Bilirkişi

Bilirkişiler, cübbe giymez. Cübbe, genellikle avukatlar, hâkimler ve savcılar gibi yargı mensupları tarafından giyilir.

Tazminat davasında dosyanın bilirkişiye gönderilmesi, dava konusu ile ilgili uzman bir kişiye veya kurula inceleme ve rapor hazırlanması için iletilmesi anlamına gelir. Bilirkişi, kusur tespiti, zarar miktarının belirlenmesi veya diğer teknik konularda mahkemeye yardımcı olur. Bilirkişi incelemesi, tazminat davalarının süresini uzatabilir, çünkü bu süreç ek zaman gerektirir.

Dosya bilirkişiden döndükten sonra şu adımlar izlenir: Bilirkişi raporunun tebliği. İtiraz süresi. Hakimin değerlendirmesi. Nihai karar. Süreç, tarafların itirazlarına, mahkemenin ek rapor talep etmesine ve mahkemenin iş yüküne bağlı olarak birkaç ay sürebilir.

Hayır, Yargıtay bilirkişi raporuna uymak zorunda değildir. Bilirkişi raporları, hâkime yardımcı olmak amacıyla alınır ancak nihai kararı verme yetkisi hâkime aittir. Yargıtay, bilirkişi raporlarının denetime elverişli ve tarafsız olması gerektiğini vurgulamaktadır. Yargıtay, aynı zamanda, kanuna aykırı olarak bilirkişi heyetinden rapor alınması veya hukuki konularda uzman olmayan bilirkişilerden görüş alınması gibi durumları bozma sebebi olarak kabul etmektedir.

Trafik kazası kusur oranı tespiti için adli trafik bilirkişileri veya sigorta tahkim komisyonları tarafından atanan bilirkişiler görev yapar. Adli trafik bilirkişileri, olay yeri krokisi, fotoğraflar, taraf ve tanık beyanları, araçların hasar durumları, MOBESE veya kamera kayıtları, hız tespiti, fren izi analizi, çarpışma açısı gibi verileri inceleyerek kusur oranını belirler. Sigorta tahkim komisyonları, tarafsız bir şekilde inceleme yaparak kusur oranını ve sigorta şirketlerinin ödemesi gereken tazminat miktarını belirler. Ayrıca, trafik kazalarında kusur oranının tespiti için ekspertiz raporları da hazırlanabilir.

Bilirkişi heyetinden yangın merdiveni için istenenlere dair bilgi bulunamadı. Ancak, yangın merdiveni için bazı genel gereklilikler şunlardır: Konum: Kullanıcıların her kattan kolayca erişebileceği bir noktada yer almalı ve tahliyeyi engelleyecek fiziksel unsurlar içermemelidir. Erişim: Acil durumlarda elektrik kesintisi ihtimali göz önünde bulundurularak, yeterli aydınlatmaya sahip olmalıdır. Malzeme: Çelik gibi yangına dayanıklı malzemelerden yapılmalı, ahşap veya plastik gibi kolay tutuşan malzemeler kullanılmamalıdır. Standartlar: Basamak genişliği minimum 25 cm, basamak yüksekliği ise 17,5 cm'yi geçmemelidir. Güvenlik: Korkuluklar, düşmelere karşı güvenli olacak şekilde tasarlanmalı ve aralıkları 11 cm'den fazla olmamalıdır. Yangın merdiveni ile ilgili detaylı bilgi ve gereklilikler için "Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik" incelenebilir.

Bilirkişiyi şikayet etmek, farklı sonuçlar doğurabilir: Bilirkişilik Bölge Kurulu Tarafından Yaptırım: 6754 sayılı kanunun 3. maddesinde belirtilen temel ilkelere aykırı davranan bilirkişiler için Bilirkişilik Bölge Kurulları, bilirkişinin sicilden veya listeden çıkarılmasına karar verebilir. Suç Duyurusu: Bilirkişinin eylemi suç teşkil ediyorsa, ilgili mercilere suç duyurusunda bulunulabilir. Disiplin ve Para Cezası: Adalet komisyonları, bilirkişileri denetlediği kadar onların haklarını da gözetir ve gerekli durumlarda para cezası veya disiplin cezası uygulayabilir. Görevden Alma: Bilirkişinin tarafsız olmadığı veya görevini ihmal ettiği tespit edilirse, mahkeme yeni bir bilirkişi atanmasını talep edebilir. Bilirkişi şikayetleri, bilirkişinin bağlı bulunduğu Bilirkişilik Bölge Kurulu'na veya en yakın komisyon başkanlığının bulunduğu adliyeye yapılabilir.

