DivanŞiiri

Divan-ı Kebir'de yaklaşık 40.000 beyit şiir bulunmaktadır.

Bâkî'nin edebi kişiliği şu özelliklerle öne çıkar: 1. Yetenek ve Eğitim: Bâkî, alim bir şair olup, medrese eğitimini tamamlamış ve ilminin desteğiyle mesleğinin en yüksek mertebelerine ulaşmıştır. 2. Nazım Tekniği ve Dil Kullanımı: Divan şiirinin inceliklerini ve nazım tekniğini iyi bilen Bâkî, Türkçe'yi kullanmada usta bir şairdir. 3. Şiir Anlayışı: Bâkî, az fakat şiir anlayışına verdiği önemi gösteren, mükemmel şiirler yazmıştır. 4. Etkilendikleri: Ahmet Paşa, Mesîhî, Necâti, Zâtî ve Hayâli gibi şairlerden etkilenmiş, ancak onların etkilerini kendi üslubuyla harmanlayarak yeni bir hayal alemi yaratmıştır. 5. Ünü: Bâkî'nin şöhreti, İran ve Hindistan'a kadar yayılmış, şiirleri Acem örnekleriyle eşit bir mükemmelliğe ulaşmıştır.

Hoca Dehhani, Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir çünkü Anadolu’da divan şiirinin ilk temsilcisi olarak kabul edilir. Öneminin nedenleri: 1. Din dışı konular: Aşk, tabiat ve beşeri konuları işlemesi, onu dönemindeki diğer şairlerden ayırmış ve yeni bir yönelim kazandırmıştır. 2. Şiir türleri: Gazel ve kaside türlerini başarıyla kullanması, bu şiir formlarının Türk edebiyatında ilk örneklerini oluşturması. 3. Dil kullanımı: Farsça ve Arapça kelimelerin yanında, sade bir Türkçe kullanması, daha geniş bir okuyucu kitlesine hitap etmesini sağlamıştır. 4. Etkisi: Sonraki yüzyıllarda Baki, Nedim ve Fuzuli gibi şairleri etkilemiştir.

Divan şiiri yazmak için aşağıdaki adımları izlemek gerekmektedir: 1. Konu Seçimi ve Nazım Şekli Belirleme: Şiirin teması belirlenmeli ve gazel, kaside, mesnevi, rubai gibi uygun bir nazım şekli seçilmelidir. 2. Araştırma Yapma: Seçilen konu hakkında kitaplar okunarak ve benzer şiirler incelenerek fikir sahibi olunmalıdır. 3. İlk Dize ve Genel Hava: Şiirin ilk dizesi, genel havayı belirleyecek şekilde yazılmalıdır. 4. Kafiye ve Redifler: Kafiye ve redifler, nazım şekline uygun olarak belirlenmelidir. 5. Dil ve Üslup Seçimi: Divan şiiri, Farsça ve Arapça kelimeler içerdiği için ağır ve süslü bir dil kullanılmalıdır. 6. Duygu ve Düşünceler: İç dünyadaki duygular, hayaller ve deneyimler şiirde yansıtılmalıdır. 7. Bütünlük Sağlama: Tüm unsurlar bir araya getirilerek şiir tamamlanmalı ve bütünlük sağlanmalıdır.

Gazel, divan şiirinde en çok kullanılan nazım şeklidir.

Şerîfî adlı şairler, farklı dönemlerde yaşamışlardır: 1. Şerîfî (Akşehrî): 17. yüzyılda yaşamış bir divan şairidir. 2. Şerîfî (Tekirdağlı): 19. yüzyılda yaşamış bir tekke şairidir. 3. Şerîfî-zâde Seyyid Mehmed Efendi: 16. yüzyılda yaşamış bir divan şairi, kadı ve müderristir.

"Haddeden geçmiş nezâket yâl ü bâl olmuş sana" beyti, Nedim'in bir gazelinden alınmıştır ve şu anlama gelir: Nezâket, kuyumcuların altını tel haline getirdiği araçtan geçerek, senin boyunu posunu oluşturmuş.

Divan ve halk şiiri arasındaki farklar şunlardır: 1. Nazım Birimi: Divan şiirinde nazım birimi genellikle bent ve beyit, halk şiirinde ise dörtlüktür. 2. Ölçü: Divan şiirinde aruz ölçüsü, halk şiirinde ise hece ölçüsü kullanılır. 3. Dil: Divan şiirinde Arapça, Farsça ve Türkçe karışımı olan Osmanlıca, ağır ve süslü bir dil kullanılırken, halk şiirinde sade ve anlaşılır bir dil tercih edilir. 4. Konu: Divan şiirinde soyut konular, halk şiirinde ise somut konular işlenir. 5. Şairlerin Eğitimi: Divan şairleri genellikle tahsilli ve Arapça-Farsça bilen kişilerdir, halk şairleri ise genellikle düzenli bir eğitim görmemiş usta-çırak yöntemiyle yetişmiş kişilerdir. 6. Yayılma Şekli: Divan şiiri yazılı olarak oluşturulur ve belgelere dayanırken, halk şiiri sözlü gelenek yoluyla aktarılır.

Fatih Sultan Mehmed, Divan şiiri tarzını kullanmıştır.

