Emeklilik

Türkiye'de en çok emekli, 2023 yılı itibarıyla bulunmaktadır. 2023 yılı sonunda Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre emekli sayısı 16.030.256 kişiye ulaşmıştır. 2023 yılında emekli sayısının artmasının nedeni, emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinin yürürlüğe girmesidir.

Gelir, aylık, ödenek talep belgesinin verilmesi, emeklilik şartlarını yerine getiren kişilere Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından emekli aylığı bağlanabilmesi için verilmesi zorunlu olan belgenin sunulması anlamına gelir. Bu belge, e-Devlet üzerinden veya bağlı bulunulan Sosyal Güvenlik Merkezi'ne (SGM) elden ya da posta yoluyla teslim edilebilir. Gelir, aylık, ödenek talep belgesi şu durumlarda gereklidir: yaşlılık aylığı; malullük aylığı; çeyiz parası; ölüm parası.

Bireysel emeklilikte şirket değiştirme (aktarım) işlemi, ilk kez yapılacaksa en az 2 yıl, sonraki aktarımlar için ise her seferinde 1 yıl bekledikten sonra gerçekleştirilebilir. İlk aktarım için: Sözleşmenin en az 2 yılını doldurmuş olması gerekir. Sonraki aktarımlar için: Her seferinde bir yıl beklemek gereklidir. Örneğin, ikinci bir aktarım yapmak için en az 3 yıl, üçüncü bir aktarım için ise en az 4 yıl beklemek gerekir.

Kademeli emeklilik düzenlemesinin hangi meslekleri kapsadığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, kademeli emeklilik, genellikle 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında sigortalı olan çalışanları kapsamaktadır. Kademeli emeklilik düzenlemesinin detayları, yasalaşması ve Resmî Gazete'de yayımlanmasıyla netleşecektir.

Sigorta girişinin öne çekilmesi, emekli maaşını doğrudan düşürmez. Emekli aylığı, ortalama aylık kazanç ve aylık bağlama oranı gibi faktörlere bağlı olarak hesaplanır. Emekli aylığının düşmemesi için, primlerin yüksek kazanç üzerinden yatırılması önerilir.

7.200 günden emekli olabilecek kişiler, sigorta başlangıç tarihine göre değişiklik göstermektedir: 1 Mayıs 2008 ve sonrası sigortalı olanlar: Kadınlarda 7.200 prim günü ve 58 yaş, erkeklerde ise yine 7.200 prim günü ve 60 yaş şartı aranmaktadır. 9 Eylül 1999 - 30 Nisan 2008 tarihleri arasında sigortalı olanlar: Kadınlar için 7.000 gün prim ve 58 yaş, erkekler için ise 7.000 gün prim ve 60 yaş şartı bulunmaktadır. 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar: Kadınlar için 5.400 gün prim ve 50 yaş, erkekler için ise 5.000 gün prim ve 55 yaş şartı aranmaktadır. Ayrıca, küçük esnaf için Bağ-Kur ve SSK prim günlerinin eşitlenmesi gündemde olup, bu düzenlemenin yasalaşması halinde Bağ-Kurluların prim gün sayısının 7.200 güne düşürülmesi planlanmaktadır.

Savunma sanayi işçilerinin emekli olmamasının birkaç nedeni vardır: Emeklilik maaşındaki adaletsizlik. Deneyim ve bilgi eksikliği endişesi. Ekonomik zorluklar. Bu sorunlar, savunma sanayi işçilerinin motivasyonunu düşürmekte ve stratejik projelerin sürdürülebilirliğini tehdit etmektedir.

Akbank Emeklileri Derneği, emeklilerin haklarını korumak, sosyal, ekonomik ve kültürel dayanışmalarını güçlendirmek amacıyla çeşitli faaliyetler yürütmektedir. Bu faaliyetler arasında: Lokal hizmetleri: Dernek, İstanbul Beşiktaş, Kadıköy, İzmir ve Ankara'da lokalleri bulunmaktadır. Kültürel etkinlikler: Yurtiçi ve yurtdışı kültürel geziler düzenlemektedir. Kurslar ve yarışmalar: Üyeler için kurslar ve yarışmalar organize etmektedir. Maddi yardım: Depremde zarar gören üyelerine maddi ve manevi yardımda bulunmaktadır. Eğitim bursu: İhtiyacı olan emeklilerin yüksek öğrenimdeki çocuklarına eğitim bursu vermektedir.

