Çölyak

Çölyak hastaları, askerlikte özel diyet menüleri olmadığı için askere alınmazlar. Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği'ne göre çölyak hastaları askerlikten muaf tutulmaktadır.

Anti-transglutaminaz IgA (tTG-IgA) antikorları seviyeleri, özellikle çölyak hastalığı tanısında yükselir. Bunun yanı sıra, tTG-IgA antikorları aşağıdaki durumlarda da yüksek olabilir: - Non-çölyak gluten duyarlılığı; - Buğday alerjisi; - İnflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi); - Tip 1 diyabet; - Otoimmün karaciğer hastalıkları; - Romatoid artrit. tTG-IgA seviyelerinin yükselmesi, tek başına bir hastalık teşhisi koymak için yeterli değildir; kesin tanı için genellikle diğer testlerle birlikte değerlendirilir.

Evet, karabuğday unu çölyak hastaları tarafından tüketilebilir çünkü karabuğday gluten içermez.

Çölyak hastalığı doğrudan bağırsak kanamasına neden olmaz, ancak hastalığın belirtileri arasında kansızlık (anemi) yer alır. Çölyak hastalığında, gluten tüketimi nedeniyle ince bağırsaktaki villus adı verilen yapılar zarar görür ve bu durum besin maddelerinin emilimini engeller.

Anti-gliadin IgA antikorları aşağıdaki hastalıklarda yükselebilir: 1. Çölyak hastalığı: Gluten enteropatisi olarak da bilinir, ince barsak mukozasına toksik etkisi olan gliadin proteinine karşı aşırı duyarlılık gösterir. 2. Non-tropikal sprue: Bağırsak emilim bozukluğuna neden olan bir hastalıktır. 3. Dermatitis herpetiformis: Çölyak hastalarında ciltte görülen kaşıntılı, kabarcıklı lezyonlardır. Ayrıca, laktoz intoleransı, kolit ve Crohn hastalığı gibi durumlarda da bu antikorların seviyesi artabilir.

Çölyak hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en sık 8-12 aylık bebeklerde ve 30-40 yaş arasındaki yetişkinlerde görülür. Çocuklarda çölyak hastalığının belirtileri genellikle anne sütünün kesilmesinden sonra, tahıllar ile tanıştırıldıkları dönemde ortaya çıkar.

Çölyak hastalığında bağışıklık sistemi, gluten proteini ile karşılaştığında anormal bir tepki verir. Bu süreçte bağışıklık sistemi, gluten içindeki gliadin adlı glikoproteini zararlı bir madde olarak algılar ve buna karşı antikor üretir. Sonuç olarak, bağırsak görevini yerine getiremez hale gelir ve çölyak hastalığı ortaya çıkar.

IgA antikoru yüksek olduğunda, genellikle doku transglutaminaz enzimine karşı aktif bir bağışıklık yanıtı gösterilir ve bu, çölyak hastalığının güçlü bir göstergesi olabilir. Yüksek IgA antikoru seviyelerinin diğer olası sonuçları şunlardır: - Kronik ishal, karın ağrısı ve şişkinlik gibi sindirim sorunları; - Anemi, yorgunluk ve kilo kaybı gibi genel halsizlik belirtileri; - Osteoporoz ve dermatitis herpetiformis gibi komplikasyonlar. Yüksek antikor seviyeleri, ayrıca otoimmün hastalıklar ve kanser gibi ciddi sağlık sorunlarının da belirtisi olabilir. Kesin tanı ve uygun tedavi için bir doktora başvurulması önerilir.

Çölyak hastalığının belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve hafiften şiddetliye kadar değişebilir. Yaygın çölyak belirtileri şunlardır: Sindirim sorunları: Kronik ishal, zaman zaman kabızlık, karın bölgesinde şişkinlik ve gaz, sık sık karın ağrısı, bulantı veya kusma atakları. Kilo ve gelişim problemleri: Nedeni açıklanamayan kilo kaybı, çocuklarda yeterince kilo alamama, büyüme geriliği ve boy kısalığı. Kansızlık ve yorgunluk: Demir eksikliği anemisi sonucunda sürekli halsizlik, yorgunluk, ciltte solukluk ve baş dönmesi gibi şikayetler. Kemik ve eklem şikayetleri: Emilim bozukluğu nedeniyle kalsiyum ve D vitamini eksikliği oluşabilir, bunun sonucunda kemik ağrıları, eklemlerde ağrı veya ileriki dönemlerde osteoporoz görülebilir. Deri sorunları: Bazı çölyak hastalarında deri döküntüleri ve kaşıntılı kabarcıklar ortaya çıkabilir. Çölyak hastalığı şüphesi varsa, bir doktora başvurulmalıdır. Doktor, çölyak testi ve bağırsak biyopsisi gibi tıbbi prosedürler uygulayabilir.

Çölyaklılar, aşağıdaki sebzeleri güvenle tüketebilirler: havuç; patlıcan; lahana; soğan; biber; yeşil fasulye; yeşillikler; kereviz; kuşkonmaz; patates. Çölyak hastalarının beslenmesi, bir diyetisyen tarafından kişiye özel olarak planlanmalıdır.

