Arkeologiya

Çatalhöyük, kuzey ucundaki çatallanan yol nedeniyle bu adı almıştır. Bir diğer görüşe göre ise Çatalhöyük, farklı yükseklikte iki tepe düzü şeklindeki doğu ve batı olarak iki höyükten oluştuğu için bu ismi almıştır.

İlk insan mezarlarının bulunduğu bazı yerler: İsrail'deki Qafzeh Mağarası. Günümüz Kenya'sında bir mağara. Suriye'de, Şam yakınlarında. Ayrıca, Güney Afrika'daki Rising Star Mağarası'nda, paleontolog Lee Berger'in, Homo naledi türü insanların ölülerini 240.000 yıl önce gömdüğüne dair kanıtlar bulduğu iddia ediliyor, ancak bu iddia geniş bilim camiası tarafından kabul edilmedi.

Sümerce kil tabletlerde çeşitli konular işlenmiştir: Ekonomik kayıtlar. Bürokratik kayıtlar. Edebi eserler. Dini metinler ve mitler. Sümerce kil tabletlerde kullanılan yazı, çivi yazısı olarak bilinir.

Kaymaklı Yeraltı Şehri'nin hikayesi, milattan önce 3000 yılına kadar uzanmaktadır. Kaymaklı Yeraltı Şehri'nin oluşum ve kullanım süreci şu şekilde özetlenebilir: Hititler dönemi. Pers ve Roma dönemleri. Bizans dönemi. Selçuklu ve Osmanlı dönemleri. 1964 yılında ziyarete açılan Kaymaklı Yeraltı Şehri, 8 katlı olmasına rağmen şu an için sadece 4 katı ziyarete açıktır.

Puduhepa, Hitit (Hattuşili) uygarlığına aittir. MÖ 13. yüzyılda yaşamış olan Puduhepa, Hitit hükümdarı III. Hattuşili'nin eşi ve Hitit İmparatorluğu'nun kraliçesidir (tavananna).

Olmekler Uygarlığı, M.Ö. 1500-400 yılları arasında Meksika'nın güney bölgelerinde hüküm sürmüş ilk Mezoamerikan uygarlığıdır. Özellikleri: Sanat: Devasa taş baş heykelleri, maskeler, yeşim figürleri ve hayvanlarla ruhsal sembollerin oymaları gibi eserlerle tanınırlar. Mimari: San Lorenzo, La Venta ve Tres Zapotes gibi şehirlerde kalıcı şehir-tapınak kompleksleri inşa etmişlerdir. Din: Doğa unsurları ve ilahi varlıklarla ilişkili bir dine sahiplerdi; Jaguar, mitolojilerinde önemli bir yere sahipti. Ticaret: Yeşim taşı ve obsidyen gibi değerli taşların ticaretini yaparak geniş bir kültürel alışveriş sağlamışlardır. Bilimsel Başarılar: Hesaplama sistemleri ve takvimler geliştirmişlerdir. Olmekler, sonraki uygarlıklar olan Maya ve Aztekler üzerinde derin bir etki bırakmıştır.

Erciyes Dağı'nın zirvesinde bulunan mağaranın tapınak olarak kullanılma nedeni, paganizm döneminde tanrılara adak sunmak ve dini ayinler gerçekleştirmek içindir. Tarihçi yazar Halit Erkiletlioğlu'nun açıklamalarına göre, Erciyes, Roma ve Kapadokya dönemlerinde "Argeus" olarak biliniyordu ve pagan döneminde kutsal bir dağ olarak kabul ediliyordu. 381 yılında I. Theodosius döneminde Hristiyanlığın resmi din olmasıyla paganizm yasaklanmış ve Erciyes'e çıkmak da yasaklanmıştır. Günümüzde mağara, hem tarihi önemi hem de acil durumlarda sığınak olarak kullanılmaktadır.

Gavurkale'nin önemli olmasının bazı nedenleri: Tarihi önem: Gavurkale, Ankara'nın Haymana ilçesinde yer alan ve Hitit ile Frig dönemlerine ait kalıntılar içeren bir ören yeridir. Kaya kabartmaları: Tepedeki kayalığın düzlenmiş yüzeyinde, üç adet Hitit tanrısını tasvir eden kabartmalar bulunmaktadır. Kült alanı: Kabartmaların bulunduğu kayanın arkasında, bir kült odası olduğu düşünülen taş duvarlı bir yapı yer almaktadır. İlk yerleşim merkezlerinden biri: Gavurkale, Anadolu'daki ilk yerleşim merkezlerinden biri olarak kabul edilir. Atatürk'ün ilgisi: İlk kapsamlı kazılar, Atatürk'ün isteği üzerine 1930 yılında yapılmıştır.

Kaya üzerindeki tabak işaretinin ne anlama geldiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, kaya üzerindeki bazı işaretlerin anlamları hakkında bilgi verilebilir. Üzüm salkımı: Bereket ve zenginliği simgeler, önemli veya zengin kişilere ait mezarları gösterebilir. Baklava dilimi: Genellikle kadın mezarlarını temsil eder. Yılan: Yılanın duruş şekli, boyu ve yönüne göre farklı anlamlar taşır; geniş bir alana işaret edebilir. Kertenkele: Dağlık bölgelerde define araştırmalarında kullanılır, baş kısmının hareket ettiği yön önemli ipuçları verir. Define işaretleri bilimsel bir temele dayanmaz ve yorumlanması kesin sonuçlar vermez.

