NeolitikDönem

İlk yerleşim yerlerinde beslenme, genellikle avcılık, toplayıcılık ve tarım üzerine kuruluydu. Paleolitik Çağ: İnsanlar yabani sebze, meyve, kök ve avladıkları hayvanları tüketiyordu. Orta Taş Çağı: Daha büyük ve etkili silahlar sayesinde daha çeşitli hayvanlar avlanabildi ve gıda depolama başladı. Neolitik Çağ: Tarım devrimi ile yerleşik hayata geçildi. Ayrıca, su kaynaklarının yakınındaki topluluklarda balık da önemli bir besin kaynağıydı.

Göbeklitepe'de insan figürlerinin bulunmamasının birkaç olası nedeni vardır: İnanç sistemi: Uzun süre kazı başkanlığını yürüten arkeolog Klaus Schmidt'e göre, Göbeklitepe'deki stilize insan heykelleri, tanrıları temsil ediyor olabilir. Toplumsal yapı: İnsanların tarım ve yerleşik hayata geçmeden önce de karmaşık sosyal yapılar oluşturabileceği ve ortak amaçlar için bir araya gelebileceği düşünülüyor. Sembolik anlam: Sütunlardaki sembollerin ve motiflerin, o dönemde kullanılan bir takvim sistemi olabileceği düşünülüyor. Ayrıca, bazı uzmanlar Göbeklitepe'nin bir tapınak değil, bir barınak veya sığınak olarak inşa edilmiş olabileceğini düşünüyorlar. Bu soruların cevapları henüz kesinlik kazanmamıştır ve sembollerin anlamları üzerine çalışmalar devam etmektedir.

Akşehir'in tarihi, Neolitik Dönem'e kadar uzanmaktadır. Bölgede yapılan yüzey araştırmalarından, ilk yerleşimlerin M.Ö. 16. yüzyıla kadar gittiği anlaşılmaktadır. Akşehir'in tarihi, Hitit, Frig, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerini içermektedir.

Çatalhöyük, Çayönü'nden daha eski bir yerleşim yeridir. Çatalhöyük, M.Ö. 7500-5700 yıllarına tarihlenirken, Çayönü M.Ö. 8200-2000 yılları arasında yerleşim izleri barındırmaktadır.

Gizemli Tarih: Göbeklitepe, insanlık tarihinin önemli bir dönüm noktasını anlatıyor. Göbeklitepe, dünyanın bilinen en eski tapınağı olup, Neolitik Çağ'ın başlarında inşa edilmiştir. Öne çıkan özellikler: T şeklindeki dikilitaşlar: Her tapınağın ortasında 2 devasa "T" şeklinde dikilitaş bulunur ve küçük "T" şeklindeki dikilitaşlar daire oluşturur. Hayvan motifleri: Tilki, yaban domuzu, boğa, turna kuşu, örümcek ve yılan gibi hayvan motifleri bulunur. Yerleşik yaşam: Göbeklitepe, yerleşik yaşamın tarımdan önce başlamış olabileceğini gösterir. İnşa amacı: İbadet alanı: En yaygın hipotez, Göbeklitepe'nin bir ibadet alanı olduğu yönündedir. Sığınak: Bazı uzmanlar, Göbeklitepe'nin bir sığınak olarak kullanılmış olabileceğini düşünüyor. Keşif ve koruma: Göbeklitepe, 1995 yılında Klaus Schmidt'in çalışmalarıyla keşfedilmiştir. İnşa edildikten yaklaşık 1000 yıl sonra insan eliyle toprakla örtülmüştür.

Şanlıurfa'daki Göbeklitepe'nin önemli olmasının bazı nedenleri: Dünyanın en eski tapınağı: M.Ö. 10.000 yılına tarihlenen Göbeklitepe, Neolitik Çağ'a ait bir tapınaktır ve dünyanın bilinen en eski tapınağıdır. Tarımın kökeni: Göbeklitepe, yerleşik hayata geçişin tarım için değil, inanç için olduğunu gösteren tarihi bir kanıttır. Buğdayın atası: Buğdayın ilk olarak Göbeklitepe civarında yetiştirildiği kabul edilir. Hayvan figürleri: Sütunlardaki hayvan figürleri, Neolitik Çağ'da Anadolu'da aslanların yaşadığına işaret eder. Kazı çalışmaları: Kazılar, insanlığın ilk çağları hakkında bilinenlerin yeniden değerlendirilmesine yol açmıştır. UNESCO Dünya Mirası: 2018 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne girmiştir.