Bilirkişi ücreti, genellikle dava açan taraf tarafından dava sırasında mahkeme veznesine ödenir. Ancak, hakim gerekli gördüğünde, bilirkişi ücretinin hangi tarafça ödeneceğine karar verebilir. Bilirkişi ücretinin süresinde yatırılmaması durumunda, davanın görülme süresi uzayabilir.

Dosyanın bilirkişiye gönderilmesi süresi, en fazla 3 aydır. Bilirkişinin talebi üzerine, kendisini görevlendiren mahkeme, gerekçesini göstererek bu süreyi bir defaya mahsus olmak üzere en fazla 3 ay daha uzatabilir. Basit yargılama usulüne tabi dava ve işlerde ise bu süreler 2 ay olarak uygulanır.

Bilirkişi olabilmek için bazı temel şartlar şunlardır: Fiilî ehliyete sahip olmak. 25 yaşını tamamlamış olmak. Bilirkişilik yapılacak alanda en az üç yıl fiilen çalışmış olmak. Kamuya karşı işlenen suçlardan sabıka kaydının bulunmaması. Disiplinsizlik sebebiyle memurluktan atılmamış olmak. Bilirkişilik temel eğitimini başarıyla tamamlamak. Meslek mensubu olarak görev yapabilmek için ilgili mevzuat gereği aranan şartlara haiz olmak. Mesleğini yapabilmek için gerekli olan uzmanlık alanını gösteren diploma, mesleki yeterlilik belgesi, uzmanlık belgesi, ustalık belgesi veya benzeri belgeye sahip olmak. Bilirkişi olabilecek birçok meslek vardır; örneğin, aile danışmanlığı, mali müşavirlik, avukatlık, mühendislik. Bilirkişi olmak isteyen kişiler, ilgili ildeki adli yargı adalet komisyonuna veya bilirkişilik bölge kuruluna başvuru yapabilir.

Bilirkişiden rapor talep etmek zorunlu değildir, çünkü hakim, bilirkişiye başvurma konusunda takdir hakkına sahiptir. Ancak, bazı hallerde bilirkişiye başvurulması zorunludur, örneğin: Akıl hastalığına dayanılarak açılan boşanma davasında, davalı eşin durumunun bilirkişi raporu ile tespit edilmesi gerekir. Akıl hastalığı ve akıl zayıflığı nedeniyle hacir kararı ancak bilirkişi raporu üzerine verilebilir. Hayvan satımında, satılan hayvanın ayıplı olduğunun bilirkişi raporu ile tespiti gereklidir. Neşir sözleşmelerinde, yazarın ücreti belirlenirken bilirkişinin görüşü alınmalıdır. Ayrıca, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde, taraflardan birinin talebi üzerine veya kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınması gerekebilir.

Deprem dosyalarında bilirkişilerin yapının yapıldığı yıla göre değerlendirilmesi, inceleme konusu binanın inşa edildiği tarihteki mevzuat ve uygulamaların dikkate alınması anlamına gelir. Örneğin, 1975 Deprem Yönetmeliği'ne tabi olarak inşa edilmiş bir yapı için hazırlanan bilirkişi raporunda, o yıllarda sıklıkla yapılan ve yönetmelikte yasaklanmamış bazı uygulamalar (örneğin, kat yükseldikçe kolon kesitlerinin küçülmesi) kusur olarak değerlendirilmemelidir. Ayrıca, deprem yargılamalarında bilirkişi raporlarında kusur ve kusur oranı belirlemenin büyük çoğunlukla devam ettiği ve bu raporlarda sıklıkla tekrarlanan hatalar/yanlışlar nedeniyle adil yargılamayı engelleyebilecek değerlendirmelerin yapıldığı gözlemlenmektedir. Bu nedenle, bilirkişi raporlarının uzmanlık alanlarına uygun, denetlenebilir, binanın inşa edildiği dönemin koşullarını dikkate alan ve takdiri değerlendirmelerden uzak olması gerektiği belirtilmektedir.

