Yargılamalar

Sanığın hakları, Türk Ceza Hukuku'na göre şu şekilde sıralanabilir: 1. Susma Hakkı: Sanık, kendisi aleyhine delil oluşturabilecek bir ifade vermek zorunda değildir. 2. Avukatla Temsil Edilme Hakkı: Sanık, yargılamanın her aşamasında bir avukatla temsil edilme hakkına sahiptir. 3. Delillere Erişim Hakkı: Sanık, aleyhine sunulan delilleri inceleyebilir ve bu delillere karşı savunma yapabilir. 4. Adil Yargılanma Hakkı: Sanığın, tarafsız bir mahkeme önünde yargılanması temel haktır. 5. İtiraz ve Temyiz Hakkı: Sanık, mahkeme kararına itiraz edebilir ve üst mahkemeye başvurarak kararın yeniden incelenmesini talep edebilir. Ayrıca, masumiyet karinesi gereği sanık, suçlu olduğu kesinleşene kadar masum kabul edilir.

Ceza davasında duruşmanın durdurulması (durma kararı) verilmesi durumunda, yargılamaya şartın gerçekleşmesi beklenmek üzere ara verilir. Bu karar, aşağıdaki durumlarda verilebilir: - Soruşturma şartı. - Kovuşturma şartı. Durma kararı, yargılamanın sonu değildir ve şart gerçekleştiğinde yargılamaya devam edilir.

HMK madde 353 ve madde 354 arasındaki temel fark, her iki maddenin farklı konuları düzenlemesidir. HMK madde 353, duruşmasız verilecek kararları düzenler ve bölge adliye mahkemesinin, ilk derece mahkemesi kararını esastan incelemeden hangi durumlarda kaldırabileceğini belirler. HMK madde 354 ise, istinaf mahkemelerinin genel yargılama usulünü ve duruşmalı inceleme süreçlerini düzenler.

Kanun yolunun gösterilmemesi durumunda, yargı kararlarına karşı başvuru hakkı doğrudan engellenir ve bu da hak arama hürriyetinin ihlali anlamına gelir. Anayasa Mahkemesi'ne göre, mahkeme kararında kanun yolu ve süresinin yanlış belirtilmesi, başvurucuların temyiz hakkını kullanmayı imkânsız kılacak ölçüde aşırı şekilci bir yaklaşım olarak değerlendirilir ve adil yargılanma hakkının ihlaline yol açar. Ayrıca, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 297. maddesi uyarınca, hükümde kanun yollarının gösterilmemesi bir zorunluluktur ve bu kurala uyulmaması halinde ilgili karar bozulabilir.

Nihai karar ve "nihahi karar" ifadeleri aynı anlamı taşır ve her ikisi de yargılama sonunda verilen son kararı ifade eder.

CMK'ya göre yargılamanın yenilenmesi süresi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına dayalı başvurularda, kararın kesinleşmesinden itibaren 1 yıldır. Bunun dışında, ceza davalarında yargılamanın yenilenmesi için belirlenmiş bir süre sınırı yoktur; her iki taraf da herhangi bir zamanda dilekçe vererek yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunabilir.

Karar düzeltmeye başvurma yetkisi, esas davanın taraflarına aittir. Ayrıca, vekil veya kanuni temsilci olmayan kimselerle görülen davalarda da yargılamanın yenilenmesi başvurusu yapılabilir.

Kesinleşen bir dosyanın tekrar kesinleştirilmesi talep edilebilir, ancak bu olağanüstü bir kanun yolu olan "yargılamanın yenilenmesi" yoluyla mümkündür. Yargılamanın yenilenmesi talebi, hükmü veren mahkemeye yapılır ve belirli sebeplerin varlığını gerektirir, örneğin kanuna aykırı bir delilin sonradan ortaya çıkması gibi.

Yargılamanın yenilenmesi süreci, genellikle 6 ay ile 2 yıl arasında tamamlanır.

Ceza usul hukuku dersinde işlenen konular şunlardır: 1. Ceza Yargılamasının Amacı: Suçun işlenip işlenmediğini, işlenmişse nasıl ve kimin tarafından işlendiğini belirlemek. 2. Temel İlkeler: Adil yargılanma, alenilik, sözlülük, kendiliğinden araştırma ve yargılamanın çabukluğu ilkeleri. 3. Yargılamanın Özneleri: Cumhuriyet savcısı, şikayetçi, mağdur, şüpheli, sanık ve müdafi. 4. Ceza Muhakemesi İşlemleri: Soruşturma, iddianame, takipsizlik kararı, kovuşturma, mahkumiyet ve beraat. 5. Deliller ve Değerlendirme: Delillerin toplanması, incelenmesi ve değerlendirilmesi. 6. Koruma Tedbirleri: Yakalama, gözaltı, tutuklama gibi tedbirler ve bu tedbirlerin hukuki sonuçları. 7. Kanun Yolları: Yargılama sürecinde başvurulabilecek itiraz, istinaf ve temyiz yolları.

