Varoluşçuluk

Tyler Durden'ın felsefesi, moderniteye ve pasif tüketim kültürüne karşı bir isyandır. Temel fikirleri şunlardır: Tüketim karşıtlığı: "Sahip olduğun şeyler sonunda sana sahip olur" sözüyle, insanların reklamlar aracılığıyla ihtiyaç dışı ürünler almaya yönlendirildiğini savunur. Sisteme bağlılık eleştirisi: İnsanları meslekleri veya maddi varlıklarıyla özdeşleştirmeyi reddeder; "Sen işin değilsin" diyerek bu yabancılaşmaya isyan eder. Maskülenitenin eleştirisi: Modern erkeklerin "kadınlaşmış" olduğunu ve erkekliğin fiziksel deneyimlerle yeniden keşfedilmesi gerektiğini öne sürer. Acı ve varoluş: Konfor alanından uzaklaşarak acıyla yüzleşmeyi ve bu sayede özgürleşmeyi savunur. Tyler Durden'ın felsefesi, aynı zamanda şiddet ve anarşi içeren yöntemler de içerir, bu yüzden tartışmalı bir konudur.

Ölü Ozanlar Derneği'nde (Dead Poets Society) yer alan bazı edebi akımlar: Daimicilik. Yeniden kurmacılık. Ayrıca, filmde ve kitapta "günü yaşa" (carpe diem) felsefesi etrafında şekillenen bir anlatım da bulunmaktadır.

Bazı nihilist filozoflar ve görüşleri: Friedrich Nietzsche: Nihilizmi, batı kültürünün değerlerinin çöküşü olarak görmüş ve insanların bu çöküşle başa çıkmak için kendi anlamlarını yaratmaları gerektiğini savunmuştur. Jean-Paul Sartre: Varoluşçuluğu nihilizm ile kesişen bir şekilde ele almış, insanın evrende herhangi bir önceden belirlenmiş anlam ve amaca sahip olmadığı için kendi anlamını yaratmak zorunda olduğunu savunmuştur. Albert Camus: Varoluşun anlamsız olduğu fikrini benimsemiş, ancak buna rağmen hayatı kabul etmek gerektiğini savunmuştur. Max Stirner: Bireysel özgürlüğe ulaşmak için devletin yıkılması ve soyut kavramların reddedilmesi gerektiğini savunmuştur. Arthur Schopenhauer: Nihilizmin fikir babası olarak kabul edilir. Emil Cioran: İnsanın varoluşunun anlamsızlığını, hayattan kaçışı ve ölümle yüzleşme süreçlerini sorgulamıştır. Nihilist filozoflar, genel olarak tanrının varlığı, iradenin özgürlüğü, ahlak ve tarihin mutlu sonu ile bilginin imkanı gibi felsefede değerli kabul edilen her şeyi reddederler.

Yalom'a göre varoluşsal sorunlar şunlardır: Ölüm kaygısı. Özgürlük. İzolasyon (yalnızlık). Anlamsızlık.

Erol Göka, belirli bir akıma mensup olmaktan ziyade, psikiyatrinin sosyal bilimlerle ve felsefeyle kesişim noktalarında çalışmalar yapan bir uzmandır. Göka, insanın dinamik özellikleri ve grup varlığına olan ilgisi nedeniyle psikodinamik yönelimli klinik uygulamalara ve grup psikoterapilerine yönelmiştir. Ayrıca, büyük grupların davranışlarının dinamiklerine ve tarihsel kökenine yönelik araştırmalarıyla tarihsel psikoloji alanına katkı sağlamaktadır.

Irvin Yalom'un varoluşçu terapide kullandığı bazı teknikler: Diyalog ve içsel keşif: Danışanın düşüncelerini, duygularını ve deneyimlerini keşfetmesine yardımcı olur. Anlam merkezli müdahaleler: Danışanın yaşamında anlamlı hedefler belirlemesine ve bu hedeflere ulaşmak için çaba göstermesine destek sağlar. Yaşamın amaç ve değerlerini belirleme: Danışanın kendi değerlerini ve inançlarını keşfetmesini ve bunlara uygun bir yaşam sürmesini teşvik eder. Sözsüz davranışlara dikkat etme: Danışanın sözsüz ifadelerini gözlemleyip, dikkatini bu ifadelere çekmeye özen gösterir. Kendini açığa vurma: Terapist, terapi süreci ve kendi varoluş mücadelesi hakkında danışana açılır. Paradoksal niyet: Danışanı, onu rahatsız eden bir semptom veya yaşantıyı bilerek sonuna kadar yaşaması için cesaretlendirir. Dikkati dış dünyaya yöneltme: Danışandan dikkatini kendine değil, dış dünyaya yöneltmesi istenir. Rüya analizi: Rüyaları, danışanın terapi sürecine getirdiği nihai konuların bir görünümü olarak değerlendirir. Paranteze alma: Terapistin kendi inançlarını ve yanlılıklarını bir kenara bırakarak, danışanın dünyasını tamamen anlamaya çalışmasını ifade eder. Yönlendirilmiş fantezi: Danışandan ölüm farkındalığını artırmak için kendi ölümünü düşünmesi istenir.

