Algı

Temsil sistemi, psikolojide, dış dünyadaki nesnelerin, kavramların ve ilişkilerin semboller, kavramlar veya diğer biçimsel yapılar aracılığıyla zihin tarafından nasıl algılanıp işlendiğini ifade eder. Üç ana temsil sistemi: 1. Görsel: Olayları görerek anlar, hatırlar ve anlatırlar. 2. İşitsel: Olayları sesler ve sözler aracılığıyla anlar, hatırlar ve anlatırlar. 3. Kinestetik (Dokunsal): Olayları dokunarak, tat ve koku ile anlar, hatırlar ve anlatırlar. Temsil sistemleri, bellek, dil, algı, karar verme ve diğer bilişsel süreçlerle ilişkilidir.

Perceptual kelimesi, algısal anlamına gelir ve çeşitli alanlarda kullanılır: Pazarlama: Algısal haritalar (perceptual mapping) oluşturmak için kullanılır. Bilgisayar ve teknik: Algısal deneyler (perceptual experiment) ve algısal veriler (perceptual data) için kullanılır. Psikoloji ve ruhbilim: Algısal öğrenme (perceptual learning), algısal savunma (perceptual defense), algısal kusurlar (perceptual deficits) ve algısal bozukluklar (perceptual disorder) gibi terimlerde kullanılır. Reklam: Algısal haritalama (perceptual advertising) için kullanılır. Ayrıca, disleksi gibi algısal farklılıkları olan kişiler için de önemlidir.

Gerçeğin en büyük düşmanı olarak şunlar gösterilebilir: Körü körüne inanç ve biat. Ön yargılar. Geçici ve ayartıcı gerçeklikler. Tabular ve inançlar. Ayrıca, cehalet de gerçeğin görülmesini engelleyen önemli bir faktördür.

Gelecek, geçmiş ve şu an, "Blok Evren" teorisine göre her zaman aynı anda mevcuttur. Gözlemci açısından, "şimdicilik" (presentizm) olarak bilinen "Büyüyen Blok Evren" fikrinde ise sadece "şu an" gerçektir. Fiziksel olarak, hareket ve kütleçekim, zaman algısını değiştirir.

"İnsan ve Hayali Gerçek" ifadesi, hayal ve gerçek kavramlarının insan hayatındaki rolünü anlatır. Hayal, insan doğasının bir parçasıdır ve yeni fikirlerin, projelerin ve hedeflerin başlangıcıdır. Gerçek, hayallerin somutlaştığı ve hedeflerin gerçekleştirildiği noktadır. Hayali gerçek ise, insan zihninin kurgusal üretim kapasitesinin bir yansımasıdır.

Liminal boşluk, insanlarda belirsizlik ve kontrol kaybı hissi yarattığı için korkutucu olabilir. Liminal boşlukların korkutucu olmasının bazı diğer nedenleri: Tekinsiz vadi etkisi: Cardiff Üniversitesi'nden Dr. Alexander Diel ve Dr. Michael Lewis'in araştırmalarına göre, bu tür mekanlar beklenmedik bir şekilde boş ve sessiz oldukları için insanlarda garip ve ürkütücü hisler uyandırır. Psikolojik etkiler: Rutin dışı yerler, birçok insan için rahatsızlık yaratabilir. Liminal boşluk korkusu, bazı insanlar için artan bir huzursuzluk duygusuna neden olabilir.

David Eagleman'ın "Beyin: Senin Hikayen" kitabı, beynin işleyişi hakkında bilgiler verir. Kitapta ele alınan bazı konular şunlardır: Beynin gelişimi: İnsan beyni, hayvanlar alemiyle kıyaslandığında daha tamamlanmamış bir yapıdadır. Plastisite: Beyin, yeni bağlantıların oluşumu ve budanmasıyla sürekli olarak kendini değiştirebilir. Duyuların işlenmesi: Duyu organlarından gelen sinyaller, beynin yorumuyla anlam kazanır. Gerçeklik algısı: Beyin, duyulardan gelen bilgileri bir araya getirerek gerçeklik algısını oluşturur. Kimlik ve benlik: Kimlik, beyinle birlikte gelişir ve zamanla değişebilir. Kitap, nörobilim ve psikoloji konularına ilgi duyan okuyucular için uygundur.

