NeolitikDönem

Anadolu'daki ilk yerleşim yerleri şunlardır: 1. Çayönü: Diyarbakır yakınlarında yer alır ve Geç Epipaleolitik döneme tarihlenir (M.Ö. 10.000 yılı civarı). 2. Hacılar: Burdur'da bulunur ve Neolitik döneme aittir (M.Ö. 7000-6000 yılları). 3. Göbeklitepe: Şanlıurfa'da yer alır ve M.Ö. 9600-9500 yıllarına tarihlenen dünyanın en eski tapınak kompleksidir. 4. Çatalhöyük: Konya'nın Çumra ilçesinde bulunur ve M.Ö. 7500-5700 yıllarına tarihlenir.

İlk yerleşim yerlerinde beslenme, avcılık, toplayıcılık, tarım ve hayvancılık gibi faaliyetlerle sağlanıyordu. Paleolitik çağda insanlar, çaytaşı, çakmaktaşı, hayvan kemikleri ve ağaç gibi doğal maddeleri topluyor, ateş yakmayı öğreniyordu. Neolitik çağda ise buzul çağı sona erdi ve yerleşik hayata geçiş başladı.

Nevali Çori'de Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ döneminde avcı-toplayıcı bir toplum yaşamıştır. Bu toplumda tarım ve hayvancılık da yapılmaktaydı.

Göbeklitepe'de insan figürlerinin bulunmamasının nedeni, bu yapıların daha çok dinsel amaçlara hizmet eden tapınaklar olarak kullanılmış olmasıdır. Kazı başkanı Alman arkeolog Klaus Schmidt'e göre, T biçimli sütunlar üzerindeki insan figürleri, ritüellerde önemli rol üstlenmiş kişileri temsil ediyor olabilir.

Akşehir'in tarihi binlerce yıla uzanmaktadır.

Neolitik Dönem, yaklaşık M.Ö. 10.000-4.000 yılları arasında süren ve avcı-toplayıcı yaşam tarzından tarım ve yerleşik hayata geçişin yaşandığı dönemdir.

Karahantepe ve Göbeklitepe aynı döneme tarihlenen ancak farklı arkeolojik alanlardır. Karahantepe, Şanlıurfa'nın Haliliye ilçesinde yer alır ve yaklaşık 12 bin yıl öncesine, Neolitik döneme kadar uzanır. Göbeklitepe ise Şanlıurfa'da, Karahantepe'den yaklaşık 60 km uzaklıkta yer alır ve aynı Neolitik döneme aittir.

İlk yerleşim yeri olarak hem Çatalhöyük hem de Çayönü kabul edilmektedir. - Çayönü, Diyarbakır yakınlarında yer alır ve Geç Epipaleolitik döneme tarihlenir, yaklaşık M.Ö. 10.000 yılına kadar uzanır. - Çatalhöyük ise Konya'nın Çumra ilçesi yakınlarında bulunur ve M.Ö. 7500-5700 yıllarına tarihlenen Neolitik döneme ait en büyük ve en ünlü yerleşim yerlerinden biridir.

Çayönü'nde yaşayanlar, Neolitik Dönem'de avcı-toplayıcı topluluklardan tarım yapan ve hayvan yetiştiren bir topluma geçiş yapan insanlardı. Bu bölgede M.Ö. 10.200 yılından itibaren yerleşim izleri bulunmuş ve M.Ö. 4200'lü yıllara kadar insanlar yaşamıştır. Çayönü'nde yaşayan insanların ortalama ömrü 29-30 yıl olarak belirlenmiştir ve erkeklerin boyu 1,70 metre, kadınların boyu ise 1,57 metre idi.

Nevali Cori önemlidir çünkü: 1. Mimari Başarılar: Neolitik döneme ait dikdörtgen binaların ilk örneklerinden biridir ve bu yapıların dayanıklılığı ve sofistike tasarımı dikkat çekicidir. 2. Sanatsal İfade: İnsan ve hayvan figürlerini içeren karmaşık kabartmalar ve heykelcikler gibi erken dönem sanatsal eserleri ile bilinir. 3. Dini ve Ritüel Uygulamalar: Tapınak kompleksleri ve ritüel alanları, erken dönem dini inançlar ve ritüellerin anlaşılmasına katkı sağlar. 4. Tarımın Başlangıcı: Buğday ve arpa gibi bitkilerin yetiştirildiğine dair kanıtlar, avcı-toplayıcı yaşam tarzından tarımsal yaşama geçişin önemli bir aşamasını temsil eder. 5. Göbeklitepe ile Bağlantı: Nevali Cori'nin mimari ve dini sembolizm açısından Göbeklitepe'nin öncülü olabileceği düşünülmektedir.

Anadolu'da çömlekçiliğin ilk başladığı yer, Neolitik Dönem'e yani yaklaşık M.Ö. 7000'li yıllara dayanan Anadolu'dur.

