Atasözleri

Akrabaya söylenebilecek bazı özlü sözler: "Akrabanı sev ama bahçe duvarını yıkma." (G. Herbert). "Düşmanın yoksa, kardeşin de mi yok?" (Türk atasözü). "Akrabanın düşmanlığı ve dostların eziyeti, yılan zehrinden daha acıdır." (Hz. Ali). "Gerçek yakınlık akrabalık bağıyla değil, sevgi bağıyla olur." (Hz. Ali). "Akraba, hak ettiği değeri dünyalık şeylerle bitirmeyendir." (Nebiha). "Akrabalar bir duvarın arkasındaki göremediğimiz kişilerdir. Biz ne zaman ihtiyaç duysak hemen yardımımıza koşarlar." (Hz. Mevlana).

"Afiyetin onda dokuzu" ifadesi, bir atasözü olup, bir kişinin yemek yeme alışkanlığını veya yemeği nasıl tükettiğini ifade etmek için kullanılır. Bu atasözü, bir kişinin yemek yerken son kalan bir parçasını hızlı bir şekilde bitirmesine atıfta bulunur ve bu da yiyeceği tamamen tüketmek veya tabağını temizlemek anlamına gelir. Ayrıca, "Afiyet on parçadır, dokuzu geçimini sağlamaya çalışmakta, biri de diğer şeylerdedir" şeklinde bir hadis-i şerif de bulunmaktadır.

Ali kıran baş kesen, etrafındaki insanlara zorbalık eden, acımasızca davranan ve baskı kuran kişiler için kullanılan bir deyimdir. Bu deyimin iki farklı hikayesi bulunmaktadır: 1. Celali İsyanları: Deyimin, Kuyucu Murat Paşa önderliğindeki Osmanlı birliklerinin Anadolu'daki isyanları sert bir şekilde bastırması sırasında ortaya çıktığı düşünülmektedir. 2. Fatih Sultan Mehmet'in Sözü: Deyimin, Fatih Sultan Mehmet'e atfedilen "Ormanlarımdan bir dal kesenin başını keserim" sözü ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Deyim, "dal kıran baş kesen" atasözünden galat olmuştur.

"Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir" atasözü Ziya Paşa'ya aittir. Bu söz, Terkib-Bend adlı eserde yer alan bir beyittir.

"Abdal ata binince bey oldum sanır" atasözü, görgüsüz ve hayatta hiçbir başarısı olmayan kimselerin, tesadüfen bir mal ya da mevki sahibi olduklarında gösterdikleri şımarıklıklara ve böbürlenmelere dikkat çeker. Atasözünün tamamı "Abdal ata binince bey oldum sanır, şalgam aşa girince yağ oldum sanır" şeklindedir.

"Adalet topaldır, ağır ağır yürür, fakat gideceği yere er geç varır" sözü, adalet sisteminin güvenilir olması, adil kararlar ortaya çıkabilmesi için her şeyin detaylı ve özenli şekilde incelenmesi, değerlendirilmesi gerektiğini; bu işlemlerin de zaman aldığını ifade eder. Bu söz, aynı zamanda suç işlendiğinde cezasının hemen verilemeyeceği, adaletin aceleye getirilemeyeceği, haklı ile haksız konusunda yanılgıya sebep olabileceği; ancak her şeye rağmen objektif değerlendirmeler yapıldığında adaletin zaman içinde doğru sonuçlara ulaşacağı anlamına da gelir.

"Kasım yüz elli, yaz belli" atasözü, kasım ayının sekizinden sonra üç defa elli, yani yüz elli gün sayıldığında nisan ayına, havaların ısındığı döneme girildiğini ifade eder. Bu durumda, "kasım yüz elli, yaz belli" ifadesi, nisan ayında geçerlidir.

"Lokma çiğnenmeden yutulmaz" atasözünün hikayesi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bu atasözü işlerin çalışmadan yoluna girmeyeceği, başarmak için emek göstermek gerektiği anlamına gelir. Atasözüyle ilgili bir şiir örneği şu şekildedir: > Birisi, işi elde edecekmiş Ama bir çaba göstermeyecekmiş. Ne denir böyle duruma bilemem Armut piş, ağzıma düş diyemem.

"İlerlemiyorsanız geri gidiyorsunuz" ifadesi, durgunluk veya ilerleme eksikliği durumunu ifade edebilir. Ancak, bazen geri adım atmak, daha geniş bir bakış açısı kazanmak veya daha büyük bir ilerleme için gerekli olabilir. Bu ifade, aynı zamanda "ilerleme yanılgısı" bağlamında da değerlendirilebilir. Eğer bu ifade bir uyarı etiketi olarak kullanılıyorsa, örneğin "İlerlemiyorsanız geriliyorsunuz demektir" şeklinde, bu, kişinin mevcut durumundan memnun olmaması ve değişim ihtiyacı hissetmesi gerektiğini gösterebilir.

"Öküz saraya çıkınca kral olmaz ama saray ahır olur" sözü, bir Çerkes atasözüdür. Bu söz, sunucu Sedef Kabaş'ın bir televizyon programında kullanmasının ardından gündeme gelmiş ve Kabaş'ın hapse girmesine sebep olmuştur.