Zamanın hızlı geçiyor olmasının bazı nedenleri: Yaş faktörü: Yaş ilerledikçe görsel bilgiyi işleme hızı yavaşlar, beyindeki sinir ağlarının boyutunun ve karmaşıklığının artması nedeniyle elektrik sinyallerinin iletim yolu uzar. Yeni deneyimlerin azalması: İnsanlar belli bir olgunluğa ulaştıktan sonra rutin bir hayata dönerler, yeni deneyimler azalır. Çevre ve teknoloji: Gelişen teknoloji ile sosyal etkileşimlerin artması, zamanın daha hızlı ilerlediği izlenimine yol açabilir. Dopamin seviyesi: Yaş ilerledikçe beyin, motivasyon ve ödülle ilişkilendirilen dopamini daha az üretir. Zaman algısının kişiden kişiye değişebileceği ve bu durumun çeşitli nedenlerle açıklanabileceği unutulmamalıdır.

İki gözümüz olduğu halde tek görmemizin nedeni, beyindeki görme lobunda iki gözden gelen görüntü bilgilerinin üst üste bindirilmesidir. Gözler, bakılan nesneyi iki farklı açıdan algılar, ancak bu iki farklı görüntü her iki gözde de birbirine denk iki alana düşer. Bu sayede, iki farklı görüntü yerine derinliği olan tek bir görüntü görülür.

Türklerin Avrupa'ya nasıl baktığına dair farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı kaynaklar, Avrupalıların Türkler hakkında genellikle olumsuz bir algıya sahip olduğunu belirtmektedir. Bu algının bazı özellikleri şunlardır: cahil; tembel; kurnaz; fırsatçı; barbar; medeniyet düşmanı; tecavüzcü. Diğer bir bakış açısına göre ise Avrupa'ya bakış, kişinin yaşam deneyimine ve olaylara yaklaşımına bağlı olarak değişebilir. Ayrıca, mizahi bir bakış açısıyla, Türklere göre Avrupa halklarının isimlerinin nasıl olması gerektiğine dair bir harita da bulunmaktadır. Bu bilgiler, genel bir değerlendirme olup, bireysel görüşler farklılık gösterebilir.

Sinestezik insanlar, bir duyusal uyarıcının varlığının başka bir duyusal uyarıcıyı da etkilemesi ve aktifleştirmesi sonucu farklı şekillerde görebilir. Bazı sinestezik görme türleri: Grafem-renk sinestezisi. Kromestezi (ses-renk sinestezisi). Mekansal dizi sinestezisi. İşitsel-dokunsal sinestezisi. Sinestezi, genetik faktörler ve beyin gelişimi sırasındaki değişikliklerle bağlantılı olarak ortaya çıkar.

Hayır, görmek ve algılamak aynı şey değildir. Görmek, duyular aracılığıyla dış dünyadan bilgi toplama sürecini ifade eder. Algılama, kişinin geçmişi, duyguları ve bilişsel süreçleri gibi faktörlerden etkilenerek öznel bir yorumlamaya yol açabilir.

İnsanların bazı kokuları sevmeme nedenleri çeşitli faktörlere bağlıdır: Genetik etkiler. Duygusal bağlar. Çevresel ve kültürel faktörler. Fizyolojik farklılıklar. Aşırı hassasiyet. Ayrıca, bazı insanlar kötü kokuları deneyimlemekten keyif alabilir.

Depremin en önce hissedildiği hayvanlar arasında şunlar yer alır: Keçiler. Köpekler. Fillerler. Kuşlar. Yılanlar. Ancak, hayvanların depremi önceden hissetmesiyle ilgili bilimsel olarak kanıtlanmış bir bilgi bulunmamaktadır.

"Göz sadece zihnin kavramaya hazır olduğu şeyleri görür" ifadesi, Fransız filozof Henri Bergson'a aittir. Bu söz, şu anlama gelir: Beynimiz, görme sırasında boşlukları otomatik olarak doldurur. Gördüğümüz dünya, bir çeşit sanal gerçeklik olabilir. Bazen ne görmek istediğimizi biliriz ve neokorteksimiz bu beklentiyi alarak bir çeşit sanal gerçekliğe dönüştürür. Bu söz, aynı zamanda şu bağlamda da değerlendirilebilir: Duyu organlarından gelen bilgiler, algının temelini oluşturur. Algının, uyarıcılarla elde edilen bilgiye ne kadar bağlı olduğu tartışılır. Bilginin işlenmesi ile ilgili iki kuram vardır: Yukarıdan Aşağı İşlem ve Tabandan Yukarı İşlem.