Emekli maaşını en çok etkileyen prim, işe başlama tarihine göre belirlenen dönemlerde ödenen primlerdir. Türkiye'de emeklilik maaşı hesaplanırken dikkate alınan dönemler ve prim etkileri şu şekildedir: 2000 yılı öncesi: Ödenen primlerin %70'i emekli maaşına etki eder. 2000 ile 2008 arası: Ödenen primlerin %50'si emekli maaşına etki eder. 2008 sonrası: Ödenen primlerin %37'si emekli maaşına etki eder. Ayrıca, prime esas kazanç (brüt maaş) da emekli maaşını etkileyen önemli bir faktördür.

2000-2008 arası sigortalı olanlara yönelik müjde, kademeli emeklilik sisteminin onaylanması durumunda erken emeklilik hakkı kazanabilecekleridir. Kademeli emeklilik sisteminde emeklilik şartları, çalışanın sigorta türüne ve başlangıç tarihine göre değişiklik göstermektedir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, kademeli emeklilik ve staj sigortası ile ilgili bir çalışmalarının olmadığını belirtmiştir.

BES'te 12 aylık ödeme yapmak için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: Düzenli ödemeler: Katkı payı tutarı, her ay, 3 ayda bir, 6 ayda bir veya yılda bir olarak belirlenebilir ve bu şekilde tahsil edilebilir. Ek ödemeler: Düzenli ödemeler dışında, istenilen zaman belirlenen tutarda ek katkı payı ödemesi yapılabilir. BES planları ve ödeme yöntemleri, seçilen şirkete göre değişiklik gösterebilir. Detaylı bilgi ve başvuru için ilgili emeklilik şirketlerinin internet siteleri veya müşteri hizmetleri ile iletişime geçilebilir.

E-BEAS (Elektronik Bireysel Emeklilik Aracıları Sınavı), sabit bir takvime bağlı olmadan, her ay birçok defa online olarak yapılmaktadır. Sınav tarihleri, başvuruların yeterli sayıya ulaşması halinde, yılda en az iki defa olacak şekilde Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) tarafından belirlenir. EGM'nin resmi internet sitesi üzerinden istenilen sınav tarihi seçilerek başvuru yapılabilir.

Engelli emekli olduktan sonra çalışabilir. Malulen emekli olanlar: Çalışırlarsa emekli aylıkları kesilir. Engelli erken emeklilikten yararlananlar: Emekli olduktan sonra hem emekli aylığını alıp hem de bir işyerinde çalışabilirler, ancak çalıştıkları yerden alacakları ücret üzerinden sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödenmesi gerekir.

Hayır, 20 yıl sigortalılık süresi ve 5400 günle emeklilik için yaş şartı kalkmamıştır. Kadınlar için 5400 prim ödeme gün sayısı üzerinden emeklilik hakkı, 1 Ocak 2036'dan sonra 7200 gün prim ödeme koşulunun yerine getirilmesi halinde mümkündür. Ayrıca, 5434 sayılı Kanuna tabi olanlar için 61 yaş + 15 yıl hizmet (5400 gün SGK primleri ödenmiş hizmet) şartıyla emeklilik hakkı bulunmaktadır. 5510 sayılı Kanuna tabi olanlar için ise 5400 prim ödeme gün sayısına ek olarak, belirlenen yaş hadlerine 65 yaşını geçmemek üzere üç yıl eklenmesi gerekmektedir.

Tedbir kararının emekli maaşını doğrudan etkileyip etkilemeyeceği, kararın içeriğine ve uygulanmasına bağlıdır. 2025 tarihli Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu kararına göre, emekli maaşlarına belirli koşullar altında haciz veya bloke uygulanabilir. Emeklilerin haklarını korumak için borç yapılandırma, itiraz hakkı veya hukuki danışmanlık gibi adımları değerlendirmesi önerilir.

