Yargılamalar

Eski hale getirme dilekçesi verilmezse, mahkeme tarafından bu talep reddedilir. Eski hale getirme, kişinin iradesi dışında bir süreyi kaçırması durumunda, süreyi kaçırmasını yok sayarak önceki duruma dönülmesini sağlayan hukuki bir mekanizmadır. Eski hale getirme talebinin reddedilmesi, yargılamanın ertelenmesini gerektirmez ve hükmün icrasına engel olmaz.

2025 yılı itibarıyla, Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkındaki Yüce Divan yargılamaları en fazla 3 ay içinde tamamlanmalıdır.

2/3/2024 tarihli ve 7499 sayılı Kanunun 37. maddesi ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 251/2. maddesinde yapılan değişiklikle, basit yargılama usulünde beyan ve savunmaları sunma süresi tebliğden itibaren 15 günden 2 haftaya düşürülmüştür. Bu süre, tebliğ tarihinden itibaren başlar ve kesin olup uzatılması mümkün değildir.

Seri muhakeme usulü, kamu davası açılması için yeterli şüphe olduğunda, ancak kamu davası açmak yerine başvurulan özel bir yargılama usulüdür. Seri muhakeme usulünün uygulanabilmesi için gerekli şartlar: Derdest bir soruşturmanın var olması. Yeterli şüphenin bulunması. Kanunda yer alan katalog suçlardan birinin işlenmiş olması. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilmemiş olması. Şüphelinin seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirilmiş olması. Şüphelinin Cumhuriyet savcısının teklifini müdafi huzurunda kabul etmesi. Seri muhakeme usulü şu şekilde uygulanır: 1. Cumhuriyet savcısı, şüpheliyi seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirir ve bu usulü teklif eder. 2. Şüpheli, teklifi müdafi huzurunda kabul ederse seri muhakeme usulü uygulanır. 3. Cumhuriyet savcısı, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında bir temel ceza belirler ve bu cezadan yarı oranında indirim uygulayarak yaptırımı belirler. 4. Mahkeme, dosyayı inceleyerek seri muhakeme usulüne bir aykırılık görmezse hüküm kurar. Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, şüphelinin adreste bulunamaması veya yurt dışında olması gibi durumlarda uygulanmaz.

Tavır dergisinin kapatılma sebeplerinden bazıları şunlardır: 2003 yılında Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü Ali Suat Ertosun'a "Üstün Hizmet Madalyası" verilmesini eleştiren bir karikatür nedeniyle dergi, 15 gün süreyle kapatılmıştır. 2002 yılında derginin editörlüğünü yapan Muharrem Cengiz "Örgüte yardım ve yataklık" ve "terör örgütü propagandası"; yazı işleri müdürü Ahu Zeynep Görgün'ün "bölücülük propagandası" iddiasıyla yargılanmışlardır. 2013 yılında DHKP-C'ye yönelik yapılan bir operasyonda Tavır Dergisi'nin bilgisayarlarına el konulmuştur.

Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 288. maddesine göre, adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu işleyen kişi, elli günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır. Suçun daha ağır sonuçlar doğurması veya failin suç işlemeyi alışkanlık haline getirmesi durumunda ceza artırılabilir. Ayrıca, bu suç için dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır. Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.

İade-i muhakeme (yargılamanın yenilenmesi) başvurusunda bulunabilecek kişiler: Hükümlü: Kendisi veya yasal temsilcileri. Eşi ve doğrudan soyundan gelenler (üstsoyu ve altsoyu): Hükümlü vefat etmişse bu hak onlara geçer. Cumhuriyet Savcısı: Hem kendi lehinde hem de aleyhinde başvuruda bulunabilir. Beraat Etmiş Sanıklar: Hem kendi lehinde hem de aleyhinde başvuruda bulunabilir. Ayrıca, Adalet Bakanı da belirli durumlarda bu talepte bulunabilir. Başvuru, kesinleşmiş mahkumiyet hükmünü veren mahkemeye yapılır ve talebin yasal nedenleri ile dayandığı deliller dilekçede yer almalıdır.

Ali Demirçalı, "rüşvet vermek" suçundan yargılanmaktadır. Adana'da Yüreğir Belediye Başkanı Ali Demirçalı hakkında, sahibi olduğu firmanın bina inşaatının iskan ve ruhsat işlemleri için Çukurova Belediyesi bürokratına rüşvet verdiği iddiasıyla 4 yıldan 12 yıla kadar hapis talebiyle dava açılmıştır. Davanın 12 Şubat 2025 tarihinde görülen duruşmasında, sanıklardan biri olan İlker Aker, belediyedeki rüşvet çarkının Hıdır Kaya aracılığıyla işlediğini ve Kaya'nın aldığı rüşvetlerin bir kısmını Ali Demirçalı’ya ilettiğini iddia etmiştir. Demirçalı'nın yargılanmasına ilişkin süreç devam etmektedir.

