Arkeologiya

Taş Devri, Neolitik Devrim'in başlangıcıyla birlikte, yaklaşık 10.000 yıl önce sona ermiştir. Taş Devri'nin bitiş tarihi, dünyanın farklı bölgelerinde değişiklik göstermektedir; çünkü bu tarih, teknolojik gelişime göre belirlenmiştir. Yakın Doğu'da Tunç Çağı'nın başlangıcı olan M.Ö. 3300, Taş Devri'nin son tarihi olarak kabul edilir.

Ariassos Antik Kenti'nin kent planı şu şekilde özetlenebilir: Nekropoller. Şehir kapısı. Sivil yapılar. Kent, doğu-batı doğrultusunda uzanan bir caddeye paralel olarak kuzey yamaçta oluşturulan teraslar üzerine yerleştirilmiştir.

Şemsiyetepe Höyüğü, Elazığ ilinin Baskil ilçesine bağlı Bilaluşağı Köyü'nün hemen güneyinde yer almaktadır.

Tarsus'ta bulunan gizemli odanın ne için kullanıldığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, bu oda ile ilgili çeşitli iddialar ve söylentiler mevcuttur: Define veya hazine: Bazı iddialara göre, oda define veya hazine bulmak amacıyla kullanılmıştır. Aziz Paul'ün kayıp İncili: CHP Mersin Milletvekili Aytuğ Atıcı, kazının Aziz Paul'ün kayıp İncili ile ilgili olduğunu iddia etmiştir. Tılsımlı alan: Kazı yapılan alanın tılsımla korunduğu ve bu nedenle definecilerin tılsımı bozmak için bir din adamı çağırdığı belirtilmiştir. Tarsus Kaymakamlığı ve Mersin İl Kültür Müdürlüğü, yapılan kazılarda envanterlik nitelikte taşınır-taşınmaz kültür varlığına rastlanmadığını açıklamıştır.

Hattuşa'da (Hattuşaş) birçok tapınak bulunmaktadır. Özellikle Yukarı Şehir olarak bilinen alanda, "Tapınaklar Mahallesi" olarak adlandırılan bir bölgede çok sayıda tapınak yer almaktadır. Bazı önemli tapınaklar: Büyük Tapınak: Hattuşa'nın en büyük dini yapısı olup, Fırtına Tanrısı Teşup ve Güneş Tanrıçası Arinna'ya adanmıştır. Yerli Tapınak: Sfenksli Kapı'nın çevresindeki tapınaklar: Bu alan, Mabedler Mahallesi olarak bilinir ve çeşitli evrelere ait birçok tapınak içerir. Tam sayı vermek gerekirse, Hattuşa'daki tapınakların kesin sayısı bilinmemektedir, ancak çok sayıda olduğu söylenebilir.

İznik Dikilitaşı, 2 bin yıllık bir geçmişe sahiptir. Roma dönemine ait mezar anıtı olan dikilitaş, MS 1. yüzyılda C. Cassius Philiscus anısına dikilmiştir.

Kanlı Divane (Canytellis) Antik Kenti, Helenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait tarihi yapıları içermektedir. Kentin tarihi, M.Ö. 3. yüzyıla kadar uzanmakta olup, bu dönemde Olba Krallığı'na ait kutsal bir yerleşim yeri olarak kurulmuştur.

Yenikapı batıkları, 5. ve 10. yüzyıllar arasına tarihlenmektedir. Bu batıklar, 2004 yılında başlayan Marmaray kazı çalışmaları sırasında ortaya çıkarılmıştır.

Denizli'de 19 antik kent bulunmaktadır. Bazı antik kentler şunlardır: Hierapolis; Laodikeia; Tripolis; Colossae; Eumenia; Herakleia Salbace; Apollon Lairbenos Tapınağı; Sebastopolis; Attuda; Apollonia Salbace.

Evlerin kerpiçten yapıldığı ilk yerleşim yeri, Konya'da bulunan Çatalhöyük'tür. Çatalhöyük, Neolitik Çağ'da (M.Ö. 7024 ile 6449 yılları arasında) 8 bin kişinin yaşadığı bir yerleşim yeridir.