Göbeklitepe, yaklaşık 12.000 yıl öncesine tarihlenen ve Şanlıurfa'nın Örencik köyü yakınlarında bulunan dünyanın bilinen en eski tapınağıdır. Bu yapı, tarih öncesi dönemlerde insanların dini ritüellerini gerçekleştirdikleri bir merkez olarak önemli bilgiler sunmaktadır. Göbeklitepe'nin anlattığı bazı gizemler: - Karmaşık Mimari: Avcı-toplayıcı toplulukların büyük ve karmaşık yapılar inşa edebilecek yeteneklere sahip olduklarını gösterir. - Dini İnançlar: Tapınağın, yıldızların ve gök cisimlerinin hareketlerini gözlemlemek için kullanılan bir gözlemevi veya dini törenler için bir mekan olduğunu düşündüren semboller ve kabartmalarla süslenmesi. - Toplumsal Yapı: Neolitik Çağ'ın başlangıcında, toplulukların sosyal ve hiyerarşik bir yapıya sahip olduklarını ortaya koyar. - Tarım Öncesi Dönem: Tarımın başlamasından önce, insanların dini ritüelleri ve topluluk hayatı için bir araya geldiklerini kanıtlar. Göbeklitepe, 2018 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir.

Çömlekçiliğin ilk olarak Anadolu'da Neolitik Dönem'de, yaklaşık M.Ö. 7000'li yıllarda yapıldığı bilinmektedir.

Çayönü'nün önemi şu şekilde özetlenebilir: 1. Tarım Devriminin İlk Yeri: Çayönü, insanların tarıma başladığı ve yerleşik hayata geçtiği ilk yerlerden biridir. 2. İlk Madencilik ve Hayvan Evcilleştirme: Bakır madenciliğinin ilk olarak yapıldığı ve hayvanların evcilleştirildiği yer olarak bilinir. 3. Mimari ve Sosyal Yapı: Yuvarlak ve oval planlı evleri, dal örgü tekniği ve çamur tabakasıyla sıvanmış duvarları ile dönemin mimari ve sosyal yapısını yansıtan önemli bir yerleşim yeridir. 4. Tarih Öncesi Kalıntılar: 400'den fazla insana ait kemik ve kafatasının bulunduğu "Kafataslı Yapı" gibi tarih öncesi döneme ait kalıntılar içerir.

Şanlıurfa Göbeklitepe'nin önemi şu şekilde sıralanabilir: 1. Tarihin Sıfır Noktası: Göbeklitepe, 12.000 yıl öncesine uzanan tarihiyle dünyanın en eski tapınak kompleksi olarak kabul edilir ve bu nedenle "tarihin sıfır noktası" olarak adlandırılır. 2. Mimari ve Yapılar: Göbeklitepe'deki yapılar, T şeklinde dikili taş sütunlar ve bu sütunların arasındaki dikdörtgen şekilli taş levhalardan oluşur. 3. Dinler Tarihine Etkisi: Göbeklitepe, bilinen ilk ibadet merkezi olması nedeniyle dinler tarihini de etkilemiştir. 4. Tarım ve Yerleşik Hayat: Göbeklitepe'nin keşfi, insanların tarım ve yerleşik hayata geçmeden önce de dini ve sosyal organizasyonları olduğunu ortaya koymuştur. 5. Bilimsel Keşifler: Göbeklitepe, arkeoloji çalışmalarında neolitik dönemle ilgili kuramsal çerçevenin ve tarihlendirmelerin yeniden değerlendirilmesini gerektiren önemli bilimsel veriler sunmuştur.

Göbeklitepe'nin tarihi MÖ 9600–9500 yıllarına kadar uzanmaktadır.

MÖ 10.000 yılı, Neolitik (Cilalı Taş) Çağı'na denk gelmektedir.

Diyarbakır'daki Çayönü Höyüğü, dünya tarihi açısından büyük öneme sahiptir çünkü: 1. Tarım Devriminin İlk İzleri: Çayönü, avcı-toplayıcılıktan yerleşik hayata geçişin ve tarımın ilk yapıldığı yerlerden biridir. 2. Hayvan Evcilleştirme: Köpek, keçi, koyun ve domuzun evcilleştirildiği ilk yerleşim yerlerinden biridir. 3. Mimari ve Teknoloji: Dönemine göre gelişmiş mimari yapılar ve taş aletler bulunmuştur. 4. Kültürler Arası Etkileşim: Obsidyen ve deniz kabuklarının bulunması, kültürler arası etkileşimin yoğun olduğunu gösterir. Bu nedenlerle Çayönü, Neolitik Çağ'ın gelişim evrelerini kesintisiz olarak yansıtan ve insanlık tarihinin önemli bir dönüm noktasını temsil eden bir arkeolojik alan olarak değerlendirilmektedir.

Neolitik dönemde şehirlerin ortaya çıkmasının başlıca sebepleri şunlardır: 1. Tarımın Keşfi: Neolitik Devrim ile tarımın başlaması, insanların yerleşik hayata geçmesine ve köyler kurmasına olanak tanıdı. 2. Verimli Topraklar: Şehirlerin ilk olarak verimli tarım alanlarının bulunduğu Mezopotamya, İndus, Nil ve Sarıırmak Vadisi gibi yerlerde kurulması. 3. Ticaret Faaliyetleri: Tarımsal üretimin artması, şehirler arasında ticaret faaliyetlerinin doğmasına neden oldu. 4. Savunma ve Yönetim Gereksinimleri: Şehirlerin büyümesi, savunma ve yönetim ihtiyaçlarını ortaya çıkardı, bu da yönetici sınıfların ve askeri güçlerin oluşmasına yol açtı.

Cafer Höyük, Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ uygarlığına aittir.