Çölyak

Evet, çölyak hastalığında kaşıntı olabilir. Çölyak hastalarında görülebilecek cilt belirtilerinden biri, dermatitis herpetiformis adı verilen kaşıntılı ve kabarcıklı bir deri döküntüsüdür.

Evet, çölyak hastalığı tehlikeli bir hastalıktır. Bu sorunlardan bazıları şunlardır: tip 1 diyabet ve multipl skleroz gibi diğer otoimmün bozukluklar; dermatitis herpetiformis (kaşıntılı deri döküntüsü); anemi; depresyon; osteoporoz; karaciğer, safra kesesi ve pankreas rahatsızlıkları; kısırlık ve düşükler; epilepsi ve migren gibi nörolojik durumlar. Çölyak hastalığının tedavisi, kişinin hayatı boyunca buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi gluten içeren gıdalardan uzak bir beslenme alışkanlığı elde etmesidir.

Çölyak hastaları, buğday, arpa, çavdar ve yulaf içeren tüm gıdalardan kaçınmalıdır. Bu gıdalar arasında: ekmek, makarna, hububat, bisküvi ve kraker gibi ürünler; kek ve hamur işleri; et suyu ve soslar; pek çok paketli gıdanın katkı maddeleri bulunur. Ayrıca, ruj, posta pulları ve bazı ilaç türleri gibi gıda dışı ürünlerde de gluten bulunabileceğinden bu tür ürünlerden de uzak durulmalıdır. Çölyak hastaları, et, sebze, peynir, patates ve pirinç gibi doğal olarak gluten içermeyen gıdaları tüketebilir. Çölyak hastaları için doğru beslenme, sadece glüteni dışlamakla sınırlı kalmaz; aynı zamanda besin eksikliklerini önlemek ve genel sağlık durumlarını iyileştirmek için dengeli ve çeşitli bir diyet gerektirir. Çölyak hastalığı teşhisi olan kişilerin, sağlıklı ve dengeli bir glutensiz diyet planlamak için doktorları ve bir diyetisyenle iş birliği yapmaları önerilir.

Gluteni kesince vücudun ne zaman düzeleceği, kişiden kişiye ve tüketilen gluten miktarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Gluten tüketimi sonrası yaşanan kısa süreli rahatsızlık, yaklaşık olarak 39 ila 52 saat sürebilir. Gluten hassasiyeti olan kişilerin, gluten içeren gıdalardan tamamen kaçınarak başlamaları önerilir. Gluten tüketimi ile ilgili bir sağlık sorunu yaşayan kişilerin, bir uzmana danışmaları önerilir.

Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Glutenin zararlı olabileceği durumlar: Çölyak hastalığı: Bağışıklık sisteminin gluteni vücuda zararlı bir madde olarak algılaması sonucu ince bağırsaklarda hasara neden olan otoimmün bir hastalıktır. Gluten hassasiyeti: Çölyak hastalığı veya buğday alerjisi olmamasına rağmen, gluten tüketildiğinde sindirim sorunları, baş ağrısı, yorgunluk ve cilt problemleri gibi semptomlara neden olabilir. Otoimmün hastalıklar: Glutenin, otoimmün hastalıkların semptomlarını kötüleştirebileceği düşünülmektedir. Kilo kontrolü: Gluten içeren gıdaların genellikle işlenmiş ve yüksek karbonhidrat içeriğine sahip olması, aşırı tüketildiğinde kilo alımına yol açabilir. Glutenin zararlı olup olmadığı, kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Herhangi bir sağlık sorunu yaşamamak için, glutensiz beslenmenin gerekli olup olmadığını bir uzmana danışmak önemlidir.

Çölyaklıların ne kadar yaşadığına dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, çölyak hastalığının yaşam süresi üzerinde olumsuz bir etkisi olmadığı bilinmektedir. Çölyak hastalığı, her yaşta teşhis edilebilmekle birlikte, teşhisi zor olan hastalıklardan biridir. Çölyak hastalığının tek tedavisi, ömür boyu buğday, arpa, çavdar, yulaf tahıllarında bulunan glutenden uzak sıkı bir diyettir.

Çölyak hastalığının çaresi yoktur, ömür boyu sürecek bir hastalıktır. Tedavi, ömür boyu sürecek glutensiz diyet uygulamasıdır. Diyete sıkı bir şekilde uyulması, hastalığın prognozu açısından önemlidir. Ancak, tanı konulup glüten tüketimi kesilmediği sürece çölyak hastalığı devam eder.

Çölyak hastalığından en çok etkilenen organ ince bağırsaktır. Çölyak hastalığı, içerisinde gluten bulunan besinlerin tüketimiyle ince bağırsağın zarar görmesinden dolayı oluşur. Gluten içeren bir besin tüketildiğinde, çölyak hastalarında şu organlar da etkilenebilir: Kemik ve eklemler. Kan. Cilt. Ağız. Çölyak hastalığının etkilediği organlar, hastalığın formuna göre değişiklik gösterebilir.

Çölyak hastalığında tüm meyve türleri güvenlidir ve yasak değildir. Ancak, çapraz bulaşma riski nedeniyle, glutensiz meyvelerin gluten içeren gıdalarla aynı kaplarda hazırlanmamasına dikkat edilmelidir.

