Yargılamalar

Eski hale getirme dilekçesi verilmezse, süresi içinde yapılamayan işlem mahkeme tarafından geçersiz sayılır ve talep reddedilir.

Yüce Divan yargılaması, yeni sistemde üç ay içinde tamamlanır.

Basit yargılamada savunma süresi, tebliğden itibaren on beş gün olarak belirlenmiştir. Ancak, 1 Haziran 2024 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle birlikte bu süre iki hafta olarak değiştirilmiştir.

Seri muhakeme usulü, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 250. maddesi uyarınca belirli suçlarda, ceza yargılamasının hızlandırılmasını sağlamak amacıyla getirilen özel bir usuldür. Bu usulün uygulanabilmesi için: 1. Soruşturmanın tamamlanmış olması ve şüpheli hakkında dava açılması için yeterli kanaatin oluşması gerekmektedir. 2. Şüpheli hakkında erteleme kararı verilmemiş olması şarttır. 3. Şüphelinin üzerine atılı suçun seri muhakemeye tabi suçlardan olması gerekmektedir. 4. Şüphelinin, seri muhakeme usulünün uygulanmasını kabul etmesi gerekmektedir. Seri muhakeme usulü uygulandığında: 1. Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanunu'nun 61. maddesinde belirtilen unsurları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırları arasında temel cezayı belirler ve bu cezadan yarı oranında indirim yapar. 2. Belirlenen ceza, koşulları mevcutsa seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya ertelenebilir. 3. Yargılama sonunda verilen karar, adli sicile işlenir.

Tavır dergisi, farklı dönemlerde iki kez kapatılma kararı alınmıştır: 1. 2002 yılında: Derginin editörlüğünü yapan Muharrem Cengiz "Örgüte yardım ve yataklık" ve "terör örgütü propagandası"; yazı işleri müdürü Ahu Zeynep Görgün ise "bölücülük propagandası" iddiasıyla yargılanmış ve derginin Eylül 2002 tarihli 7. sayısı toplatılmıştır. 2. 2003 yılında: "Kültür Sanat Yaşamında Tavır" dergisi, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü Ali Suat Ertosun'a Üstün Hizmet Madalyası verilmesini eleştiren bir karikatür nedeniyle 15 gün süreyle kapatılmıştır.

Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 288. maddesine göre, adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu işleyen kişi, elli günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır. Suçun daha ağır sonuçlar doğurması veya failin suç işlemeyi alışkanlık haline getirmesi durumunda ceza artırılabilir. Ayrıca, bu suç için dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır. Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

İade-i muhakeme (yargılamanın yenilenmesi) başvurusu aşağıdaki kişiler tarafından yapılabilir: 1. Hükümlü veya hükümlü ölmüşse, eşi, alt soyu, üst soyu, kardeşleri. 2. Adalet Bakanı, istisnai hallerde. 3. Müdafii (sanığın avukatı), hükümlünün lehine başvuruda bulunabilir. 4. Cumhuriyet savcısı, hem lehine hem de aleyhine başvuru yapabilir. Bu başvuru, kararı veren mahkemeye yazılı dilekçe ile yapılır.

Ali Demirçalı, "rüşvet vermek" suçundan yargılanmaktadır. Adana'da Yüreğir Belediye Başkanı Ali Demirçalı hakkında, sahibi olduğu firmanın bina inşaatının iskan ve ruhsat işlemleri için Çukurova Belediyesi bürokratına rüşvet verdiği iddiasıyla 4 yıldan 12 yıla kadar hapis talebiyle dava açılmıştır. Davanın 12 Şubat 2025 tarihinde görülen duruşmasında, sanıklardan biri olan İlker Aker, belediyedeki rüşvet çarkının Hıdır Kaya aracılığıyla işlediğini ve Kaya'nın aldığı rüşvetlerin bir kısmını Ali Demirçalı’ya ilettiğini iddia etmiştir. Demirçalı'nın yargılanmasına ilişkin süreç devam etmektedir.

Suçu ve suçluyu övenler, Türk Ceza Kanunu'nun 215. maddesi uyarınca "suçu ve suçluyu övme" suçundan yargılanır.