Adli Yardım Yönetmeliği'ne göre adli yardım başvurusu şu şekilde yapılır: 1. Başvuru Yeri: Adli yardım talebi, dava açılmadan önce barolara veya yargılamanın yapılacağı mahkemeye, dava açıldıktan sonra ise yine barolara ve asıl talep veya işin karara bağlanacağı mahkemeye yapılır. 2. Gerekli Belgeler: Başvuru formunda yanı sıra, mali durumu gösteren belgeler (gelir belgesi, fakirlik belgesi, SGK dökümü vb.) ve davanın haklılığını gösteren deliller sunulmalıdır. 3. İnceleme Süreci: Mahkeme, başvuruyu değerlendirerek kabul veya ret kararı verir. Adli yardım başvurusu ayrıca, Türkiye Barolar Birliği'nin internet sitesinde yer alan adli yardım başvuru formu doldurularak da yapılabilir.

CMK görevi, ilgili yargılamanın kesinleşmesine kadar devam eder. Dolayısıyla, bozmadan sonra yeni esas alan dosyada CMK görevi de yeni kararın kesinleşmesine kadar sürecektir.

Gizli tanık, aşağıdaki nedenlerle gizli tutulur: 1. Şüpheli veya sanık tarafından saldırıya uğrama riskinin önlenmesi. 2. Savunma hakkının korunması. 3. Tanıklığın güvenilirliğinin artırılması.

Asli müdahil, bir dava sürerken, dava konusu olan hak veya şey üzerinde kısmen ya da tamamen hak sahibi olduğunu ileri süren üçüncü kişidir. Asli müdahil, hüküm verilinceye kadar bu durumu ileri sürerek, yargılamanın taraflarına karşı aynı mahkemede bağımsız bir dava açabilir.

Eksik taraf ile kesinleşen bir kararın düzeltilmesi için yargılamanın yenilenmesi (yenilenmesi) yoluna başvurulabilir. Bu yol, kararın kesinleşmesinden sonra ortaya çıkan yeni delil veya durumların varlığı halinde başvurulabilecek bir yöntemdir ve kararın hatalı olmasını sağlar. Yargılamanın yenilenmesi talebi, kararı veren mahkemeye yapılır ve mahkeme, başvurunun süresinde olup olmadığını, sebebin kanunda sayılıp sayılmadığını ve kararın kesinleşip kesinleşmediğini inceler.

"Dosya durumu karara çıkmış" ifadesi, dosyanın üzerindeki yargılamanın sona erdiğini ve nihai kararın verildiğini ifade eder.

Hakimin iddianameyle bağlı olması, mahkemenin iddianamede belirtilen suç, fiil ve faillerle sınırlı olarak hüküm vermesi anlamına gelir. Buna göre, iddianame yargılamanın sınırlarını belirler ve hakim, iddianamede yer almayan bir konu hakkında karar veremez.

Masumiyet karinesinin ihlali, çeşitli hak ihlallerine yol açar: 1. Adil yargılanma hakkının ihlali: Suçluluğu kanıtlanmadan önce kişinin suçlu muamelesi görmesi, adil bir yargılama sürecinin temel ilkesini bozar. 2. Kişisel hürriyetin ihlali: Suçsuz bir kişinin tutuklanması veya gözaltına alınması, onun özgürlük ve güvenlik hakkını ihlal eder. 3. Lekelenmeme hakkının ihlali: Kişinin toplum nezdinde suçlu olarak tanıtılması, onur, şeref ve haysiyetinin zarar görmesine neden olur. 4. İfade özgürlüğünün ihlali: Medya ve basın organlarının masumiyet karinesine saygı göstermemesi, kişilik haklarının ihlali ve yargının etkilenmesi gibi sorunlara yol açar.

TÜSİAD Başkanı Orhan Turan, "adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs" ve "gerçeğe aykırı bilgiyi alenen yayma" suçlamalarıyla tutuklanmadı, adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Bu suçlamalar, 13 Şubat 2025'teki TÜSİAD Genel Kurulu'nda yaptığı konuşmada, içeriği hakkında bilgi sahibi olmadığı olaylara ilişkin basında yer alan bilgilerle yargı sürecini yönlendirmeye çalıştığı iddiasıyla ilgilidir.

Gerekçeli durumun düzelmesi, yani gerekçeli kararın yazılması, hukuk yargılamalarında tefhim tarihinden itibaren en geç bir ay içinde gerçekleşmelidir. Ancak, bu süreler mahkemelerin iş yoğunluğu ve dosyanın karmaşıklığı gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.