Çölyaklı bireylerin çocuk sahibi olma riski vardır, ancak bu süreç bazı faktörler nedeniyle dikkatli planlama gerektirir. Çölyaklı kadınlarda çocuk sahibi olma riskini artıran durumlar: - Hormonal dengesizlikler: Çölyak hastalığı, kadınların menstruasyon döngülerini etkileyerek hormonal sorunlara yol açabilir. - Beslenme yetersizlikleri: Gluten içermeyen diyet, folik asit, demir ve diğer önemli vitamin ve minerallerin eksikliğine neden olabilir. - Bağışıklık sistemi: Çölyak hastalığına bağlı bağışıklık sisteminin aşırı duyarlılığı, hamilelik sırasında komplikasyonlara yol açabilir. Riskleri azaltmak için öneriler: - Diyet yönetimi: Gebelik öncesinde ve sırasında gluten içermeyen bir diyet uygulanmalıdır. - Düzenli kontroller: Hamilelik sürecinde düzenli doktor kontrolleri önemlidir. - Genetik danışmanlık: Aile planlaması yaparken genetik danışmanlık almak faydalı olabilir.

Anti gliadin IgA testinin normal değerleri, <20 ünite olarak kabul edilir ve bu, gluten proteinlerine hassasiyet olmadığını gösterir. 20-30 ünite arası değerler zayıf pozitif, >30 ünite ise pozitif olarak değerlendirilir ve çölyak hastalığını düşündürür. Test sonuçlarının yorumlanması ve kesin tanı için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Evet, çölyak hastaları patates yiyebilir çünkü patates doğal halinde gluten içermez. Ancak, patatesin gluten içermeyen malzemelerle hazırlanması ve çapraz bulaş riskinin ortadan kaldırılması önemlidir.

Çölyaklılar, beslenmelerini belirlemek için iki ana tahlile tabi tutulmalıdır: 1. Antikor Seviyesi Ölçümü: Kanda glutene karşı antikor seviyesini ölçen testler, çölyak hastalığının teşhisinde önemlidir. 2. İnce Bağırsak Biyopsisi: Testler çölyak hastalığını düşündürüyorsa, kesin teşhis için ince bağırsaktan küçük bir parça alınması gereken biyopsi yapılmalıdır. Bu tahlillerin sonuçlarına göre, çölyak hastalarının ömür boyu glutensiz diyet uygulamaları gerekmektedir.

Anti tTG IgA ve anti tTG IgG arasındaki temel fark, bu antikorların farklı immünoglobulin sınıflarına ait olmasıdır. - Anti tTG IgA: Transglutaminaz IgA antikorlarını ölçer ve çölyak hastalığının teşhisi için daha duyarlı ve spesifik bir test olarak kabul edilir. - Anti tTG IgG: Transglutaminaz IgG antikorlarını ölçer ve genellikle anti tTG IgA sonuçları belirsiz olduğunda veya hastada IgA eksikliği olduğunda kullanılır. Her iki test de enzim-bağlı immünosorbent assay (ELISA) yöntemiyle yapılır ve tanı koymak için biyopsi ile doğrulanmalıdır.

İGA testi, çölyak hastalığının teşhisinde kesin sonuç vermez, ancak güçlü bir gösterge olarak kabul edilir. İGA testi pozitif çıktığında, tanının kesinleşmesi için ince bağırsak mukozası biyopsisi yapılması gereklidir.

Çölyak hastalığının tamamen iyileşmesi mümkün değildir. Ancak, glutensiz bir diyetle belirtiler kontrol altına alınabilir ve bağırsakların iyileşmesi sağlanabilir.

Doku transglutaminaz antikoru (tTG-IgA) seviyesinin yüksek olması, genellikle çölyak hastalığının bir göstergesi olarak kabul edilir. Ancak, kesin tanı ve uygun tedavi için bir doktora danışmak önemlidir.

Gluten hassasiyetinin teşhisinde aşağıdaki tahliller yapılır: 1. Kan Testleri: Çölyak hastalığına özgü antikorların varlığını araştırarak glutenin vücuttaki etkilerini değerlendirir. 2. Eliminasyon Diyeti: Gluten içeren gıdalar belirli bir süre diyetten çıkarılır ve belirtilerde düzelme olup olmadığı gözlemlenir. 3. Bağırsak Mikrobiyota Testleri ve Dışkı Analizleri: Bağırsak geçirgenliğini ve inflamasyonu değerlendirmek için yapılır. 4. Endoskopi ve Biyopsi: Gerekli durumlarda ince bağırsağın incelenmesini sağlar. Bu tahlillerin sonuçları kesin teşhis için yeterli olmayabilir, bu nedenle bir sağlık profesyonelinin değerlendirmesi önemlidir.

Çölyak hastalığında görülebilecek nörolojik bulgular şunlardır: 1. Epileptik nöbetler: Gluten intoleransına bağlı olarak gelişen iltihaplanma sonucu santral sinir sistemindeki nöronlarla çapraz reaksiyona giren hücreler epileptik nöbetlere neden olabilir. 2. Periferik nöropati: Vücudun çeşitli yerlerinde uyuşukluk, hissizlik, yanma ve karıncalanma hissi gibi belirtiler ortaya çıkabilir. 3. Baş ağrısı: Kronik baş ağrıları çölyak hastalığının bir belirtisi olabilir. 4. Kas zayıflığı: Bağırsaklardaki hasar nedeniyle besin maddelerinin emiliminin bozulması kas zayıflığına yol açabilir. 5. Bilişsel bozukluklar: Nadir durumlarda demans gibi kalıcı bilişsel bozukluklar gelişebilir. Bu belirtiler, çölyak hastalığının kendisi veya diyetin uygulanmaması sonucu ortaya çıkabilir. Kesin tanı ve tedavi için bir uzmana başvurulması önerilir.