Akımlar

Fakir Baykurt, toplumcu gerçekçi edebiyat akımına mensuptur. Ayrıca, 1950-1970 yıllarında etkili olan köy edebiyatı hareketinin önde gelen temsilcilerinden biri olarak da kabul edilir.

Nevzat Sayın, belirli bir mimari akıma mensup olmaktan ziyade, sade, basit ve kolay anlaşılır bir mimarlık anlayışına sahiptir. Sayın, Türkiye modern mimarlık tarihinin kurucu mimarları arasında yer almaktadır.

Türkçeciler, genellikle Türkçülük akımına mensuptur. Türkçülük akımı, Osmanlı Devleti'nin dağılmasını engellemek amacıyla ortaya çıkmış ve Türk halkının kültürel ve dil birliğinin sağlanmasını hedeflemiştir. Türkçülük akımının bazı temsilcileri: Ziya Gökalp; Yusuf Akçura; Mehmet Emin Yurdakul; Hüseyinzade Ali; Ahmet Ağaoğlu. Ayrıca, Türkçeciler arasında Genç Kalemler dergisinin temsilcileri de bulunmaktadır.

Piet Mondrian, De Stijl (Neoplastisizm) akımının en önemli temsilcilerinden biridir. Bu akım, sanatta evrensel denge ve uyumu yakalamak için sadece dikey ve yatay çizgilerin, ana renklerin (kırmızı, mavi, sarı) ve nötr tonların (siyah, beyaz, gri) kullanımını savunur.

İhap Hulusi Görey, belirli bir akıma mensup olmaktan ziyade, Türk grafik sanatının kurucusu ve reklamcılığın öncü isimlerinden biri olarak kabul edilir. Görey, Almanya'da aldığı eğitim sayesinde Art Nouveau akımının etkilerini Türk afiş sanatına taşımıştır.

İkinci Yeni akımı, 1950'li yıllarda Türk şiirinde ortaya çıkmış bir akımdır. İkinci Yeni akımının bazı özellikleri: Dil: Konuşma dilinden uzak durmuş, türetilmiş ve suni kelimeler, şaşırtıcı isim ve sıfat tamlamaları kullanmış, alışılmış deyimleri farklı kılmış ve noktalama işaretlerini reddetmiştir. İçerik: Bireysel ve soyut bir düzleme taşınmış, kentli küçük insan tipinin çizilmesine son verilmiştir. Temalar: Yalnızlık, yenilmiş ve bezmiş ruh hali, derin boşluk hissi gibi temalar işlenmiştir. Biçim: Şiirde buluşlara yer verilmiş, imge dünyasının sınırları zorlanmıştır. Siyaset: Siyasetten ve siyasal baskılardan uzak durulmuştur. İkinci Yeni, birçok edebiyat eleştirmeni tarafından "Çağdaş Türk Şiirinin en son ve en özgün atılımı" olarak kabul görülürken bazıları için de edebiyatta bir skandal olarak değerlendirilmiştir.

Falih Rıfkı Atay, Batıcılık ve Türkçülük akımlarının etkisi altında kalmış bir yazardır. II. Meşrutiyet’in ilanından sonraki kültürel ve düşünsel ortamda, Darülfünun yıllarında Edebiyat-ı Umumiye hocası Mehmet Akif’e karşı Ahmet Haşim’i, yani Servet-i Fünun ve Fecri Ati edebi akımlarını savunmuştur. Atay, aynı zamanda Cumhuriyet devrimlerinin ve Atatürkçü düşüncenin savunucusu olarak da bilinir.

Pop Art, 1950'lerin sonlarında İngiltere'de ve 1960'ların başında ABD'de ortaya çıkan bir sanat akımıdır. Özellikleri: Gündelik nesneler: Ticari ürünler, çizgi roman karakterleri, ünlülerin portreleri gibi sıradan unsurlar kullanılır. Parlak renkler: Eserlerde canlı ve dikkat çekici renkler tercih edilir. Tekrarlayan imgeler: Reklam ve kitle iletişim araçlarından esinlenen bir tekniktir. Kolaj ve montaj: Farklı malzemeler bir araya getirilerek eserler oluşturulur. Endüstriyel teknikler: Serigrafi ve baskı gibi teknikler kullanılır. Temsilcileri: Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg gibi sanatçılar bu akımın önde gelen isimlerindendir.

Nedim, mahallileşme (yerelleşme) akımının temsilcisidir. Bu akım, yerli unsurların, gelenek ve göreneklerin, halk deyişlerinin, atasözlerinin edebiyatta kullanılması olarak tanımlanır ve Nedim ile zirveye ulaşmıştır.

Kübist sanatçılar, dış dünyanın nesnelerini sadece görünen yanlarıyla değil, görünmeyen tüm yanlarıyla ele almayı savunurlar. Kübist sanatçıların temel görüşleri: Akılın gücü: Kübistler, empresyonizmde esas olan görme duyusu yerine aklın gücünü kullanmayı seçerler. Geometrik şekiller: Doğadaki nesneleri küp, silindir, koni gibi temel geometrik formlara indirgerler. Çoklu perspektif: Aynı nesne, farklı açılardan ve aynı anda görülebilir şekilde resmedilir. Soyutlama: Nesneleri soyutlayarak, onların temel yapı taşlarını ve özünü ön plana çıkarırlar. İçsel dünya betimlemesi: Varlığın dış görünüşüyle birlikte iç dünyasını da betimlemeyi amaçlarlar. Kübist sanatçılar, sanatlarını geliştirirken gerçeği özgün bir biçimde resim sanatına sokmak amacını gütmüşlerdir.

