Akciğer

Sigara en çok akciğerlere zarar verir. Sigara dumanının içindeki zararlı maddeler akciğer dokusunda birikir ve zamanla bu dokularda harabiyete yol açar. Bunun yanı sıra sigara, kalp ve damar sistemi, beyin, üreme organları, böbrekler ve cilt gibi vücudun diğer organlarına da zarar verir.

Akciğer enfeksiyonunun yaygın belirtileri şunlardır: Yüksek ateş ve titreme. Şiddetli ve balgamlı öksürük. Nefes darlığı ve hızlı nefes alıp verme. Göğüs ağrısı, genellikle keskin veya bıçak saplanır gibi. Halsizlik ve yorgunluk. Burun akıntısı ve hapşırma (özellikle bronşit kaynaklı enfeksiyonlarda). Hırıltı, nefes alıp verirken çıkan farklı bir ses. Cilt ve dudaklarda mavimsi görünüm, oksijen yetersizliğine bağlı. İştah kaybı, mide bulantısı, kusma ve ishal. Belirtiler, enfeksiyonun şiddetine, kişisel sağlık durumuna ve yaşa göre değişebilir. Bebeklerde görülen belirtiler ise hızlı nefes alıp verme, iştahsızlık, huzursuzluk ve cilt renginde solukluk olabilir. Bu belirtilerle karşılaşıldığında bir sağlık profesyoneline başvurulması önerilir.

Akciğer kanserinin ilk belirtileri genellikle hastalığın ileri evrelerinde ortaya çıkar. En sık görülen belirtiler şunlardır: Geçmeyen veya zamanla kötüleşen öksürük. Kanlı balgam. Nefes darlığı ve hırıltılı solunum. Göğüs ağrısı. Açıklanamayan kilo kaybı ve iştahsızlık. Sürekli yorgunluk ve halsizlik. Ses kısıklığı. Tekrarlayan akciğer enfeksiyonları. Bu belirtiler başka hastalıklara da işaret edebilir, bu nedenle uzun süreli semptomlar yaşanıyorsa mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.

Atelektazi, erken teşhis edilip tedavisine başlanmadığında tehlikeli olabilecek bir hastalıktır. Atelektazi nedeniyle vücudun ihtiyacı olan oksijenin akciğere geçişi engellenir ve bu durum solunum yetmezliğine neden olabilir. Atelektazi belirtileri fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir doktora danışılmalıdır.

Akciğer lobları: Sağ akciğer: Üç lobdan oluşur: üst lob (lobus superior), orta lob (lobus medius) ve alt lob (lobus inferior). Sol akciğer: İki lobdan oluşur: üst lob (lobus superior) ve alt lob (lobus inferior). Akciğer segmentleri: Sağ akciğer: 10 segment bulunur. Bunlar: üst lob: apikal, posterior, anterior segmentler; orta lob: lateral, medial segmentler; alt lob: superior, mediobazal, anterior-bazal, lateral-bazal, posterior-bazal segmentler. Sol akciğer: 9 segment bulunur. Bunlar: üst lob: apikal, posterior, anterior segmentler, lingula (superior ve inferior); alt lob: superior, anterior-bazal, lateral-bazal, posterior-bazal segmentler.

Akciğer iltihabı (pnömoni) teşhisi için aşağıdaki tahliller yapılır: Göğüs röntgeni (akciğer grafisi). Kan testleri. Balgam kültürü. Solunum fonksiyon testleri. İdrar testleri. Bu tahlillerin sonuçları, doktorun doğru teşhisi koymasına ve tedavi planını oluşturmasına yardımcı olur.

Akciğerin damarları pulmoner arterler ve pulmoner venler olarak ikiye ayrılır. Pulmoner arterler: Sağ ve sol pulmoner arterler. Pulmoner venler: Sağ üst ve sağ alt pulmoner venler, sol üst ve sol alt pulmoner venler. Ayrıca, akciğerlerde oksijenlenmiş kanı alveoller ile kılcal damarlar arasında taşıyan kapiller damarlar da bulunur.

Göğüs boşluğunda bulunan iç organlar şunlardır: Akciğerler. Kalp. Yemek borusu. Soluk borusu. Ayrıca, mediyastin adı verilen kapalı bir bölümde kalp, aortun bir kısmı, timüs bezi ve bazı sinirler de bulunur.

Sağ akciğerde 3 lob, sol akciğerde ise 2 lob bulunur. Sağ akciğer lobları: üst lob (lobus superior), orta lob (lobus medius) ve alt lob (lobus inferior). Sol akciğer lobları: üst lob (lobus superior) ve alt lob (lobus inferior).

Sempatik sinir sistemi, akciğerlere giden oksijen dağılımını iyileştirmek için solunum yolu kaslarını gevşetir. Sempatik sinir sisteminin akciğerler üzerindeki diğer etkileri: Göz bebeklerinin büyümesi. Kalp atış hızının artması. Kan damarlarının daralması. Sempatik sinir sistemi, tehlike veya stres anında harekete geçer ve vücudun "savaş ya da kaç" tepkisini kontrol eder.

