Mahlas

Evet, mahlası olmayan şairler vardır. Bu şairlerden bazıları şunlardır: İbni Kemâl; Aşçı-zâde Hasan Çelebi; Seyyid Mehmed Emin Efendi; Ağa-zâde Muhammed Dede.

Mahlas almak şart değildir, ancak edebiyatta şair ve yazarlar tarafından sıkça kullanılan bir yöntemdir. Şair ve yazarlar, cinsiyetlerini veya kendileriyle ilgili diğer bilgileri saklamak ya da yazılarına karşılık istememek gibi nedenlerle mahlas kullanırlar.

Muhibbi kelimesi Arapça kökenli olup "muhabbeti bol olan, sevgiliye yakışır tarzda, dosta ait" anlamlarına gelir. Bu mahlas, Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman tarafından kullanılmıştır.

Mahlas, bazı şair ve yazarların gerçek isimleri yerine kullandıkları takma addır. Mahlas örnekleri: Kanuni Sultan Süleyman: Muhibbi; Fatih Sultan Mehmed: Avni; Yavuz Sultan Selim: Selimi; Nazım Hikmet: Mümtaz Osman; Orhan Kemal: Yıldız Okur; Kemal Tahir: Ali Gıcırlı; Halide Edip Adıvar: Halide Salih; Peyami Safa: Çömez; Ahmet Haşim: Mehmet Haşim; George Orwell: Eric Arthur Blair; Pablo Neruda: Ricardo Eliécer Neftalí Reyes Basoalto.

La-Edri, bir mahlas olup, gerçek bir kişi değildir. Arapça kökenli bir ifade olan La-Edri, "bilmiyorum" veya "bilinmeyen" anlamına gelir ve edebiyatta, yazarı bilinmeyen veya anonim kalmak isteyen yazarların eserlerinde kullanılır.

Hatay ilinin gerçek adı, 1930'larda ortaya atılan "Hatay" isminden önce, Osmanlı döneminde İskenderun ve/veya Antakya idi. Hatay adı, 1936 yılında Atatürk tarafından verilmiştir.

Rubailerde genellikle mahlas kullanılmaz, çünkü rubainin temel özelliklerinden biri, kısa ve özlü bir şekilde derin düşünceleri ifade etmektir. İstisnai olarak, Azmizade Haleti ve Feyzî gibi bazı şairler rubailerinde mahlas kullanmışlardır.

II. Murat'ın mahlası Muradi'dir.

Divan şairlerinin şiirlerinde kullandığı takma ada mahlas denir.

Edebiyatta tapşırma, şairlerin şiirlerinde kendilerini tanıtmak, bildirmek veya arz etmek amacıyla kullandıkları takma addır. Tapşırmanın edebiyattaki diğer işlevleri: Okuyucuyla iletişim: Tapşırma, okuyucuyla doğrudan bir iletişim kurma biçimidir. Duygusal yoğunluk: Tapşırma, şiirin duygusal yoğunluğunu artırır.

Sagopa Kajmer'in adı, rap müzik sanatçısı Yunus Özyavuz'un, Mısır'da bulunan piramitlerden birinin adı olan "Sagopa" ile bu piramidin içindeki gizemleri keşfederken hayatını kaybeden bir arkeoloğun soyadı olan "Kajmer" kelimelerini birleştirmesinden gelmektedir. Özyavuz, bu durumu şu şekilde açıklamıştır: > "Mısır'da piramitlerde araştırma yapan bir bilim insanı... İçerideki tüm koordinatları hiyeroglif olarak yazıyor ve daha sonra da orada hayatını kaybediyor akımlardan dolayı. Onun sonrasında gelen bilim insanları, ilimle ilgilenen kişiler papirüslerden okudukları kadarıyla bu keşifleri yapan insanın, Sagopa piramidinin keşfini yapan insanın Kajmeri isminde birisi olduğunu ortaya çıkarıyorlar. Ben de bunu makalede okumuştum üniversite yıllarımda." Sagopa, "şarkıcı" veya "ozan" anlamına gelen Farsça bir kelime, Kajmer ise "kahraman" anlamına gelen Arapça bir kelimedir.

Fatih Sultan Mehmet, Avni mahlasını, "yardımcı, yardım eden" anlamına geldiği için kendine uygun gördüğü için kullanmıştır. Mahlas, genellikle divan şiiri ve Türk halk şiiri şairlerinin eserlerinde kullandıkları ve ünlendikleri takma addır.

Şanışer, rapçi Sarp Palaur'un sahne adıdır. Şanışer isminin tam olarak bir anlamı yoktur; "şanı şer" ifadesi, "ünü kötü" veya "kötülüğün adı" gibi yorumlanabilir, ancak TDK'da yer alan bir sözcük değildir.