Dadaizm (Dadacılık), 20. yüzyılda Avrupa'da ortaya çıkmış bir sanat akımıdır ve aklın hiçbir değerinin olmadığını savunur. Dadaizmin temel özellikleri: Her şeye kuşku ile yaklaşma. Alışılmış kalıpları ve tabuları yıkma. Dil, biçim ve uyak kaygılarından uzak durma. Gündelik nesneleri sanat olarak kullanma. Dadaizm, 1920'li yıllardan sonra yerini sürrealizme bırakmış, ancak pop-art, kavramsal sanat gibi hareketlerin temellerinin atılmasında etkili olmuştur.

10. sınıfta ele alınan bazı felsefe akımları şunlardır: Bilim Felsefesi. Bilgi Felsefesi (Epistemoloji). Varlık Felsefesi. Ahlak Felsefesi. Siyaset Felsefesi. Din Felsefesi. Ayrıca, Felsefenin Doğası, Felsefe, Mantık ve Argümantasyon, Estetik ve Sanat Felsefesi gibi konular da 10. sınıf felsefe müfredatında yer alır.

Sembolizm akımı şiirlerinden beş örnek: 1. Charles Baudelaire - "Sone": > Derdim, yeter, sâkin ol, dinlen biraz artık! Akşam olsa diyordun, işte oldu akşam, Siyah örtülerle sardı şehri karanlık; Kimine huzur iner gökten, kimine gam. 2. Paul Verlaine - "Şiir Sanatı": > Musiki, her şeyden önce musiki; Onun için tekli mısradan şaşma. Kıvrak olur, erir havada sanki; Ağır aksak söyleyişe yanaşma. 3. Stephane Mallarme - "Belirme": > Düşüncelerim bana zulmetmeyi seviyordu, Kendinden geçiyor, bilgece esrikleşiyordu, Bir düş hasatının onu devşiren yüreklere Bıraktığı hazin, hoş kokular, ıtırlar ile. 4. Arthur Rimbaud - "Sarhoş Gemi": 5. Ahmet Haşim - "Gök Öyle Mavi": > Gök öyle mavi, öyle durgun, Damlar üzerinde! Yeşil bir dal sallanadursun, Damlar üzerinde.

Batıcılık (Garpçılık) akımının bazı önemli temsilcileri: Abdullah Cevdet; Celal Nuri; Tevfik Fikret; Beşir Fuat; Kılıçzade Hakkı. Ayrıca, Namık Kemal, Şinasi ve Ziya Paşa da bu akımın önemli temsilcileri arasında yer almaktadır.

Seyyid Ebu'l-A'lâ Mevdudî, İslamcılık akımına mensuptur. 1941 yılında kurduğu Cemaat-i İslamî adlı hareket, Pakistan’da İslami temellere dayalı bir yapı oluşturmayı hedeflemiştir.

Milton Glaser, belirli bir akıma mensup olmaktan ziyade, ticari sanatta yeni bir görsel dil yaratan ve eserlerinde farklı akımlardan ilham alan bir grafik sanatçısıdır. Glaser, eserlerinde Art Nouveau, Çin resim sanatı, Alman ahşap baskıları ve 1930'ların karikatürleri gibi çeşitli akımlardan etkilenmiştir.

Transandant ve transandantalizm kavramları aynı değildir. Transandant, "aşkın, duyularla algılanan dünyanın ötesine ilişkin" anlamına gelir ve genellikle bir sıfat olarak kullanılır. Transandantalizm ise, 19. yüzyılda ABD'nin New England bölgesinde ortaya çıkan bir edebi, politik ve felsefe akımıdır. Bu akım, bireyin doğaya yönelmesini ve toplumsal kurumların bireyin içindeki iyiliği fark etmesine engel olduğunu savunur. Dolayısıyla, transandant ve transandantalizm farklı kavramlardır; transandant bir sıfat, transandantalizm ise bir akımdır.

Alain Corbin, Annales Okulu'na mensuptur. Corbin'in çalışmaları, Fernand Braudel'in incelediği büyük ölçekli kolektif yapılardan uzaklaşarak, Lucien Febvre'in zihniyet tarihine daha yakın bir "duyarlılıklar tarihi"ne yönelmiştir.

Monokrom akımı, moda ve sanat alanlarında farklı akımlarla ilişkilendirilebilir: Moda akımı: Monokrom, siyah ve beyaz gibi zıt renklerin birlikte kullanıldığı bir moda akımıdır. Sanat akımı: Monokrom, resim, çizim, tasarım ve fotoğrafların tek renkten oluştuğunu anlatan bir terimdir.

18. yüzyıl Avrupa'sında birçok ünlü sanatçı bulunmaktadır. İşte bazı örnekler: Ressamlar: William Hogarth. Thomas Gainsborough. Jacques Louis David. J. M. W. Turner. Heykeltıraşlar: Bilinmiyor. 18. yüzyıl heykeltıraşları kategorisinde birçok sanatçı bulunmaktadır. Müzisyenler: W. Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven, Joseph Haydn. Bu sanatçılar, 18. yüzyıl Avrupa sanatına önemli katkılarda bulunmuşlardır.