Selge Antik Kenti'nin kuruluşu, M.Ö. ikinci 1000 yılın sonlarına doğru gerçekleşen Dor Göçleri zamanına dayanmaktadır. Amasyalı coğrafyacı Strabon, Selge'nin M.Ö. 1100'lü yıllarda kurulduğunu belirtmektedir. Kent, kendi dönemi içinde paranın basılmış olduğu ilk şehir olarak tarihte yerini almıştır.

Batman'da piramitlerin bulunmasının nedeni, Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü mezunu Numan Baktaş ve kız kardeşi araştırmacı yazar Muazzez Baktaş'ın iddialarıdır. Ancak, Batman Kültür Müdürlüğü'nden bir heyet bölgede inceleme yapmış ve yapıların doğal oluşum tepeler olduğunu, piramit olmadığını açıklamıştır.

Ihlara Vadisi'nin hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Oluşumu. Tarihî önemi. Kültürel zenginlikler. Doğal özellikler.

Tokat'ta bulunan bazı Hitit eserleri şunlardır: Maşat Höyük: Zile ilçesi Yalınyazı köyünde yer alan Maşathöyük Ören Yeri'nde yapılan kazılar sonucunda, Hitit Çivi yazısı ile yazılmış tabletler ve çeşitli seramik eşyalar bulunmuştur. Horoztepe: Erbaa ilçesinde bulunan Horoztepe'de, M.Ö. 3000 yılına ait bir mezar ve Hitit dönemine ait yerleşim alanları ortaya çıkarılmıştır. Aktepe (Bolus) Höyüğü: J.G.C Anderson'un "Verisa" ve J.Garstang'ın "Zıppalanga" dediği kutsal Hitit kenti olarak bilinir. Ayrıca, Zile Kalesi'nin bulunduğu "Anzilia" Höyüğü ve diğer bazı höyük ve kale höyük gibi yerleşim alanlarında da Hitit dönemine ait eserler bulunmuştur.

Kyzikos'taki en büyük tapınak, Hadrian Tapınağı'dır. Bu tapınak, 116,23 m uzunluğundadır ve 6-8 m yüksekliğinde bir tepe görünümündedir. Hadrian Tapınağı, 2. yüzyıl Roma Dönemi tapınakları arasında dünyada ilk üç sırada yer alır ve Türkiye’deki en büyük tapınak olarak bilinir.

Urla'da bulunan antik kentler şunlardır: Klazomenai Antik Kenti. Limantepe Kazı Alanı. Karantina Adası. Ayrıca, Urla'ya bağlı Özbek Köyü yakınlarında da antik dönemlere ait kalıntılar bulunmaktadır.

Burdur'da Neolitik döneme ait yerleşimler Hacılar, Kuruçay ve Höyücek Höyüklerinde bulunmaktadır. Hacılar: Burdur'un 26,5 km kadar güneybatısında, Hacılar Köyü'nün 1,5 km batısında yer alır. Kuruçay Höyüğü: 1978-1988 yılları arasında Prof. Dr. Refik Duru tarafından yapılan kazılarda Neolitik çağa ait kültüre rastlanılmıştır. Höyücek Höyüğü: 1989-1992 yılları arasında Prof. Dr. Refik Duru tarafından yapılan kazılarda Neolitik çağa ait kültüre rastlanılmıştır.

Kayada oyuk işareti, genellikle mezar veya mezarların varlığını işaret eder. Tek yuvarlak oyma, en sık rastlanan işaretler arasındadır ve bazen mezar, bazen kuyu işareti olarak yapılır. Küçük oymalar, tek başlarına ise tek mezar anlamını verir. Büyük oymalar, 1-3-5 gibi tek sayılarla ifade edilir ve kuyu veya mezar işareti olarak yorumlanabilir. Çoklu oymalar, aile mezarlığı veya genel mezarlık alanını işaret edebilir. Oyuk işaretlerinin bilimsel bir temeli olmadığını ve definecilik faaliyetlerinin yasal ve etik açıdan sorunlu olabileceğini unutmamak gerekir.

Mağara içinde eski resimler bulunan bazı yerler: Lascaux Mağarası (Fransa). Altamira Mağarası (İspanya). Chauvet Mağarası (Fransa). Kakadu Kaya Çizimleri (Avustralya). Serra da Capivara (Brezilya). Ayrıca, Kahramanmaraş'ta da paleolitik döneme ait mağara resimleri bulunmuştur.

Apadana, Urartu ve Pers uygarlıklarına ait bir yapı özelliğidir. Persler için: Apadana, Pers İmparatoru Darius I tarafından M.Ö. 6. yüzyılın sonlarına doğru inşa edilen ve Persepolis'teki büyük saray kompleksi içinde yer alan bir taht salonudur. Urartular için: Urartu saraylarında da apadana, kralların resmi törenler düzenlediği ve önemli misafirleri ağırladığı büyük taht salonlarını ifade eder.

Paleolitik Çağ, üç ana döneme ayrılır: 1. Alt Paleolitik. 2. Orta Paleolitik. 3. Üst Paleolitik. Ayrıca, bazı kaynaklarda Paleolitik Çağ'ın bir alt dönemi olarak Acheul Kültürü de yer alır.