Avni, Fatih Sultan Mehmet'in şiirlerinde kullandığı mahlasıdır. Mahlas, şairlerin gerçek adlarının yerine kullandıkları takma addır. Fatih Sultan Mehmet, Avni mahlasıyla 70 manzume içeren bir divan kaleme almıştır.

Nazım Hikmet, Ran mahlasını, 1935 yılında Soyadı Kanunu'na uymak amacıyla, Piraye Hanım'ın önerisi üzerine almıştır. Ran soyadı, anlamsız bir soyadı olması için seçilmiştir; çünkü Nazım Hikmet, bu soyadını hiç kullanmamış, sadece resmi evraklarda yer almıştır. Nazım Hikmet, Kemal Tahir'e yazdığı bir mektupta, Ran soyadının "nar"ın tersi olduğunu ve "nar"ın kırmızı rengini çağrıştırdığını belirterek bu iddiayla alay etmiştir.

Sagopa Kajmer'in (Yunus Özyavuz) eski adının Ceza olmasıyla ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Sagopa Kajmer, gerçek adıyla Yunus Özyavuz, 1998 yılında Kuvvetmira adlı rap grubunu kurmuş ve bu grupta Silahsız Kuvvet mahlasını kullanmıştır. Ceza (Bilgin Özçalkan) ve Sagopa Kajmer arasındaki gerginlik, 2003 yılında İsveç'te yaşanan bir konser tartışması ve sonrasında karşılıklı dissler nedeniyle ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, Sagopa Kajmer'in eski adının Ceza olduğuna dair bir bilgi doğru değildir.

Refik Halit Karay, Kalem, Cem ve Şehrah gibi mizah dergilerinde yazdığı siyasi mizah yazıları nedeniyle "Kirpi" mahlasını kullanmıştır. Ayrıca, düşüncelerini bir ok gibi ifade etmesi nedeniyle de kendisine bu lakap takılmıştır.

Bazı şairlerin kullandığı takma adlardan bazıları şunlardır: Attila İlhan: Abbas Yolcu, Beteroğlu, Ali Kaptanoğlu, Nevin Yıldız. Melih Cevdet Anday: Yaşar Tellidede, Niyaz Niyazoğlu, A. Mecdi Velet, M. C. A., H. Mecdi Velet, Yaşar Tellidere, Gani Girgin, Zater, Yaşar Tellioğlu. Nazım Hikmet: Ahmet Oğuz Saruhan, Ercüment Er, İbrahim Sabri, Kartal, M. İhsan, Nazım Hikmet Borjensky, Nurettin Eşfak, Adsız Yazıcı, Ahmet Cevat, Ben, Bendeniz, Fıkracı, İhsan Koza, İmzasız Adam, Mazhar Lütfi, Osman Cemal, Sarı Murat, Süleyman Sabur Ran. Yahya Kemal Beyatlı: Ahmet Agah, Esrar, Süleyman Sadi. Peyami Safa: Server Bedi, Çömez. Orhan Veli Kanık: Mehmet Ali Sel. Halide Edib Adıvar: Halide Salih. Behçet Necatigil: Bedri Tezgit. Takma adlar, şairlerin gerçek isimlerini saklamak veya yazılarına farklı bir kimlik katmak amacıyla kullanılır.

Şairlerin mahlasını bulmak için genellikle şiirlerinin son beytine bakmak gerekir, çünkü mahlas genellikle "makta" yani son beyitte yer alır. Mahlası içeren beyte "mahlas beyti" denir. Ayrıca, şairler birden fazla mahlas kullanmış veya mahlasını daha sonra değiştirmiş olabilir. Mahlas, şairin belirli bir yaşa erişmesi, şiir yetisine ulaşması ve çevre, mizaç, psikoloji gibi faktörlerin etkisiyle bilinçli bir şekilde seçilir. Mahlas, Arapça ve Farsça kökenli olabileceği gibi, doğrudan Türkçe de olabilir. Gazel nazım şeklinde mahlas genellikle "makta" yani son beyitte yer alırken, rubai, nazm ve kıta gibi gazelden küçük nazım şekillerinde mahlas kullanılmaz.

Osman Feryadi mahlası, âşık Osman Erten'e aittir. Osman Erten, 1959'da Erzurum'un Köprüköy ilçesine bağlı Soğuksu köyünde doğmuş bir esnaftır. Feryadi mahlasını, 1973'te tütün tarlasında gördüğü bir rüyadan sonra almıştır.