Jean-Paul Sartre'ın varoluşçulukla ilgili bazı kitapları: Bulantı; Duvar; Akıl Çağı (Özgürlük Yolları 1); Yıkılış (Özgürlük Yolları 3); Varlık ve Hiçlik; Sözcükler; Aydınlar Üzerine.

Oktay Akbal'ın "Bizans Definesi" adlı eseri, belirli bir akıma dahil edilmekten ziyade, ben merkezli anlatım tekniği ve içe dönük hikayeler ile karakterize edilen bir yazı tarzına sahiptir. Akbal'ın öyküleri, genellikle anılara veya düşlere dayalı olup, toplumsal olaylardan ziyade bireysel deneyimleri işler. Ayrıca, Akbal'ın yazılarında varoluşçuluk ve sürrealizm gibi sanat akımlarının etkileri de bulunmaktadır.

Albert Camus'nün Düşüş romanı, modern insanın kendi bencilliği, çaresizliği ve çelişkilerini anlatır. Romanın ana karakteri Paris’li bir avukat olan Jean-Baptiste Clamence, Amsterdam’da köhne bir barda geçmişini anımsar ve kendisiyle yüzleşirken geçmişteki kesinlikler belirsizliklere, başarılar başarısızlıklara dönüşür. Clamence, bir ceza avukatı olması sebebiyle, hayatını, karakterini ve davranışlarının altında yatan asıl nedenleri sorgulamaya başlar. Ayrıca çevresindeki tüm insanlara, kendine minnettar olan müvekkilleri ve ona hayran olan tüm kadınlara rağmen ne kadar yalnız olduğunu anlar. Kitabın adı olan “Düşüş”ün en önemli tezahürlerinden bir tanesi ise Clamence'in Paris'te evine giderken geçtiği bir köprü üzerinde bir kadının intiharına şahit olmasıdır. Bu, Clamence’in kendine ve çevresine ne kadar yabancılaştığını göstermektedir. Düşüş, aynı zamanda burjuva ahlak anlayışını zekice alaya alan bir romandır. Düşüş, 1956 yılında yayımlanmış olup, Albert Camus'nün Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülmesinden bir yıl önce kaleme alınmıştır.

Varoluşçu Psikoterapi kitabı, Irvin Yalom'un dört temel varoluşsal kaygıyı (ölüm, özgürlük, yalıtım ve anlamsızlık) ele alarak bunlarla yüzleşmeyi sağladığını anlatır. Kitapta: Ölüm kaygısı işlenir; ölüm korkusuyla baş etme yöntemleri ve hayatın değerini fark etmenin önemi vurgulanır. Özgürlük kavramı, sorumluluk ve irade bağlamında ele alınır; bireyin kendi hayatını yönlendirme ve seçimlerinin sorumluluğunu taşıma gerekliliği üzerinde durulur. Yalıtım (yalnızlık), hem kişiler arası hem de kişinin kendi içindeki yalnızlık türleri ve varoluşsal yalnızlıkla başa çıkma yolları olarak incelenir. Anlamsızlık, hayatın anlamını kavrama ve amaç sahibi olmanın önemi ele alınır. Yalom, bu kaygılarla baş etmek için varoluşçu terapi yöntemlerini ve çözüm önerilerini sunar.

Bartleby'nin önemli olmasının bazı nedenleri: Pasif direniş: "Yapmamayı tercih ederim" sözü, kapitalizmin çarkları arasında sıkışmış bireyin sessiz ama derin bir direnişini temsil eder. Eleştirel bakış: Hikâye, kapitalist sistemin bireyleri fiziksel ve ruhsal olarak nasıl tükettiğini, onları yalnızca iş gücü olarak gören bir sistemde nasıl kaybolmaya mahkûm ettiğini işler. Felsefi sorular: Eser, özgür irade ve determinizm gibi konuları düşündürür. Sembolizm: Bartleby, toplum dışı varlığı simgeler ve etrafındaki insan şablonundan sapar. Yazarın yansıması: Melville, Bartleby ile kendi kişisel direnişini ve yazar olarak yaşadığı hayal kırıklıklarını da anlatır.

Absürt tiyatroda genellikle şu konular işlenir: İnsanın dünyadaki yeri ve var oluş nedeni. Toplumsal ilişkilerin düzenlenme sürecinde ortaya çıkan yasaların, kurumların anlamsızlığı, mantıksızlığı, saçmalığı. İletişimsizlik, yabancılaşma, insansızlaşma. Absürt tiyatroda mesaj verme kaygısı yoktur ve diyaloglar serbest çağrışıma dayalıdır.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ortaya çıkan bazı edebi akımlar: Yıkım Edebiyatı (Trümmerliteratur). Dadaizm. Letrizm (Harfçilik). Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk). Postmodernizm.

