Embriyoloji

Erken embriyonik dönem, 2. hafta ile 8. hafta arasını kapsar. Bu dönemde hücreler kendi içlerinde ayrışır ve organların gelişmeye başladığı, temel yapısal düzenin şekillendiği süreç olan organogenez gerçekleşir. Embriyonik dönemin ardından doğuma kadar geçen evredeki insana fetus adı verilir. Gebelik süresi, kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve kesin bir süre vermek mümkün değildir.

Morula ve blastosist arasındaki temel farklar şunlardır: Hücre Sayısı ve Yapısı: Morula: Döllenmiş yumurtanın bölünmesiyle oluşan, yaklaşık 16-32 hücreden oluşan bir yapıdır. Blastosist: Morulanın uterusa ulaşmasıyla oluşur; içinde sıvı dolu bir boşluk (blastosöl) bulunur. Organizasyon: Morula: Hücreler sıkıca birbirine bağlıdır ancak sıvı dolu bir alan yoktur. Blastosist: İç kısımda sıvı dolu bir boşluk oluşur ve bu boşluk, trofoblast hücrelerine dönüşür. Fonksiyon: Morula: Embriyonun rahme yerleşmeden önceki ilk büyük gelişim adımıdır. Blastosist: Embriyonun rahme yerleşmesi ve plasentanın gelişmesi açısından önemli bir aşamadır.

Embriyonun keşfi, insanlık tarihindeki en eski bilimsel keşiflerden biri olarak kabul edilir. Antik çağlar: Embriyolojiye dair fikirler, farklı kültürlerde ve medeniyetlerde mevcuttu. 17. yüzyıl: Mikroskopların geliştirilmesiyle embriyolojinin modern bilimsel temelleri atıldı. 18. ve 19. yüzyıllar: Embriyonun gelişimi ve yapısal özellikleri üzerine yapılan araştırmalarla embriyoloji alanında ilerleme kaydedildi. Dolayısıyla, embriyonun tam olarak ne zaman keşfedildiğine dair kesin bir tarih vermek mümkün değildir.

Plastik cerrahlar embriyolog olamaz, çünkü embriyolog olabilmek için tıp fakültesinden mezun olarak Tıpta Uzmanlık Sınavı'ndan (TUS) yeterli puan almak veya biyoloji, moleküler biyoloji ve genetik gibi bölümlerden mezun olarak embriyoloji alanında yüksek lisans veya doktora yapmak gereklidir.

Germinal evre, döllenmeden sonraki ilk iki hafta içinde gerçekleşen doğum öncesi gelişim dönemidir. Bu evrede: Hücre bölünmesi başlar; zigot, önce iki, sonra dört, sekiz, on altı gibi sayılarda bölünür. Farklılaşma süreci başlar; hücreler, sonunda oluşacak hücrelerin türünü belirleyecek belirli özellikleri alır. Blastokist oluşumu gerçekleşir; bu kitle, endoderm (sindirim ve solunum sistemi), mezoderm (kas ve iskelet sistemi) ve ektoderm (deri ve sinir sistemi) olmak üzere üç katmandan oluşur. İmplantasyon gerçekleşir; blastokist, rahim duvarına tutunur. Germinal evre, gebeliğin yaklaşık 10. gününde sona erer.

Germinal dönem, döllenmeden sonraki ilk iki hafta içinde başlar. Embriyonik dönem ise döllenmeden 2-8 hafta sonra başlar.

Vitellin kanal anomalileri, embriyonal dönemde midgut ile vitellin kese arasındaki bağlantıyı sağlayan omfalomezenterik kanalın tam olarak kapanmaması sonucu ortaya çıkar. En sık görülen anomaliler şunlardır: Meckel divertikülü: Kanalın proksimali (barsak tarafı) kapanmamıştır. Patent omfalomezenterik kanal: Kanalın her iki ucu da açık kalır. Umblikal sinüs: Kanalın göbek tarafı (distal) kapanmamıştır. Umblikal kist: Kanalın her iki ucu da kapanmış ve ortada kistik bir yapı oluşmuştur. Ayrıca, ileumu umbilikusun iç yüzeyine bağlayan lifli bantlar ve omfaloileal fistüller de vitellin kanal anomalileri arasında yer alır. Bu tür anomaliler, genellikle çocukluk döneminde belirti verir ve tanı, hikaye, fizik muayene ve görüntüleme yöntemleriyle konur.

"İnsan Embriyolojisi" kitabının sayfa sayısı, farklı versiyonlarına göre değişiklik göstermektedir: 1. Bruce M. Carlson tarafından yazılan 6. baskı, 496 sayfadan oluşmaktadır. 2. Keith L. Moore ve T. V. N. Persaud tarafından kaleme alınan kitap ise 560 sayfadan oluşmaktadır.

