Yargılamalar

CMK (Ceza Muhakemesi Kanunu) metni, Türkiye'de ceza yargılaması süreçlerini düzenleyen temel yasal metindir. CMK'nın ana konuları şunlardır: - Soruşturma ve Kovuşturma: Suçun işlendiği iddiasıyla başlatılan süreçler. - Delil Toplama ve Değerlendirme: Delillerin toplanması, muhafazası ve değerlendirilmesi. - Tutuklama ve Gözaltı: Şüpheli veya sanıkların tutuklanması ve gözaltına alınması. - Mahkeme Süreçleri: Mahkemelerin işleyişi, duruşmaların düzeni, hüküm verme süreci ve temyiz yolları. - Savunma Hakkı: Şüpheli veya sanığın kendini savunma ve avukat tutma hakkı. CMK, 5271 sayılı kanun olarak 4 Aralık 2004 tarihinde kabul edilmiş ve 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Deprem yargılamalarının başlama tarihi, devam eden soruşturma ve kovuşturmaların durumuna bağlı olarak değişmektedir. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, 6 Şubat 2023 depremlerinden sonra açılan davalar ve soruşturmaların toplamda 3 bin 522 dosyada devam ettiğini belirtmiştir. Deprem yargılamalarının kesin başlama tarihi hakkında daha güncel bilgileri yerel adli makamlardan almak gerekmektedir.

Görevsizlik veya yetkisizlik kararı üzerine yapılacak işlemler şunlardır: 1. İki hafta içinde başvuru: Görevsizlik veya yetkisizlik kararı verildiği tarihten itibaren taraflardan biri, iki hafta içinde kararı veren mahkemeye başvurarak dava dosyasının görevli veya yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmelidir. 2. Talep dilekçesi: Talep, kararın verildiği mahkemeye bir dilekçe ile yapılmalıdır ve açıkça görevli veya yetkili mahkemeye gönderme talebi belirtilmelidir. 3. Yetkili mahkemenin belirlenmesi: Dosya kendisine gönderilen mahkeme, kendiliğinden taraflara davetiye göndererek duruşmayı başlatır. 4. Davanın açılmamış sayılması: İki hafta içinde başvuru yapılmazsa, görevsizlik veya yetkisizlik kararı veren mahkeme, davanın açılmamış sayılmasına karar verir.

Nihai karar ve kesin karar ifadeleri, farklı bağlamlarda kullanılsa da benzer anlamlar taşır. Nihai karar, genel olarak bir konuda alınan son kararı ifade eder. Kesin karar ise, aleyhine başvuru yapılacak hiçbir kanun yolu kalmayan kararları ifade eder.

Ferhat Tunç hakkında iki farklı konu anlatılmaktadır: 1. Terör Propagandası Davası: Ferhat Tunç, sosyal medya hesaplarında yaptığı paylaşımlar nedeniyle "terör örgütü propagandası yapmak" suçundan yargılanmış ve 1 yıl 11 ay 12 gün hapis cezasına çarptırılmıştır. 2. PKK'nın Sözde Eyalet Sorumlusu: Ayrıca, Ferhat Tunç'un PKK'nın sözde Gap-Rıha eyalet sorumlusu "Rubar" kod adıyla bilinen bir terörist olduğu ve Şanlıurfa'da Emniyet Genel Müdürlüğü'nün operasyonuyla öldürüldüğü de belirtilmektedir.

Gerekçeli kararın geç yazılması durumunda aşağıdaki olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir: 1. Adil yargılanma hakkının ihlali: Gerekçeli karar hakkının ihlal edilmesi, adil yargılanma hakkı kapsamında Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru konusu yapılabilir. 2. Makul sürede yargılanma hakkının ihlali: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi, yargılamanın tüm aşamalarını bir bütün olarak değerlendirdiği için, gerekçeli kararın geç yazılması makul sürede yargılanma hakkını ihlal edebilir. 3. Kararın kesinleşmemesi: Gerekçeli karar taraflara tebliğ edilmedikçe hüküm kesinleşmez. 4. Yeniden yargılama: Yargıtay veya istinaf mahkemesi, denetime elverişli olmayan kararları gerekçe eksikliği nedeniyle ilgili mahkemeye geri gönderebilir.

Takibin değiştirilmesi ve genişletilmesi yasağı, hukuk yargılamasında dava dilekçesi verildiği andan itibaren davacı için başlar. Cevap dilekçesi sunan davalı için ise bu yasak, dilekçenin mahkemeye verildiği anda başlar.

Adnan Menderes, 27 Mayıs Darbesi sonrası Yassıada Yargılamaları kapsamında çeşitli suçlardan yargılandı. Bu suçlar arasında: Anayasayı ihlal; Devlet fonlarını zimmetine geçirme; 6-7 Eylül Olayları olarak bilinen azınlıklara yönelik saldırılar; Bebek Davası (Ayhan Aydan ile yaşadığı ilişkiden doğan çocuğun öldürülmesi iddiası). Sonuç olarak, Menderes "Anayasayı ihlal" suçundan idam cezasına çarptırıldı.

TCK Madde 9 şu şekildedir: "Yabancı Ülkede Hüküm Verilmesi": > (1) Türkiye'de işlediği suçtan dolayı yabancı ülkede hakkında hüküm verilmiş olan kimse, Türkiye'de yeniden yargılanır. Madde b fıkrası belirtilmemiştir, ancak TCK Madde 9'un gerekçesi şu şekildedir: > Hükümet tasarısında, Türkiye'de işlediği suçtan dolayı yabancı ülkede hakkında hüküm verilmiş olan yabancı ile vatandaş arasında yabancı lehine bir ayırım öngörülmüştü.

