgi verilebilir. Yassı epitel hücreleri, organları ve boşlukları kaplayarak koruyucu bir bariyer oluşturan hücrelerdir. İdrar tahlilinde yassı epitel hücrelerinin miktarının normal değerden fazla olması, enfeksiyon, tahriş veya iltihap gibi durumları işaret edebilir. Normal epitel düzeyleri, mikroskobik incelemede 0 ile 5 hücre arasında olmalıdır. Yassı epitel hücrelerinin yüksekliğinin bazı nedenleri: idrar yolu enfeksiyonu; böbrek rahatsızlıkları; mantar enfeksiyonları; üretra iltihabı. Teşhis ve tedavi için bir uzmana başvurulması önerilir.

İnterkale hücreler, böbreklerde, özellikle distal tübüllerde ve toplayıcı kanallarda bulunan özel hücrelerdir. İnterkale hücrelerin bazı işlevleri: Asit-baz dengesinin sağlanması. Elektrolit dengesinin düzenlenmesi. Hormon salınımı ve regülasyonu. Amonyum ve üre metabolizması.

Salgı yapan bezler, bez epiteli veya salgı epiteli olarak adlandırılan epitel dokudan oluşur. Bez epiteli, hücrelerden salgı ürünlerinin atılma şekline göre iki ana gruba ayrılır: 1. Dış salgı bezleri (ekzokrin bezler). 2. İç salgı bezleri (endokrin bezler).

Safra kesesi ve safra kanallarını döşeyen epitel, tek katlı prizmatik epiteldir. Bu epitel, bağırsaklarda olduğu gibi, mikroviliye sahip hücrelerden oluşur ve koruyucu olmasının yanı sıra salgılama ve emilim işlevlerini de yerine getirir.

Endoserviks epiteli tek katlıdır.

Skuamöz metaplazi en sık olarak dişi üreme sisteminin bir parçası olan endoserviksi kaplayan mukus üreten hücrelerde gelişir. Skuamöz metaplazi, ayrıca şu bölgelerde de görülebilir: mesane ve idrar sistemi; sindirim sistemi; ağız, dil ve bademcikler; solunum sistemi; cilt yüzeyleri.

Kolumnar epitelin mukus salgılayan hücrelerine kadeh hücreleri veya kalsiform hücreler denir. Bu hücreler, asit glikoprotein nitelikte salgı yaparlar ve sindirim sisteminde mukozal yüzeyi kayganlaştırıp, pankreatik enzimlerden ve bakteriyal tutulumdan korurlar.

Goblet hücrelerinin temel görevi, bir glikoprotein olan musini salgılamaktır. Mukusun işlevleri: Dokuların korunması: Mukus, dokuların fiziksel ve kimyasal açıdan zarar görmesini engeller. Salgı yayılımının kolaylaştırılması: Yanlarındaki hücrelerin üst kısımlarında bulunan tüysü yapılar, mukusun yayılmasını kolaylaştırır. Savunma: Solunum yollarında mukus, bakterilere karşı savunma sağlar. İnce bağırsakta yer alan goblet hücrelerinin ömrü 3-4 gün kadardır.

İnce bağırsakta bulunan epitel türleri: Villusları oluşturan epitel hücreleri. Basit tek katlı silindirik epitel. Tek katlı silindirik çizgili kenarlı (mikrovilluslu, fırçamsı kenarlı) epitel. Tek katlı silindirik titrek tüylü (kinosilyalı) epitel. Kalın bağırsakta bulunan epitel türleri: Absorbtif (emici) hücreler. Goblet hücreleri. Enteroendokrin hücreler. Kök hücreler. Ayrıca, ince ve kalın bağırsakta değişici epitel ve yalancı çok katlı (pseudostratifiye) silindirik epitel de bulunabilir.

Goblet hücresi, bazı organlardaki epitel hücreleri arasında yer alan, biçiminden dolayı kadeh hücresi olarak da bilinen bir hücredir. Goblet hücrelerinin bazı özellikleri: Görevi: Bir glikoprotein olan musini salgılamaktır. Bulunduğu yerler: Mide ve bağırsak duvarları, soluk borusu, kurbağalarda deri. Apikal kısmı: Musin tanecikleri ile doludur. Nukleus: Bazal kısımda, yassı şekildedir. Siliyer hücre hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, siliyer epitel hücreleri hakkında bilgi mevcuttur. Siliyer epitel hücrelerinin bazı özellikleri: Bulunduğu yerler: Trakea, bronşlar, uterus tüpleri, sindirim sistemi. Görevi: Mukus üretmek ve kir parçacıklarını vücuttan süpüren kirpikler sayesinde salgıların yayılmasını kolaylaştırmak.

Çok katlı örtü epitelleri, hücre tabakalarının sayısına ve hücrelerin şekillerine göre sınıflandırılır. Hücre tabakalarının sayısına göre: Tek katlı epitel. Çok katlı epitel. Hücrelerin şekillerine göre: Yassı epitel. Kübik epitel. Prizmatik (silindirik) epitel. Çok katlı epitellerde, isimlendirme en üst katmandaki hücre tipine göre yapılır.

Epitel hücrelerinin yenilenme hızı, epitelin türüne ve bulunduğu bölgeye göre değişir: - İnce bağırsak epiteli: Yaklaşık 4-6 günde yenilenir. - Cilt epiteli: Her 28 günde bir yenilenir.

Kübik epitel, aşağıdaki yerlerde bulunur: 1. Böbrek tübüllerinin iç yüzeyi. 2. Tükürük bezlerinin kanalları. 3. Tiroid bezi. 4. Küçük safra kanalları. 5. Koroit pleksus. 6. Göz merceği kapsülü. 7. Pankreas ve karaciğerin salgı kanalları. 8. Retina.

Yassı epitel ve basil epitel terimleri, vücut dokularındaki farklı hücre türlerini ifade eder. 1. Yassı epitel: Bu hücreler, ince ve düz hücrelerden oluşan bir doku türüdür. 2. Basil epitel: Bu terim, tıbbi literatürde yaygın olarak kullanılmaz. Ancak, genel olarak silindirik epitel olarak bilinen ve hücrelerin boyunun eninden fazla olduğu bir hücre türünü ifade edebilir.

Bukkal mukoza — yanakların iç yüzünü döşeyen çok katlı yassı epitel tabakasıdır.