2007 ve 2010 yılları arasında sigortalı olanlar, emeklilik için 7200 prim gün sayısına ve belirli bir yaş şartına tabi olacaklardır. - 2007 yılında sigortalı olanlar: 01.01.2036 - 31.12.2037 tarihleri arasında 7200 prim gününü tamamladıkları takdirde 61 yaşında emekli olabilirler. - 2010 yılında sigortalı olanlar: 01.01.2040 - 31.12.2041 tarihleri arasında 7200 prim gününü tamamladıkları takdirde 63 yaşında emekli olabilirler. Bu tarihler, sigorta başlangıç tarihine göre değişiklik gösterebilir. Emeklilik yaşı ve prim gün sayısı, sigorta başlangıç tarihine göre belirlenen tabloya göre hesaplanmalıdır. Daha detaylı bilgi için e-Devlet üzerinden "Ne Zaman Emekli Olabilirim" hizmetini kullanabilirsiniz.

09 SGK kodu, "Malulen emeklilik nedeniyle" işten çıkış kodunu ifade eder. Malulen emeklilik hakkı elde eden işçinin iş sözleşmesi bu nedenle sona erdirilir ve SGK'ya 09 kodu ile işten çıkış bildirimi yapılır.

BES iptali için 10 yıl şartı yoktur, katılımcılar istedikleri zaman BES iptali yapabilirler. Ancak, 10 yıl dolmadan BES iptali yapılırsa, sistemde kalınan süreye göre stopaj kesintisi, giriş aidatı kesintisi ve devlet katkısı kesintisi gibi bazı kesintiler uygulanabilir. Stopaj kesintisi: 10 yıl dolmadan ayrılanlar için birikim üzerinden %15 stopaj kesilir. Giriş aidatı kesintisi: 3 yıldan önce iptal edildiğinde brüt asgari ücretin %75’ine kadar, 3-6 yıl arasında iptal edildiğinde %50’sine kadar, 6-10 yıl arasında iptal edildiğinde ise %25’ine kadar kesinti yapılır. Devlet katkısı kesintisi: İlk 3 yılda devlet katkısının tamamı kesilir, 3-6 yıl arasında %85, 6-10 yıl arasında %65 kesinti yapılır. Emeklilik hakkı kazanarak ayrılanlar için stopaj kesintisi %5 olarak uygulanır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'ın açıklamasına göre, memurlar için kademeli emeklilik sisteminde bir değişiklik planlanmamaktadır. Emeklilik için gerekli prim gün sayısı ve yaş koşulları şu anda geçerliliğini korumaktadır. Ancak, 8 Eylül 1999 sonrası sigortalı olan ve EYT düzenlemesinden yararlanamayan memurlar, kademeli emeklilik düzenlemesini beklemektedir. Kademeli emeklilik sisteminin nasıl olacağına dair kesin bilgiler, resmi bir karar alındığında ve detaylar açıklandığında netleşecektir.

51 yaşında emekli olmak için gereken prim gün sayısı, kişinin sigorta başlangıç tarihine ve cinsiyetine göre değişiklik gösterir: 8 Eylül 1999 öncesi sigorta başlangıcı olanlar: Kadınlar için 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün prim. Erkekler için 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün prim. 8 Eylül 1999 - 30 Nisan 2008 arası sigorta başlangıcı olanlar: Kadınlar için 7000 gün prim veya 5400 gün prim ve 60 yaş. Erkekler için 7000 gün prim veya 5400 gün prim ve 62 yaş. 1 Mayıs 2008 sonrası sigorta başlangıcı olanlar: Kadınlar için 9000 gün prim ve 58 yaş. Erkekler için 9000 gün prim ve 60 yaş. Bu şartlar, kişinin durumuna göre değişiklik gösterebilir; en doğru bilgi için SGK ile iletişime geçilmesi önerilir.