Âşıkane gazel ve âşinâne gazel Divan şiirinde farklı anlamlara sahiptir: 1. Âşıkane gazel: Aşk duygusunu ve sevgiliye dair duyguları işleyen gazel türüdür. 2. Âşinâne gazel terimi ise kaynaklarda yer almamaktadır.

Divan şiirinde aruz ölçüsü şu şekilde yazılır: 1. Hecelerin Açık ve Kapalı Olması: Aruz ölçüsünde heceler "açık" (kısa) ve "kapalı" (uzun) olarak ayrılır. 2. Kalıpların Kullanımı: Aruzda belirli hece birliklerinden oluşan kalıplar kullanılır. 3. İmale ve Zihaf: Aruza uygun bir ölçü elde etmek için bazı hecelerin uzatılması (imale) veya kısaltılması (zihaf) gerekebilir. 4. Takti: Aruz ölçüsünü belirlemek için şiiri oluşturan hecelerin işaretlenmesi ve kalıplarının bulunması işlemine "takti" denir.

Ziya Paşa, hem eskiyi devam ettirmek hem de yeniyi eleştirmek amacıyla gazel yazmıştır. O, Divan şiiri geleneğine bağlı kalarak bu nazım şeklini kullanmış, ancak fikir yönüyle eskilerden ayrılmıştır.

"Züleyha'yı gider pirahen" ifadesi, divan şiirinde kullanılan "pirâhen-i ismet" deyiminden kaynaklanabilir. Bu deyim, "namus perdesi veya gömleği" anlamına gelir ve sevgilinin gömleğini, onunla aralarına girmiş bir rakip olarak görmeyi ifade eder.

"Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş" ifadesi, divan şairi Bâkî'nin bir beytinde geçen ve "bu gök kubbe altında sana kalacak olan hoş bir seda olacaktır" anlamına gelen bir sözdür. Bu beyitte, şairin her şeyin gelip geçici olduğu bu dünyada, iyi bir insan olarak hatırlanmanın geride bırakılacak en iyi şey olduğunu vurguladığı düşünülmektedir.

Dizipal gazel, Divan şiirinde işlediği konuya göre çeşitli adlar alan bir nazım biçimidir. Dizipal adıyla spesifik bir gazel türü belirtilmemiştir. Başlıca gazel türleri şunlardır: 1. Âşıkane Gazel: Aşktan duyulan mutluluk, acı ve kederi anlatır; Fuzuli bu tür gazellerin ustasıdır. 2. Rindâne Gazel: Dünya nimetlerine önem vermemeyi, yaşamaktan zevk alma felsefesini işler; Bakî'nin gazelleri bu türün örneğidir. 3. Şûhâne Gazel: Sevgiliyi ve aşkın zevklerini zarif ve çapkınca bir biçimde anlatır; Nedim bu tür gazelin rakipsizidir. 4. Hikemî Gazel: Ahlakla ilgili öğütler verir, özdeyiş niteliğindeki sözlerin ağır bastığı gazellerdir; Nâbî hikemî gazelin öncüsü sayılır.

Aşık ile Maşuk hikayesi gerçek değildir, çünkü bu bir divan şiiri geleneğidir. Aşık ile Maşuk oyunu ise eskiden beri Anadolu'da oynanan ve kadın-erkek arasındaki komik ilişkileri dans ve hareketlerle anlatan bir eğlencedir.

Divan şiiri, Osmanlı İmparatorluğu döneminde gelişen, Arapça ve Farsça etkilerle şekillenen, kendine özgü bir dil ve üslup kullanan bir şiir geleneğidir.

Makta beyti, divan şiirinde sözün ve şiirin bittiği beyit anlamına gelir. Özellikleri: - Makta beytinde şair, adını veya mahlasını anar. - Bu beyit, aynı zamanda hüsn-i makta olarak da kabul edilebilir; eğer gazel veya kasidenin en güzel beyti olarak değerlendirilirse.

Ziya Paşa, Harabat önsözünde şiir ve inşaya yönelik iki zıt eleştiri getirmiştir: 1. Şiir ve İnşa Makalesindeki Görüşlerinin Zıddı: Ziya Paşa, daha önce Hürriyet gazetesinde yayımlanan "Şiir ve İnşa" makalesinde halk edebiyatını ve dilini savunmuş, gerçek şiirimizin halk şiiri olduğunu belirtmişti. 2. Dil ve Edebiyat Anlayışı: Ziya Paşa, Harabat'ta Osmanlıca'nın Arapça ve Farsça ile zenginleştiğini savunmuş ve bu dillerin bir araya gelerek oluşturduğu dili yüceltmiştir. Bu, onun eski edebiyat anlayışını yansıtmakta ve yeni edebiyat anlayışına karşı bir duruş sergilemektedir.

Halk şiiri ve divan şiirinde farklı nazım biçimleri bulunmaktadır. Halk şiirinde başlıca nazım biçimleri şunlardır: koşma, semai, varsağı. Divan şiirinde ise daha geniş bir yelpaze mevcuttur ve bazı başlıca nazım biçimleri şunlardır: gazel, kaside, mesnevi, terkib-i bent, terci-i bent.