Embriyolojik ve embriyonik terimleri aynı anlama gelir ve embriyo ile ilgili olan veya embriyo aşamasında meydana gelen durumları ifade eder.

"Genel Embriyolojiye Giriş" kitabı, Prof. Dr. İlhan Kerse tarafından kaleme alınmıştır.

Azygos lobu, embriyolojik gelişim sırasında sağ üst lobun apikal segmentinde, lateral olarak yer değiştirmiş azigos damarının derin bir plevral fissür oluşturmasıyla ortaya çıkar. Bu durum, sağ arka kardinal venin, azigos damarının öncülerinden biri, akciğerin tepesi üzerinden mediastendeki son konumuna göç edememesi ve bunun yerine akciğeri penetrasyonuyla gerçekleşir. Azygos lobu genellikle asemptomatiktir ve özel bir tedavi gerektirmez.

Langman's Medical Embryology kitabının Türkçe çevirisi bulunmaktadır. Bu kitap, T. W. Sadler tarafından yazılmış olup, Lippincott Williams and Wilkins yayınevi tarafından yayımlanmıştır.

Primitif kelimesi tıpta üç farklı anlamda kullanılabilir: 1. Gelişmemiş, basit. 2. Embriyolojik. 3. Ham, kaba.

Embriyoda önce kemikler gelişir, ardından kaslar ortaya çıkar. Kemikleşme süreci, embriyonun gelişiminin erken dönemlerinde, hücreler farklılaşarak özelleşmiş hücreler haline geldiğinde başlar.

Blastosöl sıvısı, embriyonik gelişimde önemli işlevlere sahiptir: 1. Embriyo Hacminin Genişlemesi: Blastosöl boşluğu, trofoektoderm hücreleri tarafından sodyum iyonlarıyla birlikte sıvı depolanarak blastokistin hacminin genişlemesini sağlar. 2. Genetik Analiz: Preimplantasyon genetik tanı (PGT) için blastosöl sıvısı, embriyo genomunu yansıttığı düşünülerek analiz edilebilir. 3. Kriyoprotektif Etki: Blastosöl sıvısının azaltılması, embriyo dondurulduğunda buz kristali oluşumunu azaltarak embriyo canlılığını korur.

Blastomer ve blastosist terimleri, embriyonik gelişimin farklı aşamalarını ifade eder: 1. Blastomer: Döllenmiş bir hayvan yumurtasının erken bölünmeleriyle üretilmiş olan hücrelerden herhangi biridir. 2. Blastosist: Blastomerlerin sıvı dolu bir boşluk etrafında düzenlendiği 5. gün embriyosudur.

Doğum öncesi dönem üç ana döneme ayrılır: 1. Germinal Dönem: Döllenmeyle başlar ve zigotun uterus duvarına yerleşmesine kadar devam eden iki haftalık süreyi kapsar. 2. Embriyonel Dönem: Germinal dönemden sonraki 3-8. haftalar arasındaki dönemdir. 3. Fetal Dönem: Gebeliğin 8. haftasından sonra doğuma kadar geçen süredir.

Amniyon sıvısı ve embriyo sıvısı aynı değildir. Amniyon sıvısı, hamile bir amniyotun amniyotik kesesinin içerdiği koruyucu sıvıdır. Embriyo sıvısı hakkında ise bilgi bulunamamıştır.

Malformasyon ve deformasyon arasındaki temel fark, oluşum süreçleri ve nedenleridir. Malformasyon: Organın veya vücut parçasının tamamen ya da kısmen oluşamaması veya normal yapısının bozulmasıdır. Deformasyon: Organ veya vücut bölgesine uzun süreli mekanik baskı nedeniyle oluşan morfolojik bozukluklardır. Özetle, malformasyon genetik veya çevresel etkenlerle doğrudan oluşurken, deformasyon mekanik baskı sonucu gelişir.

Embriyonun temel organ sistemleri şunlardır: 1. Sinir Sistemi: Hamileliğin ilk birkaç haftasında nöral tüp oluşur ve bu tüp daha sonra beyin ve omuriliğe dönüşür. 2. Kalp: Erken dönemde kalp şekillenmeye başlar ve kardiyovasküler sistemin oluşumu bu dönemde başlar. 3. Sindirim Sistemi: Karaciğer, pankreas ve sindirim için hayati olan diğer yapılar oluşmaya başlar. 4. İskelet Sistemi: İskelet sisteminin temeli atılarak kemiklerin ve vücudu destekleyen çerçevenin gelişimi başlatılır. 5. Üreme Sistemi: Üreme organlarının ilk gelişimi başlar ve fetüsün gelecekteki üreme yeteneklerini belirler. 6. Solunum Sistemi: Akciğer gelişiminin erken aşamaları ortaya çıkar. 7. Üriner Sistem: Böbreklerin ve idrar yollarının oluşumu başlar. 8. Uzuv Tomurcukları: Kol ve bacakların ilkel yapıları ortaya çıkar.