Tebligat yapılmadan ceza kesinleşmez. Ceza yargılamasında tebligat, hüküm ifade eden işlemlerin yapılabilmesi için gereklidir. Ceza mahkemesi kararlarıyla ilgili kesinleşme süreci şu şekilde işler: 1. Tebligat: Taraflara ve ilgili kişilere kararların tebliğ edilmesi gerekir. 2. Kesinleşme: Tebligat yapıldıktan sonra, belirtilen yasal süreler içinde itiraz edilmezse veya kanun yoluna başvurulmazsa karar kesinleşir. Dolayısıyla, tebligatın usulüne uygun olarak yapılması ve taraflara ulaştırılması, cezanın kesinleşmesi için önemli bir adımdır.

CMK 311/1-e maddesi, Ceza Muhakemesi Kanunu'nda düzenlenen hükümlünün lehine yargılamanın yenilenmesi nedenleri arasında yer alır ve şu şekildedir: "Yeni olaylar veya yeni delillerin ortaya çıkması". Bu nedenin gerçekleşmesi için, olay veya delilin daha önce mahkemeye sunulmamış olması ve yeni olması gerekmektedir.

Hukuki yargılamada ilk itirazlar, davanın esasına girmeden önce çözüme kavuşturulması gereken usule ilişkin itirazlardır. Bu itirazlar iki ana kategoriye ayrılır: 1. Yetki İlk İtirazı: Mahkemelerin yargı yetkisi, bulundukları yerin idari sınırları ile sınırlıdır. 2. Tahkim İlk İtirazı: Tarafların bir uyuşmazlığın çözümünü özel kişilere bırakmaları olan tahkim, ihtiyari tahkim olarak düzenlenir ve hukuk davalarında ilk itiraz olarak değerlendirilir. İlk itirazlar, en geç cevap dilekçesi ile ileri sürülmelidir.

Hukukta müdahale, devam eden bir davada taraf olmayan üçüncü kişilerin, belirli koşullar altında yargılamaya dahil olabilmesini ifade eder. İki tür müdahale vardır: 1. Asli Müdahale: Üçüncü kişinin, dava konusu hak veya şey üzerinde bağımsız bir hak iddia etmesi durumunda söz konusu olur. 2. Fer'i Müdahale: Üçüncü kişinin, taraflardan birinin yanında yer alarak ona yardımcı olmak amacıyla davaya katılmasıdır.

HMK'nın 164 ve 165 maddeleri, hukuk yargılamasında ön sorun ve bekletici mesele ile ilgilidir: HMK madde 164: Ön sorunun incelenmesi. Buna göre, hakim, taraflardan birinin ileri sürdüğü ön sorunu incelemeye değer bulursa, belirleyeceği süre içinde, varsa delilleriyle birlikte cevabını bildirmesi için diğer tarafa tefhim veya tebliğ eder. Eğer ön sorun hakkında iki taraf arasında uyuşmazlık varsa, hakim gerekirse tarafları davet edip dinledikten sonra kararını verir. HMK madde 165: Bekletici mesele. Bir davada hüküm verilebilmesi, başka bir davaya, idari makamın tespitine yahut dava konusuyla ilgili bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise, mahkeme o davanın sonuçlanmasına veya idari makamın kararına kadar yargılamayı bekletebilir.

E-duruşma talebinin reddedilmesi durumunda hakim, bu kararı gerekçesiyle birlikte kesin olarak verir. Talebin reddedilme sebepleri arasında şunlar yer alabilir: - talebin süresinde yapılmaması; - talebin hakkın kötüye kullanılması veya yargılamayı sürüncemede bırakma amacı taşıması; - e-duruşma yapılmasını zorlaştıran hukuki, fiili veya teknik engellerin bulunması. Ayrıca, hastalığı, yaşlılığı veya engelliliği sebebiyle mahkemeye bizzat gelmesi durumunda zorluk yaşaması muhtemel olan tarafların talepleri de reddedilebilir.

Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 288. maddesinde düzenlenmiştir. Bu suçun tanımı şu şekildedir: > "Görülmekte olan bir davada veya yapılmakta olan bir soruşturmada, hukuka aykırı bir karar vermesi veya bir işlem tesis etmesi ya da gerçeğe aykırı beyanda bulunması için, yargı görevi yapanı, bilirkişiyi veya tanığı hukuka aykırı olarak etkilemek amacıyla alenen sözlü veya yazılı beyanda bulunan kişi, elli günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır". Suçun oluşabilmesi için, yapılan açıklamanın yargı görevi yapanı, bilirkişiyi veya tanığı etkilemeye elverişli olması ve aleni (belirsiz sayıda kişi tarafından algılanabilir) olması gerekir.

İade-i muhakemede (yargılamanın yenilenmesinde) zamanaşımı yoktur.