Çölyak

Çölyaklıların neden otoimmün olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olan bireylerde buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten isimli proteine karşı duyarlılık sonucu gelişen otoimmün bir hastalıktır. Otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla sağlıklı dokuya saldırdığı durumlardır. Çölyak hastalığının oluşmasında, otoimmün, genetik ve çevresel faktörler rol oynamaktadır. Çölyak hastalığı teşhisi için bir doktora başvurulması önerilir.

Çölyak hastaları, Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği'ne göre askerlikten muaf tutulmaktadır. Ancak, çölyak hastalarının askerlikten muafiyet alabilmeleri için çeşitli işlemlerden geçmeleri gerekmektedir. Bazı durumlarda, askeri hastaneler hastaların diyetlerini bozmalarını ve sağlık durumlarını gözlemlemek amacıyla yeniden muayene olmalarını isteyebilmektedir.

Çölyak hastaları için uygun irmik, darı irmiğidir. Darı irmiği, diğer adıyla mısır irmiği, darının belirli aşamalardan geçirilip ince toz haline getirilmesiyle elde edilir. Çölyak hastaları, buğday irmiği içeren tüm ürünlerden uzak durmalıdır, çünkü irmik de gluten içeren besinler arasında yer alır.

Çölyak hastalığı geçici değildir, ömür boyu süren bir sindirim sistemi hastalığıdır. Glutensiz diyet uygulanması, bağırsak hasarının iyileşmesini sağlar, ancak tekrar gluten tüketildiğinde hastalık belirtileri geri döner.

Doku transglutaminaz IgA (tTG-IgA) için normal değer 1,3 U/mL'dir ve <10 olarak ölçüldüğünde negatif, >=10 olarak ölçüldüğünde ise pozitif kabul edilir. tTG-IgA testi, çölyak hastalığını tespit etmek için kullanılan bir tanı aracıdır. Test sonuçlarının doğru yorumlanması için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

İGA (İmmünoglobulin A) testinin pozitif çıkması, genellikle çölyak hastalığı olasılığını gösterir. İGA pozitifliği ile ilişkili yaygın semptomlar: kronik ishal; karın ağrısı ve şişkinlik; açıklanamayan kilo kaybı; yorgunluk; anemi; osteoporoz; dermatitis herpetiformis (kaşıntılı, kabarcıklı cilt döküntüsü). İGA pozitifliği durumunda, tanının kesinleşmesi için ince bağırsak mukozası biyopsisi yapılması gereklidir. Düşük İGA seviyeleri ise IgA eksikliği anlamına gelebilir ve bu durum, tekrarlayan solunum ve gastrointestinal enfeksiyon, alerjik hastalık ve otoimmün hastalık belirtileriyle kendini gösterebilir. İGA testi sonuçlarının doğru yorumlanması ve uygun tedavi için bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Çölyak hastalığının nedenleri şunlardır: Bağışıklık sistemi sorunları. Genetik yatkınlık. Çevresel faktörler. Çölyak hastalığının kesin nedeni hâlâ tam olarak bilinmemektedir.

Anti-DGP (deamidated gliadin peptide) ve anti-tTG (tissue transglutaminase) antikorları aynı değildir, ancak çölyak hastalığının teşhisinde birlikte kullanılırlar. Anti-tTG, çölyak hastalığında bağışıklık sisteminin yanlışlıkla hedef aldığı doku transglutaminaz enzimine karşı üretilen antikorlardır, özellikle IgA sınıfı. Anti-DGP, tTG tarafından deamide edilmiş gluten türevli peptitlere karşı oluşan antikorlardır. Her iki test de çölyak hastalığı teşhisinde serolojik yöntemler arasında yer alır ve genellikle birlikte değerlendirilir.

Anti-gliadin antikorlarının yükselmesinin nedeni, çölyak hastalığı veya buğday alerjisi gibi glutenle ilişkili hastalıklardır. Anti-gliadin antikorları, vücudun bağışıklık sisteminin glüten adı verilen bir proteine karşı oluşturduğu antikorlardır. Bu antikorların yüksek seviyeleri, aşağıdaki durumların göstergesi olabilir: Çölyak hastalığı. Glüten intoleransı veya hassasiyeti. Bağışıklık sistemi reaksiyonları. Anti-gliadin antikorlarının yüksekliğinin kesin teşhisi için genellikle bu testin yanı sıra diğer testler ve doktorun değerlendirmesi de gerekebilir.

Çölyak hastalığında kan tahlilinde yükselen değerler, serolojik antikor testleriyle belirlenir. Bu testler arasında: Anti-doku transglutaminaz antikorları (tTG) IgA/IgG; Anti-endomizyal antikorlar (EMA) IgA/IgG; Anti-deamide gliadin antikorları (DGP) IgA/IgG bulunur. Bu antikorların yüksek seviyede olması, çölyak hastalığını gösterebilir. Ayrıca, çölyak hastalığı şüphesi olan kişilerde HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 testleri de yapılabilir. Çölyak testi yaptırmadan önce, diyette değişiklik yapılmaması önerilir.