Akciğer anatomisi, trakeobronşial ağaç ve alveolar alan olmak üzere iki ana bileşene ayrılır. Trakeobronşial ağaç, iletici hava yolları bileşenidir ve ana bronşlar, lobar bronşlar, bronkopulmoner segmentlere giden segmental bronşlar ile terminal bronşiyollerden oluşur. Alveolar alan, gaz değişiminin gerçekleştiği bileşendir ve akciğerlerin fonksiyonel birimleri olan pulmoner alveolleri içerir. Ayrıca, akciğerler sağ akciğer ve sol akciğer olarak ikiye ayrılır.

Akciğer röntgeni için aç olmak gerekmez. Akciğer röntgeni çekilmeden önce hastanın aç ya da tok olması herhangi bir şeyi değiştirmez. Ancak, röntgen çekimi öncesinde radyolog hekimin söylediği talimatlara uymak gereklidir.

Akciğerin üç temel yapısı şunlardır: 1. Trakeobronşial ağaç. 2. Alveolar alan. 3. Plevra. Ayrıca, akciğerlerin koni şeklinde bir yapısı vardır.

Atelaksi ve atelektazi terimleri genellikle karıştırılır, ancak farklı anlamlara sahiptirler. Atelektazi, akciğerin bir kısmının veya tamamının sönerek hava ile dolamaması durumudur. Atelaksi ise, tıbbi bir terim olarak kullanılmamaktadır. Özetle, atelektazi daha spesifik bir terim olup, akciğerin belirli bir kısmının çökmesini ifade ederken, atelaksi terimi yaygın olarak kullanılmamaktadır.

Sigara içenlerin akciğerlerinin ne zaman temizleneceği, bireyin genel sağlık durumuna ve sigara içme süresine bağlı olarak değişiklik gösterir. Genel olarak, sigarayı bıraktıktan sonra akciğerlerin temizlenmeye başladığı süreç şu şekilde ilerler: 20 dakika sonra: Kan basıncı ve nabız normale döner. 8 saat sonra: Kanda oksijen seviyesi normale ulaşır, karbonmonoksit seviyesi düşer. 24 saat sonra: Vücut karbonmonoksitten tamamen arınır. 72 saat sonra: Bronşlar gevşer, nefes alma rahatlar, enerji artışı hissedilir. 2-12 hafta içinde: Kan dolaşımı düzelir, solunum yolu enfeksiyonları riski azalır. 3-9 ay içinde: Öksürük ve hırıltılı solunum gibi şikayetler azalır, akciğer fonksiyonları %5-10 oranında artar. Uzun süre sigara içmiş kişilerde sigaranın verdiği zarar birden düzelmeyebilir. Daha kesin bir bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Akciğer filmi (grafisi) çekim süresi ortalama 5 ila 10 dakika arasında sürer. Çekim sonrası sonuçların çıkma süresi ise hastanenin ve radyoloji bölümünün yoğunluğuna bağlı olarak değişir, genellikle aynı gün içinde 1-2 saat içerisinde çıkar.

Akciğer tüpünün (göğüs tüpü) takılı kalma süresi, altta yatan nedene ve hastanın iyileşme sürecine bağlı olarak değişir ve genellikle birkaç gün ile birkaç hafta arasında olabilir. Tüp, hasta iyileştikten sonra çıkarılır.

Sigarayı bıraktıktan sonra akciğerlerin tamamen düzelmesi 5-10 yıl sürebilir. Ancak, sigarayı bıraktıktan sonra akciğerlerde şu iyileşmeler gözlemlenebilir: İlk hafta: Hava yolları genişler, solunum rahatlar. 2-12 hafta içinde: Dolaşım sistemi düzelir, enfeksiyon riski azalır. 3-9 ay içinde: Öksürük ve hırıltılı solunum gibi şikayetler azalır, akciğer fonksiyonları %5-10 oranında artar. Akciğerlerin ne zaman düzeleceği kişiden kişiye değişebilir. Daha fazla bilgi ve destek için bir doktora başvurulması önerilir.

Akciğerde toplam 4 tane pulmoner ven (akciğer damarı) bulunur, her akciğerde iki tane.

Akciğer röntgeninde nodülün kaç mm'de görülebileceği, nodülün boyutuna bağlıdır: 10 milimetrenin üstündeki nodüller düz akciğer filminde belirgin olarak görülebilir. 10 milimetrenin altındaki nodüller ise bilgisayarlı tomografi (BT) ile saptanabilir. Nodülün tespit edilebilmesi için röntgen filmi veya BT taraması gibi görüntüleme yöntemlerinin bir doktor tarafından yorumlanması gereklidir.