TTG (tTG-IgA) testinin pozitif çıkması, doku transglutaminaz enzimine karşı aktif bir bağışıklık yanıtı olduğunu ve bu durumun genellikle çölyak hastalığının güçlü bir göstergesi olduğunu gösterir. Pozitif TTG testi ile ilişkili yaygın semptomlar: kronik ishal; karın ağrısı ve şişkinlik; açıklanamayan kilo kaybı; yorgunluk; anemi; osteoporoz; dermatitis herpetiformis (kaşıntılı, kabarcıklı cilt döküntüsü). Bu durumda yapılması gerekenler: Tanının kesinleşmesi için ince bağırsak mukozası biyopsisi yapılması gereklidir. Glutensiz bir diyete başlanması ve tedaviye verilen yanıtın değerlendirilmesi için serolojik testlerin tekrarlanması önerilir. Test sonuçlarının doğru yorumlanması ve uygun tedavi için bir sağlık uzmanına danışılması önemlidir.

TTA testi farklı bağlamlarda farklı anlamlara gelebilir: Test Zamanı Adaptasyonu (TTA). Test Süresi Artırımı (TTA). Tip Testli Montaj (TTA). Toplam Testis Ağırlığı (TTA). Tasarsız Taşıt Ağları (TTA).

Çölyak hastaları, Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği'ne göre askerlikten muaf tutulmaktadır. Ancak, askerlikten muafiyet alabilmek için çölyak hastalarının belirli sağlık prosedürlerinden geçmesi ve resmi raporlarını almaları gerekmektedir. Askerlik süresi genel olarak 6 ay ile 1 yıl arasında değişmektedir, ancak bu süre kişinin durumuna ve askerlik türüne göre farklılık gösterebilir.

Glutensiz Ada'nın sahibi Yayla Grup'tur. Glutensiz Ada, Aralık 2011 yılında Yayla Grup bünyesinde bir sosyal sorumluluk projesi olarak kurulmuştur. İşletmenin danışmanlığını ve işletmeciliğini, kızının 2007 yılında çölyak teşhisi almasıyla glutensiz beslenme şekliyle tanışan ve konu hakkındaki tecrübelerini gruba aktaran Tülin Ünal yapmaktadır.

Çölyak hastalığı, yaşamının herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir. Literatürde, çocukluk, ergenlik, orta yaş ve yaşlılıkta çölyak hastalığının görüldüğü belirtilmektedir. Klasik çölyak hastalığı genellikle 6 ile 24 aylık çocuklarda ek gıda ile birlikte gluten alımının başlamasıyla ortaya çıkar. Çölyak hastalığı, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıktığı için, tam olarak ne zaman ortaya çıkacağı önceden tahmin edilemez.

Çölyak hastalarının nöbet geçirmesinin nedeni, çölyak hastalığının tedavi edilmemesi durumunda ortaya çıkabilecek sinir sistemi hasarları olabilir. Çölyak hastalığının diğer belirtileri arasında baş ağrısı da yer alır. Çölyak hastalığının belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve doğru teşhis için bir doktora başvurulması önerilir.

Çölyak hastalığında ilaç tedavisi yoktur. Çölyak hastalığının tek tedavi şekli, ömür boyu glüten içeren yiyeceklerden uzak durmaktır. Glutensiz diyete ilave olarak; demir, B12, folik asit, vitamin D, kalsiyum, çinko, bakır, magnezyum, vitamin C ve E desteği sağlanmalıdır. Glutensiz diyete tekrar gluten dahil edilmesi halinde bağırsak hasarı tekrar oluşacağından, diyete kesinlikle uyulmalıdır. Çölyak krizi denilen; şiddetli ishal, aşırı kilo kaybı, dehidratasyon, asidoz, hipokalsemi, hipoproteinemi gibi bulguların olduğu durumda glukokortikoidler kullanılabilir. Gelecekte çölyak hastalığı ile ilgili kullanılabilecek ilaçlar konusunda çalışmalar sürmektedir.

Çölyak sağlık raporu, çölyak hastalarına çeşitli haklar ve avantajlar sağlar: SGK'dan aylık yardım alma: Raporla, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından aylık olarak ödenen çölyak devlet desteğinden yararlanılabilir. 2025 yılı için yaş aralığına göre aylık ödeme tutarları şu şekildedir: 0-5 yaş: 250 TL; 5-15 yaş: 350 TL; 15 yaş ve üzeri: 500 TL. Gıda yardımlarına erişim: Kaymakamlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları, belediyeler ve diğer kurumların çölyak hastalarına sağladığı destek ve yardımlardan faydalanılabilir. Engelli raporu alma imkanı: Çölyak hastaları, başka bir rahatsızlıkları yoksa genellikle %25 iş gücü kaybı oranı alır.

Gluteni yememesi gereken kişiler şunlardır: Çölyak hastalığı olanlar. Gluten intoleransı olanlar. Buğday alerjisi olanlar. Uzun süreli sindirim problemi yaşayanlar. Bağırsak hassasiyeti olan bireyler. Gluten hassasiyeti veya başka bir tıbbi durumu olmayan kişiler için glutensiz beslenmenin gerekli olup olmadığı konusunda kesin bilgi, uzmanlar tarafından verilebilir.

Evet, çölyak hastalığı eklemlere zarar verebilir. Çölyak hastalığının bazı belirtileri arasında kemik veya eklem ağrıları, artrit ve osteoporoz (kemik kaybı) yer alır. Çölyak hastalığı tedavi edilmediğinde, ince bağırsaklardaki emilim bozukluğu nedeniyle vücutta vitamin ve mineral eksiklikleri ortaya çıkabilir. Bu durum, kemik sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratarak kemik erimesi ve kırılmalara yol açabilir. Çölyak hastalığının eklemlere verdiği zararlardan şüpheleniyorsanız, bir sağlık uzmanına danışmanız önerilir.

Çölyaklılar, makarna yiyemez çünkü makarna, buğdaydan elde edilen bir üründür ve buğday, gluten içerir. Glutensiz diyet uygulayan çölyaklılar, makarna yerine pirinç, mısır veya soya unundan yapılmış glutensiz makarnaları tercih edebilir.