Çölyak hastalığı tehlikeli olabilir, çünkü teşhis konulmadığında veya tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Çölyak hastalığının bazı tehlikeli sonuçları: Yetersiz beslenme ve besin eksiklikleri. Diğer hastalıkların tetiklenmesi. Gelişim sorunları. Sinir sistemi etkileri. Çölyak hastalığının tedavisi yoktur, ancak glütensiz bir diyetle belirtiler kontrol altına alınabilir ve bağırsak hasarı zamanla iyileşebilir.

Evet, çölyak raporu olan bireyler, glütensiz ürün alabilirler. Küçükçekmece Belediyesi gibi bazı belediyeler, çölyak hastalarına glütensiz gıda kolisi yardımı yapmaktadır. Glütensiz ürün desteğinden faydalanmak isteyen çölyak hastaları, sağlık raporlarıyla birlikte ilgili belediyenin sosyal yardım işleri veya sosyal destek hizmetleri müdürlüklerine başvurabilirler.

Çölyak hastaları, askerlikte glutensiz diyetlerine uygun yemek bulmakta zorlanırlar. Çölyak hastalarının askerlikte ne yediklerine dair spesifik bir bilgi bulunamamıştır. Daha fazla bilgi için resmi askeri yönetmelikler veya sağlık kuruluşları ile iletişime geçilmesi önerilir.

Çölyaklılar, kemik erimesi (osteoporoz) yaşar çünkü çölyak hastalığı, ince bağırsakta emilim bozukluğuna yol açar ve bu durum, kalsiyum ve D vitamini gibi besin öğelerinin yeterince alınamamasına neden olur. Çölyak hastalığında: Kalsiyum içeren besinler tüketilse bile, kemikler için gerekli olan kalsiyum emilemez. D vitamini ve kalsiyum emilimi bozulduğu için kemik erimeleri ve kırılmalar meydana gelir. Çölyak hastalarının, kemik sağlığını korumak için doktor önerisiyle kalsiyum ve D vitamini takviyesi alması gerekebilir.

Evet, karabuğday unu çölyak hastaları tarafından tüketilebilir. Karabuğday, doğal olarak glüten içermeyen bir tahıldır ve bu nedenle çölyak hastalarının glütensiz diyetlerine uygun bir seçenektir.

Çölyak hastalığı doğrudan bağırsak kanamasına neden olmaz, ancak bağırsak mukozasında iltihaplanma ve hasar oluşturabilir. Bağırsak mukozasındaki villus adı verilen çıkıntılar zarar görür ve düzleşir, bu da besin maddelerinin emilimini zorlaştırır. Bağırsak kanaması belirtileri varsa, doğru teşhis ve tedavi için bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Anti-transglutaminaz IgA (tTG-IgA) antikorlarının yüksek seviyeleri, genellikle çölyak hastalığı ile ilişkilidir. Diğer bazı hastalıklar ve durumlarda da yüksek tTG-IgA seviyeleri görülebilir: Tip 1 diyabet; inflamatuar bağırsak hastalığı (örneğin, Crohn hastalığı ve ülseratif kolit); çeşitli artrit türleri; açıklanamayan demir eksikliği anemisi. tTG-IgA antikorlarının yüksek seviyeleri, aynı zamanda genetik yatkınlık veya aile öyküsünde çölyak hastalığı olan bireylerde de görülebilir. Kesin tanı ve uygun tedavi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Anti gliadine IgA seviyesinin yükseldiği bazı hastalıklar şunlardır: Çölyak hastalığı. Gluten hassasiyeti veya intoleransı. Anti-gliadin IgA seviyesinin yüksekliğinin kesin teşhisi için bu testin yanı sıra diğer testler ve klinik değerlendirme gereklidir. Herhangi bir tıbbi durumu değerlendirmek ve doğru teşhisi koymak için bir doktora danışılmalıdır.

Çölyak hastalığı her yaşta teşhis edilebilmekle birlikte, genellikle çocukluk döneminde belirtiler gösterir. Bebeklerde çölyak belirtileri genellikle yaşamın 6. ve 12. ayları arasında ortaya çıkar. Ancak, genetik olarak duyarlı olan her bireyde hastalık mutlaka gelişmeyebilir; belirtiler erişkinlik dönemine kadar fark edilmeden kalabilir.

IgA antikorunun yüksek olması, genellikle doku transglutaminaz enzimine karşı aktif bir bağışıklık yanıtını gösterir ve bu durum, çölyak hastalığının güçlü bir göstergesi olabilir. Yüksek IgA antikoruyla ilişkili yaygın semptomlar: kronik ishal; karın ağrısı ve şişkinlik; açıklanamayan kilo kaybı; yorgunluk; anemi; osteoporoz; dermatitis herpetiformis (kaşıntılı, kabarcıklı cilt döküntüsü). Yüksek antikor seviyeleri, önemli bağırsak hasarına, besinlerin emiliminde bozukluğa ve diğer otoimmün hastalıklar için risk artışına yol açabilir. Teşhis ve tedavi için bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.