M.Ö. 10.000, Neolitik Çağ'a denk gelmektedir. Neolitik Çağ'da ortaya çıkan bazı uygarlıklar: Çin Uygarlığı. Mezopotamya. Ayrıca, M.Ö. 10.000 yılında "M.Ö. 10.000" adlı, Roland Emmerich'in yönettiği bir tarihöncesi filmi de bulunmaktadır.

Neolitik dönemde şehirlerin ortaya çıkmasının bazı sebepleri: Tarımın keşfi ve yerleşik hayata geçiş. Hayvanların evcilleştirilmesi. Su kaynaklarına erişim. Ticaretin başlaması. İlk şehirler, Orta Doğu ve civarında, özellikle Irak, Mısır ve Pakistan’ın çeşitli bölgelerindeki büyük nehirlerin taşkın ovalarında ortaya çıkmıştır.

Diyarbakır'ın Ergani ilçesindeki Çayönü Höyüğü, MÖ 8200 ile 6000 yılları arasına tarihlenmektedir. Bu durumda, günümüzden yaklaşık 9000-12000 yıl öncesine ait olduğu söylenebilir.

Cafer Höyük, herhangi bir uygarlığa doğrudan ait olarak tanımlanmamıştır. Ancak, Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ yerleşmesi olarak kabul edilir ve bu çağa ait önemli bilgiler sunar. Öne çıkan özellikleri: Konumu: Malatya il merkezinin yaklaşık 40 km kuzeydoğusunda, Değirmendere kıyısında yer alır. Kazılar: 1979-1986 yılları arasında Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi (CNRS) tarafından Jacques Cauvin başkanlığında gerçekleştirilmiştir. Buluntular: Tarım aletleri, obsidyen ve çakmak taşı aletler, çeşitli idoller ve hayvan figürleri bulunmuştur. Günümüzde Karakaya Barajı suları altında kalmıştır.

Çatalhöyük'te evlerin içine ölülerin gömülmesinin birkaç olası nedeni vardır: Sevdiklere yakınlık: Neolitik Çağ insanları, ölülerini kendilerine yakın tutmak istemiş olabilirler. Ritüel ve sembolik anlam: Ölülerin, yüzlerin yaslanıp uyuduğu zeminin tam altına gömülmesi, ritüel ve sembolik bir öneme sahip olabilir. Sosyal organizasyon: Ölülerin ev tabanlarının altına gömülmesi, biyolojik akrabalıktan ziyade, sosyal olarak düzenlenmiş bağımlılıklar ve bağlantılar sistemine dayalı bir sosyal yapıyı yansıtabilir. Ayrıca, Çatalhöyük'te evlerin altına gömülen yetişkin ve çocukların birbirleriyle akraba olmadıkları da bulunmuştur.

Çayönü'nde farklı dönemlerde çeşitli ev türleri bulunmuştur: Yuvarlak planlı çukur kulübeler. Izgara planlı yapılar. Taş döşeli yapılar. Hücre planlı yapılar. Geniş odalı yapılar. Ayrıca, Çayönü'nde "Kafataslı Yapı" ve "Saltaşı Yapı" gibi özel yapılar da bulunmaktadır.

Çatalhöyük ve Hacılar'daki mimari yapıların farklı olmasının nedeni, bu yerleşimlerin farklı dönemlerde ve kültürel bağlamlarda geliştirilmiş olmasıdır. Çatalhöyük, Neolitik Çağ'da (MÖ 7400-5200) yerleşik hayata geçen insanlar tarafından oluşturulmuştur. Hacılar ise daha sonraki dönemlerde, muhtemelen Kalkolitik Çağ'da (MÖ 6200-5200) yerleşilmiştir. Bu farklılıklar, her iki yerleşimin de farklı tarihsel ve kültürel dönemlere ait olmasından kaynaklanmaktadır.

Tılan Höyük'te yaşayanlarla ilgili bilgi bulunamadı. Ancak, bazı höyüklerde yaşamış olan topluluklar hakkında bilgi mevcuttur: Çatalhöyük: M.Ö. 6700-6500 yılları arasında, 600-800 kişinin yaşadığı tahmin edilmektedir. Tille Höyük: Geç Hitit Dönemi'nde (M.Ö. 9. ve 8. yüzyıllar) ve II. Sargon'un Asur'u ele geçirmesine kadar yerleşim görmüştür. Tilmen Höyük: M.Ö. 1600 yılına, yani günümüzden 3600 yıl öncesine kadar uzanan izler bulunmuştur.