Suçu ve suçluyu övenler, Türk Ceza Kanunu'nun 215. maddesinde düzenlenen "suçu ve suçluyu övme" suçundan yargılanır. Bu maddeye göre, "işlenmiş olan bir suçu veya işlemiş olduğu suçtan dolayı bir kişiyi alenen öven kimse, bu nedenle kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması hâlinde, iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır". Suçun oluşabilmesi için: Övülen fiil, Türk Ceza Kanunu’na göre suç teşkil etmelidir. Suç, kesin olarak işlenmiş olmalıdır; sadece teşebbüs veya planlama yeterli değildir. Övgü alenen yapılmalıdır; yani açıklama kamuya açık bir ortamda gerçekleşmelidir. Övmenin kamu barışını bozacak nitelikte olması gerekir. Bu suç şikayete tabi değildir; savcılık tarafından resen soruşturulur.

Tebligat yapılmadan ceza kesinleşmez. Tebligat, ceza yargılamasında büyük öneme sahiptir; tarafların yargılamadan haberdar edilmesi ve kendilerini savunma imkanına sahip olmaları için tebligatların usulüne uygun olarak yapılması gereklidir. Tebligatın yapılacağı yer konusunda ilgili kanunda özel düzenlemelere yer verilmiş olup, tutuklu ve hükümlüye tebligat bu özel düzenlemeler arasında yer almaktadır. Tebligat yapılmadan ceza uygulanması durumunda, bu durum cezaya karşı yapılacak itirazın dayanağı olabilir.

CMK 311/1-e, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 311. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendini ifade eder. Bu bent, hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi nedenlerini düzenler ve şu durumu kapsar: > "Yeni olaylar veya yeni deliller ortaya konulup da bunlar yalnız başına veya önceden sunulan delillerle birlikte göz önüne alındıklarında sanığın beraatini veya daha hafif bir cezayı içeren kanun hükmünün uygulanması ile mahkum edilmesini gerektirecek nitelikte olursa". Bu madde, kesinleşmiş hükümlerde adli hataların giderilmesi için olağanüstü bir kanun yolu olan yargılamanın yenilenmesi talebini düzenler.

Hukuki yargılamada ilk itirazlar, davanın esasına girmeden önce çözüme kavuşturulması gereken usule ilişkin itirazlardır. Bu itirazlar iki ana kategoriye ayrılır: 1. Yetki İlk İtirazı: Mahkemelerin yargı yetkisi, bulundukları yerin idari sınırları ile sınırlıdır. 2. Tahkim İlk İtirazı: Tarafların bir uyuşmazlığın çözümünü özel kişilere bırakmaları olan tahkim, ihtiyari tahkim olarak düzenlenir ve hukuk davalarında ilk itiraz olarak değerlendirilir. İlk itirazlar, en geç cevap dilekçesi ile ileri sürülmelidir.

Hukukta müdahale, devam eden bir davada taraf olmayan üçüncü kişilerin, belirli koşullar altında yargılamaya dahil olabilmesini ifade eder. İki tür müdahale vardır: 1. Asli Müdahale: Üçüncü kişinin, dava konusu hak veya şey üzerinde bağımsız bir hak iddia etmesi durumunda söz konusu olur. 2. Fer'i Müdahale: Üçüncü kişinin, taraflardan birinin yanında yer alarak ona yardımcı olmak amacıyla davaya katılmasıdır.

HMK'nın 164 ve 165 maddeleri, hukuk yargılamasında ön sorun ve bekletici mesele ile ilgilidir: HMK madde 164: Ön sorunun incelenmesi. Buna göre, hakim, taraflardan birinin ileri sürdüğü ön sorunu incelemeye değer bulursa, belirleyeceği süre içinde, varsa delilleriyle birlikte cevabını bildirmesi için diğer tarafa tefhim veya tebliğ eder. Eğer ön sorun hakkında iki taraf arasında uyuşmazlık varsa, hakim gerekirse tarafları davet edip dinledikten sonra kararını verir. HMK madde 165: Bekletici mesele. Bir davada hüküm verilebilmesi, başka bir davaya, idari makamın tespitine yahut dava konusuyla ilgili bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise, mahkeme o davanın sonuçlanmasına veya idari makamın kararına kadar yargılamayı bekletebilir.

E-duruşma talebinin reddedilmesi durumunda hakim, bu kararı gerekçesiyle birlikte kesin olarak verir. Talebin reddedilme sebepleri arasında şunlar yer alabilir: - talebin süresinde yapılmaması; - talebin hakkın kötüye kullanılması veya yargılamayı sürüncemede bırakma amacı taşıması; - e-duruşma yapılmasını zorlaştıran hukuki, fiili veya teknik engellerin bulunması. Ayrıca, hastalığı, yaşlılığı veya engelliliği sebebiyle mahkemeye bizzat gelmesi durumunda zorluk yaşaması muhtemel olan tarafların talepleri de reddedilebilir.

Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 288. maddesinde düzenlenmiştir. Bu suçun tanımı şu şekildedir: > "Görülmekte olan bir davada veya yapılmakta olan bir soruşturmada, hukuka aykırı bir karar vermesi veya bir işlem tesis etmesi ya da gerçeğe aykırı beyanda bulunması için, yargı görevi yapanı, bilirkişiyi veya tanığı hukuka aykırı olarak etkilemek amacıyla alenen sözlü veya yazılı beyanda bulunan kişi, elli günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır". Suçun oluşabilmesi için, yapılan açıklamanın yargı görevi yapanı, bilirkişiyi veya tanığı etkilemeye elverişli olması ve aleni (belirsiz sayıda kişi tarafından algılanabilir) olması gerekir.

İade-i muhakemede (yargılamanın yenilenmesinde) zamanaşımı yoktur.