20 atasözü ve anlamları hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bazı atasözleri ve anlamları şu şekildedir: Bin ölçüp, bir biçmeli. Gülme komşuna, gelir başına. Emek olmadan (emeksiz) yemek olmaz. Her işin başı sağlık. İki karpuz bir koltuğa sığmaz. Atasözleri ve anlamları hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: ebeveynakademisi.trtcocuk.net.tr; milliyet.com.tr; onedio.com; dilbilgisi.net; novakid.com.tr.

Akıl akıldan üstündür atasözü ile ilgili kompozisyon şu şekilde yazılabilir: Giriş: Her insan farklı yaşam deneyimleri, kültür ve çevresel etkilerle beslenerek benzersiz bir bakış açısına sahiptir. Bu farklılıklar, düşünce zenginliği yaratır ve bazen bir kişinin aklına gelmeyen bir çözüm, başka birinin aklına gelebilir. Gelişme: Birlikte düşünmenin gücü: Bireysel düşünce önemlidir, ancak kolektif düşüncenin gücü asla küçümsenmemelidir. Eleştiriye açık olmak: Başkalarının fikirlerini değerlendirmek, kişinin kendi düşünce yapısını geliştirmesine yardımcı olur. Dayanışma: Sorunlar karşısında insanların bilgilerini ve deneyimlerini paylaşarak dayanışma içinde ortak akılla hareket etmeleri gerekir. Sonuç: Akıl akıldan üstündür sözü, sadece bir atasözü değil, hayatın içinde sürekli karşımıza çıkan bir gerçektir. Örnek cümle: Bunu iyi düşündün, akıl akıldan üstündür. Kaynaklar: kompozisyontv.com.tr; hurriyet.com.tr; kompozisyonorneklerim.blogspot.com; biymed.com.tr; dersturkce.net.

"Kem âlât ile kemâlât olmaz" sözü, kötü araçlarla amaca ulaşılmaz, olgunluğa erilmez; eksik, aksak enstrümanla mükemmellik yakalanamaz anlamına gelir. Bu söz, aynı zamanda değer üretmeyen iş süreçleri, kötü donanım ve nitelikli eleman eksikliği gibi durumlar için de kullanılabilir.

"Hendek geçerken deve değiştirilmez" atasözü, başlanan bir işin, uygun sürede bitirilmeye çalışılması gerektiğini ifade eder. Bu atasözü, aynı zamanda şu anlamlara da gelebilir: Uzaktan dereyi görmeden paçaları sıvayan kişi, yakına vardığında dere diye gördüğü şeyin su dolu hendek olduğunu fark eder. Bir yöntemden başka bir yönteme geçiş, tehlikeli bir durum veya zamanda yapılmamalıdır. Atasözünün, "dereden geçerken at değiştirilmez" şeklinde de bir versiyonu bulunmaktadır.

"Her yiğidin gönlünde bir aslan yatar" atasözü, herkesin kendine göre yüksek bir emeli veya ulaşmak istediği bir hedefi olduğu anlamına gelir. "Kaderde ne varsa o olur" atasözü ise insanın ne kadar tedbirli davranırsa davransın kaderinde ne yazılıysa onu yaşayacağı anlamına gelir. Bu iki atasözü arasında bir bağlantı kurulamamıştır.

"Her zorluğun sonunda bir ferahlık vardır" sözünün kime ait olduğu belirlenememiştir. Ancak, bu ifade İnşirah Suresi'nde geçmektedir. İnşirah Suresi'nin ilgili kısmı: > "Şüphesiz bil ki zorluk kolaylığı celbetmek içindir. Kolaylık zorlukla beraberdir. Zorlukla beraber kolaylık vardır".

"Akıl bastadır, yasta değil" atasözü, yaşlı bir kişinin her zaman bilge olamayacağı, bilgeliğin yaşla değil, akılla ilgili olduğu anlamına gelir. Bu atasözü, kişinin hatalarından ve mutsuzluklarından başkalarının tavsiyelerine göre daha iyi ders aldığı şeklinde de yorumlanabilir.

"Çivi çiviyi söker" atasözü, benzer veya uyumlu unsurların birbirini etkileyebileceğini ve birbirini ortadan kaldırabileceğini ifade eder. Bu atasözü, hem olumlu hem de olumsuz anlamlarda kullanılabilir. Ayrıca, "Çivi Çiviyi Söker" ismi, Sumerolog Muazzez İlmiye Çığ'ın yaşam öyküsünü anlatan bir kitaba da verilmiştir.

İti an çomağı hazırla atasözü, iki farklı anlama gelebilir: 1. Kötülük yapan bir kişiden bahsedilirken, söz konusu kişinin o yere gelmesi durumunda kullanılmak üzere tedbir alınması gerektiğini ifade eder. 2. Kötü insanların, iyilik yapmak isteyen insanların planlarını bozması durumunu anlatır. Bu atasözü, genellikle kendisinden hoşlanılmayan biri bir ortama girdiğinde söylenir.

"Amca baba yarısıdır" atasözü, babaların erkek kardeşi olan amcaların, yeğenlerine kendi çocuklarıymış gibi göz kulak olmaları ve onları kendi babaları gibi sevip saygı duymaları anlamına gelir.