Urartu

Urartularda kralların tanrı olarak görülmesinin nedeni, dini ritüellerde kralların Haldi'ye yapılan ibadet ve adaklarla güçlerini göstermeleridir. Urartuların inandığı, kutsadığı ve adlarına belirli dönemlerde kurban kestiği 79 tanrı, tanrıça ve tanrısal özellik arasında en üst sıraları Haldi, Teişeba ve Şivini paylaşmaktadır. Urartu kral ve krallıkları, genellikle Haldi’ye yapılan ibadet ve adaklarla güçlerini göstermişlerdir.

Urartuların en büyük tanrısı Haldi'dir. Van il merkezinde yer alan Meher Kapı yazıtı, Urartu dini hakkında en önemli referans kaynağıdır. Haldi, savaş, zafer ve topraklarının koruyucusu olarak kabul edilmiştir.

Urartu Krallığı'nın yıkılışında etkili olan bazı faktörler şunlardır: İskitler ve Kimmerler: Bu savaşçı göçebe toplulukların akınları Urartuları zayıflatmıştır. Medler: Bazı araştırmacılar, Urartu'nun yıkılışında Medlerin etkili olduğunu düşünmektedir. Ekonomik ve sosyal çöküntü: II. Rusa döneminde sanat eserleri ve kaleler için yapılan harcamalar, devleti ekonomik olarak zor duruma düşürmüştür. Urartu'nun kesin olarak kim tarafından yıkıldığı ise tam olarak bilinmemektedir.

Urartuların en önemli özellikleri şunlardır: Mimari ve mühendislik dehası. Madencilik ve metal işçiliğindeki ustalığı. Tarım ve ekonomik gelişim. Güçlü orduları. Kendi çivi yazısı sistemleri.

Urartular, başkenti Tuşpa (Van) olan tarihi bir krallıktır. Bazı özellikleri: Yönetim: Merkezi karakterli teokratik bir krallıktı. Askeri Yapı: Güçlü ordulara sahipti. Kültür ve Sanat: Çivi yazısı ve hiyeroglif kullanmış, taş, seramik ve metal işçiliği yapmışlardır. İnanç: Çok tanrılı bir dine inanıyorlardı. Altyapı: Su tesisleri ve kaleler inşa etmişlerdir. Urartu Krallığı, M.Ö. 6. yüzyılın başlarında, Medler ve İskitler'in saldırılarıyla zayıflayarak tarih sahnesinden çekilmiştir.

Tuşpa Kalesi, Urartu Kralı I. Sarduri tarafından MÖ 840-825 yılları arasında inşa ettirilmiştir.

Tuşpa, modern Türkiye'de Van Gölü'nün doğu kıyısında, Van ilinin yaklaşık 5 km batısında yer almaktadır. Tuşpa, Urartu Krallığı'nın MÖ 9. yüzyılda Urartu kralı I. Sarduri tarafından kurulan başkentidir.

Van'ın en eski kalesi olan Van Kalesi (Tuşpa), M.Ö. 840-825 yılları arasında, yani yaklaşık 2700 yıl önce, Urartu Kralı 1. Sardur tarafından Van Gölü kıyısına inşa ettirilmiştir. Kalenin bulunduğu 97 hektarlık alanda, M.Ö. 3 bin yılından 20. yüzyılın başına kadar bölgede yaşayan toplumlara ait maddi kültür kalıntıları bulunmaktadır.

Hoşap Kalesi'nin hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Urartu Dönemi: Hoşap'ın tarihi Urartular'a kadar iner. Pers, Roma ve Bizans Egemenliği: Urartular'dan sonra bölge, Pers, İskender, Selevkos, Roma ve Bizans egemenliğine girmiştir. Türk Hakimiyeti: 11. yüzyıldan itibaren bölge Türklerin hakimiyetine girmiştir. Mahmudi Beyleri'nin İnşası: Mahmudi Süleyman Bey tarafından 1643 yılında yeniden inşa ettirilmiştir. Osmanlı Dönemi: Osmanlı-Safevi mücadelelerinde Osmanlı'dan yana tavır alan beylere çeşitli imtiyazlar verilmiş, ancak 1839'da Tanzimat Fermanı'nın ilanıyla bu beylerin varlığı sona ermiştir. Günümüzdeki Durum: 19. yüzyıl ortalarında terk edilen kale, içerisindeki yapılarla büyük ölçüde sağlam bir şekilde günümüze ulaşmıştır. Ayrıca, bölge halkı arasında kalenin yapımı sırasında Sarı Süleyman Bey'in kaleye "ebedi güç" kazandırmak amacıyla insan kurban ettiğine dair bir efsane de bulunmaktadır.

Tuşpa, Urartular uygarlığına aittir. MÖ 9. yüzyılın ortalarında, Urartu kralı I. Sarduri tarafından başkent olarak kurulan Tuşpa, Urartu'nun yıkılışına kadar bu işlevini sürdürmüştür.