S.B. bilirkişinin hangi davalara baktığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, bilirkişinin görev yaptığı bazı dava türleri şunlardır: Tüketici mahkemeleri. Fikri ve sınai haklar hukuk mahkemesi. Kadastro mahkemeleri. İcra mahkemeleri.

Röportaj ve bilirkişi raporu arasındaki temel farklar şunlardır: Amaç ve Kapsam: Röportaj: Genel bilgi veya sohbet amaçlı yapılır ve genellikle belirli bir konu hakkında derinlemesine analiz gerektirmez. Bilirkişi Raporu: Teknik, bilimsel veya mesleki konularda uzman görüşü sunmak için hazırlanır ve maddi vakıaların tespitine, özel ve teknik bilgilerin aktarılmasına odaklanır. Hazırlayan Kişi: Röportaj: Genellikle gazeteciler veya muhabirler tarafından yapılır. Bilirkişi Raporu: İlgili alanda uzman olan ve mahkeme tarafından atanan bilirkişiler tarafından hazırlanır. Hukuki Bağlayıcılık: Röportaj: Hukuki bir bağlayıcılığı yoktur. Bilirkişi Raporu: Mahkemece kabul edildiğinde, dava sonucuna etki edebilir ve hukuki bir delil olarak değerlendirilir.

Bilirkişiye sevk talebi, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na (HMK) göre, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde, ya tarafların birinin talebi üzerine ya da mahkemenin kendiliğinden kararı ile yapılır. HMK'nın 266. maddesine göre, hakimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz.

Bilirkişi Portalında Yapılabilen İşlemler: Dosya Görüntüleme: Birim, dosya türü, esas numarası ve görevlendirme tarihi gibi kriterlere göre dosya sorgulaması yapılabilir. Rapor ve Ek Rapor Gönderme: Hazırlanan raporlar e-imza veya m-imza ile imzalanarak ilgili yargı birimine gönderilebilir. Görevden Çekilme: Görevden çekilme talebi ilgili yargı birimine iletilebilir. Dosya Tartışma: Dosyalar hakkında diğer bilirkişilerle mesajlaşılabilir. İstatistiklere Erişim: Bilirkişilik ile ilgili istatistikler incelenebilir. Önceki Görevlendirmelere Erişim: Daha önce görev alınan dosyaların listesine ulaşılabilir. Bölge Kuruluna Evrak Gönderme: Bilgi güncelleme, nakil, savunma, şikayet ve genel talep dilekçeleri portal üzerinden gönderilebilir.

Bilirkişi sicili ve bölge kurullarının denetimi, adalet müfettişleri tarafından yapılır. Bilirkişi sicili, bilirkişilik bölge kurulları tarafından oluşturulur ve bu kurullar tarafından denetlenir. Bölge kurullarının denetimi ise, Adalet Bakanlığı tarafından atanan adalet müfettişleri aracılığıyla gerçekleştirilir.

Özel bilirkişi ücretini, ilgili dava veya işi yürüten mahkeme öder. Bilirkişi ücreti, bilirkişiye sarf ettiği emek ve mesaisi karşılığında ödenir.

Uzman mütalaası, yargılama sürecinin her aşamasında istenebilir. Uzman mütalaasının istenebileceği bazı durumlar: Bilirkişi raporundan önce. Bilirkişi raporundan sonra. Farklı bilirkişi raporlarında. Davaya sunulan iddiaları desteklemek veya çürütmek.

Kamulaştırma bedelinin tespiti davasında bilirkişi raporu şu şekilde hazırlanır: 1. Bilirkişi Heyetinin Oluşturulması. 2. Değer Tespiti. 3. Raporun Sunulması. Bilirkişi raporlarının bilimsel esaslara uygun hazırlanması ve gerektiğinde maliyet çizelgeleri, parsel bilgileri gibi eklerle desteklenmesi gerekir.