Hislerin yanlış olmasının bazı nedenleri: Ortam ve durum değişiklikleri. Algılama hataları. Zihinsel durum. Tahmin ve yanılgı. Hislerin bilimsel olarak kanıtlanmış altıncı his gibi olgularla da ilişkili olabileceği düşünülmektedir.

Algı videolarının içeriği, farklı bağlamlara göre değişiklik gösterebilir. Özel eğitim videoları: Algı ABA Terapi ve Çocuk Gelişim Merkezi gibi kurumlar, otizm ve diğer özel gereksinim durumları için eğitim süreçlerini anlatan videolar yayınlamaktadır. Genel bilgilendirme videoları: "Algı Nedir?" başlıklı videolar, algı kavramını ve gerçeklik algısının nasıl değişebileceğini ele alabilir. Tartışma videoları: "İşte algıyla yanlış anlatılan gerçekler!" başlıklı videolar, algı operasyonlarıyla bazı gerçeklerin nasıl saptırılabileceğini tartışabilir. Ayrıca, "Algı Videoları ile Paranız Nasıl Buharlaşır?" gibi başlıklar, finansal konularda dikkat edilmesi gereken noktaları eğlenceli bir şekilde ele alabilir.

Soyut ve somut kavramları, varlıkların nasıl algılandığını ifade eder. Somut: Beş duyu organıyla (göz, kulak, dil, deri, burun) algılanabilen kavramları karşılar. Soyut: Beş duyu organıyla hissedilemeyen, ancak var oldukları bilinen kavramları ifade eder. Bedir kelimesi ise soyut veya somut olarak tanımlanabilecek bir kavram değildir. Bu nedenle, Bedir kelimesinin soyut veya somut anlamıyla ilgili bilgi vermek mümkün değildir.

Yanılsama, bir algı ya da duygu yanılması olarak tanımlanır. Yanılsama konusu şu durumları içerebilir: Suyun içindeki nesnelerin olduğundan büyük ya da küçük görülmesi. Karanlıkta net görülemediği için varlıkların başka cisimlere benzetilmesi. Bazı resim ve fotoğrafların farklı görülmesi. Bir nesnenin hayvan olarak algılanıp, yaklaşıldığında aslında bir kütük olduğunun fark edilmesi. Ayrıca, yanılsama terimi, psikolojide ve tıpta, var olan bir durum veya nesneyi olduğundan farklı, yanlış veya değişik olarak algılama anlamında da kullanılır. Yanılsama, bazen nörolojik veya zihinsel hastalıkların bir belirtisi olarak da ortaya çıkabilir.

Cevat Erder'in "tarihi çevre algısı" kavramı, kültürel varlıklara değer verme ve koruma eğiliminin insanlık tarihinde yeni bir akım olmadığını, bu uygulamaların çeşitlilik gösteren kültürel değerlere göre farklılık gösterebileceğini vurgular. Erder, bu bağlamda şu görüşleri öne sürer: Farklılıklar: Toplumların kültürel değerleri çeşitlilik gösterdiğinden, koruma kararları ve uygulamalarındaki farklılıklar doğal karşılanmalıdır. Zamanın ve mekânın önemi: Farklı toplumlardaki örnekler üzerinden yapılan tartışmalarda zaman ve mekân dikkate alınmalıdır. Uluslararası ilkelere uyum: Koruma alanındaki uygulamalar, uluslararası ilkelere uyum sağlamıyorsa, o ülkenin kültürel bağlamı ve uygulama zamanı araştırılmalıdır. Bu düşünceler, Prof. Dr. Cevat Erder'in "Tarihi Çevre Kaygısı", "Tarihi Çevre Bilinci" ve UNESCO tarafından yayımlanan "Our Architectural Heritage: From Consciousness to Conservation" kitaplarında detaylandırılmıştır.