Van Kalesi'nin önemli olmasının bazı nedenleri: Tarihi ve Mimari Değer: Van Kalesi, Urartu Krallığı tarafından M.Ö. 840-825 yılları arasında inşa edilmiştir ve Anadolu'nun en eski mimari eserlerinden biridir. Stratejik Konum: Van Gölü kıyısında ve Van şehrine 5 km uzaklıkta, sarp bir kayalık üzerine kurulmuştur. Tarihi Eserler: Kale içinde Madır (Sardur) Burcu, Analı-Kız açık hava tapınağı, kaya mezarları ve çivi yazılı kitabeler gibi önemli tarihi yapılar bulunur. Efsanevi Unsurlar: Kalenin yapımında dev insanların çalıştığı yönünde efsaneler vardır. UNESCO Mirası: 2016 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne eklenmiştir.

Van Kalesi'nin hikayesi şu şekilde özetlenebilir: İnşaat: Van Kalesi, Urartu Kralı I. Sarduri tarafından M.Ö. 840-825 yılları arasında inşa ettirilmiştir. Amaç: Kale, Urartu başkenti Tuşpa'nın korunması ve gözetlenmesi için yapılmıştır. Efsane: Kalenin yapımı, Asur Kraliçesi Semiramis'in Van'ın hükümdarı Ara'ya olan karşılıksız aşkıyla ilişkilendirilen bir efsaneye de konu olmuştur. Tarihsel Kullanım: Osmanlı döneminde kale, askeri amaçlarla kullanılmıştır. Söylentiler: Kalenin, o dönemde bölgede yaşayan dev insanlar tarafından inşa edildiğine dair söylentiler de bulunmaktadır. Van Kalesi, günümüze kadar iyi korunmuş yapısıyla dikkat çeken tarihi bir yapıdır.

Van'ın en büyük kanalı, Minua (Şamran) Kanalı'dır. Yaklaşık 53 kilometre uzunluğundaki bu kanal, Urartu Kralı Minua tarafından M.Ö. 815 ile 785 yılları arasında yaptırılmıştır.

Urartuların kökeni hakkında farklı teoriler bulunmaktadır: Yerli halk ve göçebe kabilelerin karışımı. Hurri halkı ile bağlantı. Urartuların kökeni tam olarak aydınlatılamamıştır.

Urartularda kralın bazı görevleri: Askeri liderlik: Urartu ordularını yönetmek ve askeri harekatları organize etmek. Yönetim ve organizasyon: Ülkeyi başkent Tuşpa’daki saraydan büyük bir bürokrat ordusu ile yönetmek. Dini liderlik: Dini ritüellere katılmak ve dini merkezleri yönetmek. Ekonomik gelişim: Sulama kanalları ve yollar inşa ettirmek, ekonomik politikaları belirlemek. Diplomasi: Asur gibi komşu devletlerle ilişkileri yönetmek. Urartu kralları ayrıca, başkentin taşınması, yeni kalelerin inşası ve zaferlerin sağlanması gibi önemli kararlarla da ilgilenmişlerdir.

Harput Kalesi'ni fetheden bazı devletler ve kişiler şunlardır: Urartular. Bizans İmparatorluğu. Artukoğulları. Selçuklu Devleti. Akkoyunlu Devleti. Osmanlı İmparatorluğu.

Anadolu'daki su kanalları, çeşitli uygarlıklara aittir. Öne çıkan bazı uygarlıklar ve inşa ettikleri su yapıları şunlardır: Hititler: Kayseri Pınarbaşı Karakuyu Barajı ve Çorum Gölpınar Göleti gibi barajlar inşa etmişlerdir. Urartular: Şamram Kanalı ve birçok bent gibi sulama kanalları ve barajlar yapmışlardır. Helenistik, Roma ve Bizans Dönemleri: 40 metreye ulaşan su kemerleri, 2 metreyi aşkın su tünelleri ve çeşitli borular bu dönemlere aittir. Anadolu Selçukluları: Şanlıurfa'daki Haburman Köprüsü gibi su kuvveti tesisleri bu döneme örnektir. Bu uygarlıkların yanı sıra, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi de Anadolu'daki su yapılarına katkıda bulunmuştur.

Urartular'da ordu üç ana sınıfa ayrılırdı: 1. Piyadeler. 2. Süvariler. 3. Savaş arabaları.

Adilcevaz Kalesi, Urartular dönemine kadar uzanan bir tarihe sahiptir. Daha sonra bölgede hâkimiyet kuran medeniyetler tarafından defalarca yenilenmiştir: Anadolu Selçukluları; Harzemşahlar; İlhanlılar; Karakoyunlular; Safeviler; Osmanlılar.

Çavuştepe Kalesi'nin önemli olmasının bazı nedenleri: Tarihi ve Kültürel Değer: Kale, M.Ö. 764-734 yılları arasında Urartu Kralı II. Sarduri tarafından inşa ettirilmiştir. İki Ayrı Tapınak: Kale, Urartu kaleleri arasında iki ayrı tanrıya (Haldi ve İrmuşini) adanmış tapınakların bulunduğu tek örnektir. İyi Korunmuş Yapılar: 5-6 metre yüksekliğindeki kale duvarları, su sarnıçları ve diğer yapılar, eski inşaatçıların mühendislik becerilerini yansıtır ve iyi korunmuş halleriyle dikkat çeker. Arkeolojik Kazılar: Kale ve çevresindeki nekropolde yapılan kazılar, Urartuların ölü gömme gelenekleri ve sosyal yaşamları hakkında önemli bilgiler sunmaktadır.