Atasözleri

"Başa gelmeyince bilinmez" atasözü, insanların başkalarının başına gelen şeyleri, kendi başlarına gelmeden anlamayacakları anlamına gelir. Bir olayın ne kadar acı verici olduğunu, kişi o acıyı bizzat yaşadığında idrak eder.

"Dinle, yoksa dilin seni sağır eder. Yüzleş, yoksa kalbin seni esir eder. Anla, yoksa zihnin seni deli eder" sözü, Kızılderili atasözü olarak bilinmektedir.

İlkokulda öğretilen bazı atasözleri şunlardır: Ağaç yaşken eğilir. Armut dibine düşer. Emek olmadan yemek olmaz. Damlaya damlaya göl olur. Gülme komşuna, gelir başına. İki karpuz bir koltuğa sığmaz. Ayağını yorganına göre uzat. Gözden ırak olan, gönülden de ırak olur. Bir elin nesi var, iki elin sesi var. Akıl akıldan üstündür.

"İp inceldiği yerden kopar" atasözünün hikayesi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bu atasözünün anlamı hakkında bilgi verilebilir. "İp inceldiği yerden kopar" atasözü, bir durumun patlak vermesi için en zayıf yerinin darbe alması gerektiğini ifade eder.

"Otu çek, köküne bak" atasözü, bir kişinin kimliğini doğru olarak öğrenmek için soyuna sopuna bakmak gerektiğini ifade eder. Ayrıca, insanların dış görünüşüne aldanmamak ve bir kimse hakkında tam olarak bilgi sahibi olmak istenirse, o kimsenin soyunu ve sopunu çok iyi incelemek gerektiği anlamına da gelir.

"Her koyun kendi bacağından asılır" ifadesinin İngilizce karşılıkları şunlardır: Every tub must stand on its own bottom; Let every tub stand on its own bottom; Every man for himself and the devil take the hindmost; What (someone) eats doesn't make (one) fat; Every man for hisself; Every woman for herself.

Tecrübe ile ilgili bazı atasözleri ve anlamları: Akıl yaşta değil, baştadır. Akıl akıldan üstündür. Başını acemi berbere teslim eden, cebinden pamuğu eksik etmez. Acemi nalbant gâvur eşeğinde öğrenir. Bir musibet bin nasihatten iyidir. Tecrübe, ruhun ve kalbin iyileştirir. Tecrübe, aklın hocası, düşüncenin de rehberidir.

Evet, eşitsizlik ile ilgili atasözleri bulunmaktadır. Örneğin, kadınları aşağılayan ve eşitsizliği pekiştiren bazı atasözleri şunlardır: "Bal arıdan kavga karıdan çıkar". "Er kocadıkça koç olur, kadın kocadıkça hiç olur". "Kadının bir aklı, erkeğin on aklı vardır". "Kadının saçı uzun, aklı kısa olur". Bu tür atasözleri, kültürel normlar ile eşitsizliği destekleyerek kadın-erkek arasındaki güç dengesini olumsuz yönde etkiler. Ayrıca, "eşitlik" ile ilgili Türk atasözleri de mevcuttur. Eşitlik ile ilgili güzel sözler arasında ise Charles de Montesquieu'nun "İnsanlar doğuştan eşittirler: ama bunu sonuna kadar sürdüremezler" sözü yer alır.

"Öfkeyle kalkan zararla oturur" atasözü, Türk kültüründe köklü bir geçmişe sahiptir ve yüzyıllardır kullanılmaktadır. Bu atasözünün tam olarak nereden geldiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. "Öfkeyle kalkan zararla oturur" atasözü, ani öfke ile yapılan davranışların kırıcı, incitici ya da maddi zararlı durumlara sebep olacağını ifade eder. Örnek bir cümle: "Sakinleş öyle konuşalım, öfkeyle kalkıp zararla oturma."

"Damlaya damlaya göl olur" ifadesi, maddi ve maddi olmayan birikimlerle ilişkilidir. Maddi birikimler için, küçük miktarlarda yapılan para veya değer tasarrufları zamanla büyük bir servet oluşturabilir. Maddi olmayan birikimler ise bilgi, deneyim veya duygusal birikim gibi kavramları içerir.

"Her kapının bir anahtarı vardır" atasözü, hayatta karşılaşılan her sorunun mutlaka bir çözüm yolu bulunduğu anlamına gelir.