Varoluşçuluk felsefesi ve Sartre üzerine bir tez kapsamında, iki ana konu ele alınabilir: 1. Varoluş ve İnanç: Søren Aabye Kierkegaard ve Jean-Paul Sartre'ın varoluşçu felsefeleri karşılaştırılır. 2. Özgürlük ve Sorumluluk: Sartre'ın varoluş felsefesinde özgürlük ve sorumluluk kavramları öne çıkar.

Yaşamın esası, farklı bakış açılarına göre değişiklik gösterebilir: 1. Varoluşçu Yaklaşım: Her insanın kendi anlamını kendisinin bulması gerektiğini öne sürer. 2. Bilimsel Bakış: Evrenin oluşumu ve yaşamın kökeni gibi konuları araştırır, ancak yaşamın kesin bir tanımını yapamaz. 3. Dini Bakış: İslam dinine göre, Allah'ın insanlara yüklediği görevler ve ibadet, yaşamın esasını oluşturur.

Jean-Paul Sartre'ın okunması önerilen bazı önemli kitapları şunlardır: 1. "Bulantı". 2. "Varlık ve Hiçlik". 3. "Diyalektik Aklın Eleştirisi". 4. "Özgürlüğün Yolları" serisi. 5. "Sözcükler". Bu kitaplar, Sartre'ın felsefi, edebi ve siyasi düşüncelerini anlamak için iyi bir başlangıç noktası oluşturur.

Sisifos Söyleni üzerine bazı tezler şunlardır: 1. Hayatın Anlamsızlığı ve Saçma Kavramı: Albert Camus'nun Sisifos Söyleni'nde, modern insanın hayatının anlamsızlığı ve dünyanın ona karşı kayıtsızlığı "saçma" kavramı ile ele alınır. 2. Başkaldırı ve Özgürlük: Camus, insanın bu anlamsızlığa karşı başkaldırması ve özgürlük arayışı içinde olması gerektiğini savunur. 3. İntiharın Reddi: Camus, intiharı bir çözüm olarak yadsır ve insanın varoluşunu sürdürmesini, bu saçmalığa rağmen bir mutluluk kaynağı olarak görür. 4. Yabancılaşma ve Yeryüzüne Bağlılık: Eserde, insanın kendine, dünyaya ve başkalarına karşı yabancılaşması ve bu yabancılaşmanın getirdiği ızdırap işlenir.

Nilgün Marmara'nın intiharının manik depresyon bozukluğu nedeniyle olduğu düşünülmektedir. Kitapları ise genellikle varoluşçuluk ve feminizm temalarını işlemektedir. Başlıca eserleri şunlardır: - "Daktiloya Çekilmiş Şiirler" (1988). - "Metinler" (1990). - "Kırmızı Kahverengi Defter" (1993). - "Sylvia Plath'ın Şairliğinin İntiharı Bağlamında Analizi" (1985).

"Yeraltından Notlar" kitabının beğenilme nedenleri şunlardır: 1. Varoluşçu Temalar: Eser, varoluşçu anlamda birçok Batılı düşünürü etkilemiş ve insanın iç dünyasını, toplumsal normlara karşı öfkesini ve ahlaki çatışmalarını derinlemesine ele alması nedeniyle takdir edilmiştir. 2. Dil ve Anlatım: Dostoyevski'nin monolog formatında yazdığı eser, okuyucuya karakterin iç dünyasına derin bir bakış sunar ve düşünce akışını ustaca ifade eder. 3. Toplumsal Eleştiri: 19. yüzyıl Rus toplumunu eleştiren tonuyla, bireylerin özgürlüğünü ve toplumsal dışlanmayı sorgulaması, kitabı önemli bir edebi eser haline getirmiştir. 4. Etkileyici Karakter: Ana karakterin, toplumun kurallarına uymayan, içsel çatışmalarla dolu ve kendini özel gören yapısı, okuyucunun empati kurabileceği bir figür olmasını sağlar.

Karanlık tarafla yüzleşmek, bireyin bilinçaltında bastırdığı, kabul etmek istemediği korkuları, acıları ve olumsuz yönleri ile karşılaşması anlamına gelir. Bu kavram, psikoterapi alanında varoluşçu psikoterapi yaklaşımıyla da ilişkilendirilir ve Irvin Yalom tarafından ele alınmıştır. Karanlık tarafla yüzleşmenin bazı faydaları: - Kişisel gelişim: Bireyin kendini daha iyi tanımasını ve olgunlaşmasını sağlar. - İlişkilerin iyileşmesi: Empati ve anlayışı artırarak daha sağlıklı iletişim kurulmasına yardımcı olur. - Ruhsal büyüme: Daha yüksek bir bilinç seviyesine ulaşılmasına katkıda bulunur.