Bilgin Adalı'nın "Çatalhöyük Öyküleri" serisinin ilk kitabı olan "Dünyamızın İlk Şafağı"nda hoşunuza giden veya gitmeyen unsurlar şunlar olabilir: Hoşunuza Gidenler: Buluşlar ve Keşifler: Kitap, tarihöncesinde günümüz uygarlığının oluşumuna katkıda bulunan önemli buluşların nasıl yapılmış olabileceği konusunda ipuçları verir. Karakterler: Ningur ve Ninlil kardeşlerin maceraları, özellikle Ningur'un gözlem ve çözüm bulma yeteneği ilgi çekici olabilir. Günlük Yaşam: Çocukların sorumluluk alması, hayvanlarla etkileşimleri ve buluşların neşeli bir dille anlatılması dikkat çekebilir. Hoşunuza Gitmeyenler: Belirsizlik: Kitapta bazı olayların ve buluşların kim tarafından ve nasıl gerçekleştirildiğine dair kesin bilgiler bulunmaması bazı okuyucular için dezavantaj olabilir. Genel olarak, kitap tarihöncesine dair merak uyandırabilir ve yeni buluşlar yapma isteği uyandırabilir.

Boncuklu Höyük'te yerleşik avcı-toplayıcı topluluklar yaşamıştır. Boncuklu Höyük'te yaşayan insanların, Çatalhöyük'teki toplulukların ataları olduğu düşünülmektedir. Boncuklu Höyük'te bulunan bazı özellikler: Konutlar: Büyük dikdörtgen evler, tabanlarda hasır yaygılar. Mezarlar: Konutların altında, farklı sayılarda gömütler. Süs eşyaları: Boncuklar, taş, kemik ve deniz kabuklarından yapılmış. Hayvanlar: Keçi, at, sığır, domuz, geyik, kaplumbağa. Bitkiler: Buğday, mercimek, bezelye.

Çatalhöyük'ün arkeolojik hayatı, aşağıdaki şekilde özetlenebilir: Keşif: Çatalhöyük, 1958 yılında bir grup İngiliz arkeolog tarafından keşfedilmiştir. Kazılar: İlk kazılar 1961-1963 ve 1965 yıllarında James Mellaart tarafından yapılmıştır. Tarih: Çatalhöyük, M.Ö. 7000 yıllarından itibaren Cilalı Taş Devri ve Bakır Çağı'nda yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Önem: Çatalhöyük, dünyanın en eski yerleşim yerlerinden biri olup, ilk tarımcı topluluklardan birine ev sahipliği yapmıştır. Buluntular: Kazılarda, duvar resimleri, küçük heykelcikler, obsidiyenden yapılmış aletler, dünyanın en eski tekstil parçaları ve adak hediyeleri gibi önemli eserler bulunmuştur.

Dünyanın ilk üç yerleşim yeri olarak kabul edilen yerler şunlardır: 1. Çatalhöyük, Türkiye: M.Ö. 7500 ile M.Ö. 5700 yılları arasında yerleşim görmüş olup, Neolitik Çağ'ın en eski ve en büyük yerleşim alanlarından biridir. 2. Jericho, Filistin: M.Ö. 9000 yılına kadar uzanan tarihiyle dünyanın en eski sürekli yerleşim alanlarından biridir. 3. Ur, Mezopotamya (günümüz Irak): M.Ö. 4000'lerde kurulmuş olup, Sümerlerin önemli şehir devletlerinden biridir. Bu yerleşim yerleri, insanlığın yerleşik hayata geçiş sürecinde önemli kilometre taşları olarak kabul edilir.

Çayönü'nde yaşayan biri olduğumuzu hayal etseydik, ilk çağlarda iklimi ve yaşama elverişli bir bölgede olduğumuz için kendimizi şanslı sayabilirdik. Çayönü'nde yaşama nedenleri arasında şunlar sayılabilir: Verimli topraklar; Su kaynaklarına yakınlık; Yabani hayvanların bol olması; Ormanlarla kaplı olması. Bu hayal, tarih öncesi yaşam koşulları ve toplumsal düzen hakkında kurgusal bir metin yazma fırsatı sunabilir.

İlk yerleşim yerlerinin görsel özellikleri hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, ilk yerleşim yerlerinden bazıları ve özellikleri şu şekildedir: Çatalhöyük. Hacılar. Arslantepe. Ayrıca, YouTube'da "İnsanların İlk Dönemleri - İlk Yerleşim Yerleri ve Sogd Devleti" başlıklı bir video bulunmaktadır. Daha fazla bilgi için cografyahocasi.com sitesindeki "İlk Yerleşmeler ve Yerleşmelerin Farklılaşması" başlıklı yazı incelenebilir.