"Herkes yahşi men yaman, herkes buğday men saman" sözü, Bağırganî Süleymân Ata'ya aittir. Bu söz, Hoca Ahmed Yesevî'nin talebe ve müridlerinden olan Süleymân Ata'nın zaman zaman talebelerine söylediği sözlerden biridir.

"Türk balası kurt olur, bastığı yer yurt olur" atasözü, Türk'ün yavrusunun büyüyünce kurt gibi güçlü ve cesur olacağını, bastığı yerleri de kendi yurdu yapacağını ifade eder. "Bala" kelimesi, eski Orta Asya Türkçesinde "çocuk" anlamına gelir.

Türk atasözleri, biçim ve anlam özelliklerine göre iki ana kategoriye ayrılır: 1. Biçim özelliklerine göre: Yalın cümleler: Tek yargı içeren atasözleri. Birleşik cümleler: İki yargı içeren atasözleri. Devrik cümleler: Şiirsel anlatım içeren atasözleri. Ad tümceleriyle kurulan atasözleri: Yüklemin ad veya ad soylu sözcüklerden oluştuğu atasözleri. Eylem tümceleriyle kurulan atasözleri: Yüklemin eylem olduğu atasözleri. 2. Anlam özelliklerine göre: Evrensel atasözleri: Duyguların evrensel olması nedeniyle dünya genelinde kabul gören atasözleri. Öğüt verici atasözleri: Ders ve öğüt içeren atasözleri. Kültürel atasözleri: Bir toplumun kültür, inanç, düşünce ve duygu yapısını yansıtan atasözleri.

Kanuni Sultan Süleyman'ın en güzel sözlerinden bazıları şunlardır: "Kılıcın yapamadığını adalet yapar". "Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi. Olmaya devlet cihanda, bir nefes sıhhat gibi". "Dostum; ben gönlümü senden yana yolladım, onun bir daha benden yana gelmesi mümkün değil". "Ben ölünce bir elimi tabutumun dışına atın. İnsanlar görsünler ki, padişah olan Kanuni bile bu dünyadan eli boş gitmiştir". "Sanatkarlar, sizler her biriniz benim için tıpkı bir yeniçeri gibisiniz. Onların kılıcı sizin ise kaleminiz bize güç üstüne güç katacaktır".

"Bahane göt gibidir, herkeste bulunur" sözü, mazeret üretmenin herkes tarafından yapılabilen bir şey olduğunu ifade eder. Bu sözün altında yatan mesaj ise önemli olanın çözüm üretmek olduğudur.

"Gönül, kendine benzeyen gönüle akar" sözü, Hz. Ali'ye atfedilmektedir.

"El el ile değirmen yel ile" atasözünün devamı, "el elin eşeğini türkü çağırarak arar" şeklindedir. Bu atasözü, insanların birbirlerine yardım etmeden başarıya ulaşamayacaklarını ve yardımlaşmanın önemini anlatır.

"Hoppala Paşam Malkara Keşan" sözü, 1920'lerde bölgede görev yapan bir paşanın verdiği tepkiye dayanmaktadır. Paşa, Malkara ve Keşan'ı ziyaret ederken karşılaştığı manzaraya şaşırmış ve "Hoppala Paşam, Malkara Keşan" diyerek tepki vermiştir. Ayrıca, bu söz Ahmet Merih Çelik'in "Malkara Keşan Hoppala Paşam" adlı şarkısında da yer almaktadır.

"Balık baştan kokar" atasözü, bir kurumda, bir işte ya da toplulukta görülen bozulmanın, aksaklığın ya da ahlaki çürümenin kaynağının en üst kademedeki kişi veya kişiler olduğunu anlatır. Bu atasözü aynı zamanda, bir problemin kaynağının veya sorumlusunun genellikle ilk adımda veya başlangıçta olduğunu ve ortada değerini koruyan bir şey kalmadığını ifade eder. Örnek olarak, bir organizasyonun kötü bir performans sergilemesi durumunda, bu durumun kaynağını belirlemek ve düzeltmek için organizasyonun işleyişine ve liderlik tarzına bakmak önemlidir. Ayrıca, "balık baştan kokar" atasözü, kişisel sorumluluk almanın önemini ve bir sorunla karşılaşıldığında veya bir hata yapıldığında başkalarını veya dış etkenleri suçlamak yerine, sorunun genellikle kendi davranışlardan veya kararlardan kaynaklandığını kabul etmenin önemini hatırlatır. Son olarak, bu atasözü, önlem almanın veya bir durumu düzeltmenin zamanında olmasının önemini vurgular.