HMK 30. maddesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Usul Ekonomisi İlkesi başlıklı maddesidir ve şu şekildedir: > (1) Hâkim, yargılamanın makul süre içinde ve düzenli bir biçimde yürütülmesini ve gereksiz gider yapılmamasını sağlamakla yükümlüdür.

"Dae kararı" ifadesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (DİDDK) Kararı: Bu, Danıştay'ın en yüksek karar organı olan DİDDK tarafından verilen kararlara verilen isimdir. 2. Daimi Arama Kararı: Bu, ceza soruşturmalarında failin tespit edilemediği durumlarda başvurulan bir yöntemdir.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK), 4 Şubat 2011 tarihinde yürürlüğe giren ve eski 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (HUMK) yerini alan bir kanundur. HMK'nın amacı, medeni usul hukuku alanında köklü bir reform gerçekleştirerek yargılamaları daha etkin, verimli ve hızlı hale getirmektir. Kanunun kapsamı oldukça geniştir ve hukuk mahkemelerinde görülen tüm özel hukuk uyuşmazlıklarını düzenler. HMK'da yer alan bazı önemli konular şunlardır: Dava açma süreçleri ve dilekçelerin verilmesi; Ön inceleme ve tahkikat aşamaları; Delillerin toplanması ve tanıkların dinlenmesi; Geçici hukuki koruma tedbirleri; Kanun yolları (istinaf, temyiz ve karar düzeltme).

Ara karar ve nihai karar, mahkeme tarafından verilen kararların iki ana kategorisidir. Ara karar, yargılamaya son vermeyen, davayı ilerletmeye yarayan karardır. Nihai karar ise yargılamaya son verir ve hâkimin davadan elini çekmesi anlamına gelir.

Ağır ceza davasında sanık avukat tutmazsa, hukuki haklarını tam olarak bilememesi ve yanlış beyanlarda bulunması gibi riskler doğar. Ayrıca, aşağıdaki olumsuz durumlarla da karşılaşabilir: Hak düşürücü sürelerin kaçırılması: İstinaf veya temyiz gibi kanun yollarına başvurma sürelerinin kaçırılması, yargılamada elini zayıflatır. Delil toplama eksikliği: Lehine olabilecek tanıkların dinlenmemesi veya delillerin sunulmaması, mahkemeye tek taraflı bir tablo sunar. Usul itirazlarının yapılamaması: Hukuka aykırı elde edilmiş delillerin mahkûmiyet kararına esas alınması ihtimali artar. Bu nedenle, ağır ceza davalarında avukat tutmak, adil yargılanma ve sanığın haklarının korunması açısından önemlidir.

İlk derece mahkemesinde dava aşamaları beş ana aşamaya ayrılır: 1. Dilekçeler Aşaması: Davacının dava dilekçesi ile başlar ve davalının cevap dilekçesi ile devam eder. 2. Ön İnceleme Aşaması: Mahkeme, dava şartlarını ve ilk itirazları inceler, uyuşmazlık konularını belirler ve hazırlık işlemlerini yapar. 3. Tahkikat Aşaması: Mahkemenin, tarafların iddia ve savunmalarını dayandırdıkları vakıaların doğruluğunu delilleri inceleyerek tespit ettiği aşamadır. 4. Sözlü Yargılama Aşaması: Ortaya çıkan vakıalara göre, iddia ve savunmaların maddi hukuk kuralları çerçevesinde haklı olup olmadığının incelendiği aşamadır. 5. Hüküm Aşaması: Hakimin, sözlü yargılama aşamasındaki değerlendirmesinin sonucu olan nihai kararı açıkladığı aşamadır.

Eski hale getirme dilekçesi verilmezse, süresi içinde yapılamayan işlem mahkeme tarafından geçersiz sayılır ve talep reddedilir.

Yüce Divan yargılaması, yeni sistemde üç ay içinde tamamlanır.

Basit yargılamada savunma süresi, tebliğden itibaren on beş gün olarak belirlenmiştir. Ancak, 1 Haziran 2024 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle birlikte bu süre iki hafta olarak değiştirilmiştir.

Seri muhakeme usulü, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 250. maddesi uyarınca belirli suçlarda, ceza yargılamasının hızlandırılmasını sağlamak amacıyla getirilen özel bir usuldür. Bu usulün uygulanabilmesi için: 1. Soruşturmanın tamamlanmış olması ve şüpheli hakkında dava açılması için yeterli kanaatin oluşması gerekmektedir. 2. Şüpheli hakkında erteleme kararı verilmemiş olması şarttır. 3. Şüphelinin üzerine atılı suçun seri muhakemeye tabi suçlardan olması gerekmektedir. 4. Şüphelinin, seri muhakeme usulünün uygulanmasını kabul etmesi gerekmektedir. Seri muhakeme usulü uygulandığında: 1. Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanunu'nun 61. maddesinde belirtilen unsurları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırları arasında temel cezayı belirler ve bu cezadan yarı oranında indirim yapar. 2. Belirlenen ceza, koşulları mevcutsa seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya ertelenebilir. 3. Yargılama sonunda verilen karar, adli sicile işlenir.

Tavır dergisi, farklı dönemlerde iki kez kapatılma kararı alınmıştır: 1. 2002 yılında: Derginin editörlüğünü yapan Muharrem Cengiz "Örgüte yardım ve yataklık" ve "terör örgütü propagandası"; yazı işleri müdürü Ahu Zeynep Görgün ise "bölücülük propagandası" iddiasıyla yargılanmış ve derginin Eylül 2002 tarihli 7. sayısı toplatılmıştır. 2. 2003 yılında: "Kültür Sanat Yaşamında Tavır" dergisi, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü Ali Suat Ertosun'a Üstün Hizmet Madalyası verilmesini eleştiren bir karikatür nedeniyle 15 gün süreyle kapatılmıştır.