Eskişehir'deki Kırmızıtoprak, Odunpazarı ilçesine bağlı bir mahalledir. Kırmızıtoprak ayrıca, Eskişehir'in Seyitgazi ilçesindeki Küllüoba Höyüğü kazılarında, mimari sistemde tasarlanarak yapılmış ve özenle seçilmiş kırmızı toprakla gömülmüş yapıları ifade eder. Kazı başkanı Prof. Dr. Murat Türkteki'nin belirttiğine göre, bu özel bir toprak olup, günlük kullanılan toprak değil, kazarak çıkarılan bir topraktır. Bu yöntemle gömülen yapılar, çatı seviyesine kadar korunmuş ve kapılar taşla örülerek doldurulmuştur.

Şanlıurfa'daki Kızılkoyun Nekropolü'nde 113 kaya mezarı bulunmaktadır. 2017 yılında yapılan kazılarda ise 30'a yakın kaya mezarı keşfedilmiştir. Toplamda, Kızılkoyun'da 143 kaya mezarı olduğu söylenebilir.

Lidyalıların ilk parasının nerede bulunduğuna dair bilgi, Manisa-Salihli civarında kurulmuş olan Sardes (Sard) şehrinde olduğunu belirtmektedir. Lidyalılar, M.Ö. 7. yüzyılda, altın ve gümüş karışımıyla elde edilen madeni parayı icat etmişlerdir.

Hitit dünyasının keşfi, bu gizemli uygarlığın tarih sahnesine çıkışı, yükselişi ve kayboluşu gibi önemli olayları aydınlatır. Hitit dünyasının keşfinin anlattıkları arasında şunlar yer alır: Kökenleri. Yükselişi. Kültürel ve sanatsal etkileri. Diplomatik ilişkileri. İmparatorluğun sonu. Hitit dünyasının keşfi, bu olayların yanı sıra, Hititlerin yazılı kültürü, askeri gücü ve stratejik önemi gibi konuları da ele alır.

Çayönü'nde yaşayan insanlar, günümüzden yaklaşık 10.000 yıl önce yaşamıştır. Çayönü, Diyarbakır'ın Ergani ilçesinde yer alan ve M.Ö. 7500-5500 yılları arasındaki bin yıllık döneme ait kalıntıların bulunduğu bir höyüktür.

İkinci Tapınak, Kudüs'teki Tapınak Tepesi'nde yer almaktaydı. Aizanoi'deki çift katlı tapınak ise Kütahya'nın Çavdarhisar ilçesinde bulunmaktadır. Abu Simbel Tapınağı ise Sudan sınırına yakın, Aswan'ın yaklaşık 300 km güneybatısında, Nasser Gölü kıyısında yer almaktadır.

Hattuşa'da bir tane Yazılıkaya Açıkhava Tapınağı bulunmaktadır.

Çatalhöyük'ü kimin kurduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, 1960'larda İngiliz arkeolog James Mellaart tarafından keşfedilmiştir. Kazı başkanı Hodder, yerleşmenin uzak bölgelerden gelen göçmenler tarafından değil, küçük bir yerli topluluk tarafından kurulduğunu düşünmektedir.

Kuşadası'nın ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, kentin tarihi hakkındaki bazı görüşler şunlardır: İyonlar Dönemi: Kuşadası'nın, Efes'e bağlı Neopolis ismi ile İyonlar tarafından kurulduğu sanılmaktadır. MÖ 1190: Truva savaşlarından sonra Kral Menallos’un ağabeyi Agamemnon’un, bugün Pigale adı verilen deniz kenarında, İÖ 1190 yıllarından itibaren 10 yıl boyunca gemilerinin bakımını yaptırdığı ve askerlerini dinlendirdiği bilinmektedir. MS 1. yüzyıl: Efesli hanımların istekleri doğrultusunda, bugünkü Yılancı Burnu mevkiinde küçük bir sayfiye şehri kurulduğu düşünülmektedir. Kuşadası, 1413 yılında Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine girmiştir.

Göbeklitepe'de bulunan aletler çoğunlukla çakmak taşından yapılmış taş aletlerdir. Ayrıca, kireç taşından ve bazalttan oyulma malzeme de ele geçmiştir. Göbeklitepe'de alet kullanımına dair hiçbir veriye ulaşılamamıştır.