Varoluşçuluk

"Varlık ve Hiçlik" eseri, Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm) felsefesine aittir.

Franz Kafka'nın temel felsefesi, insan varoluşunun derin çelişkileri ve bireyin anlam arayışı üzerine kuruludur. Kafka'nın eserlerinde yer alan bazı ana temalar şunlardır: Yabancılaşma ve izolasyon: Karakterler, toplumdan veya kendilerinden yabancılaşmış durumdadır. Bürokrasi ve anarşi: Bürokratik sistemlerin insan yaşamı üzerindeki etkileri ve yarattığı baskı sorgulanır. Varoluşsal kaygı: Yaşamın anlamını ararken karşılaşılan belirsizlikler ve korkular işlenir. Ahlaki ve etik sorular: Bireylerin, toplumun beklentileri ile kendi içsel değerleri arasındaki ikilemleri ele alınır. Gerçeklik ve hayal arasındaki sınırlar: Gerçeklik algısının değişimi ve bireyin psikolojik durumları öne çıkar.

“Gecenin Sonuna Yolculuk” romanı, Louis-Ferdinand Céline tarafından yazılmış ve insanın hayatta varoluşunu, savaşın anlamsızlığını, toplumsal çöküşü ve bireysel yabancılaşmayı derinlemesine işlemektedir. Eserde anlatılan bazı temalar: - Savaşın Kahramanlık Olmadığı Gerçeği: Céline, savaşta ölümün ve yıkımın hakim olduğunu vurgular. - Kapitalizm ve Modern Dünyanın Boşluğu: Amerika’daki sanayi ve kapitalist sistemin insanları nasıl köleleştirdiği ve büyük şehirlerin insanları birer makineye dönüştürdüğü ele alınır. - Varoluşsal Yalnızlık: İnsanların sahte ilişkileri ve toplumsal yapının çürümüşlüğü, kendi değerlerini koruyarak hayatta kalmanın imkansızlığı işlenir. Roman, sert, gerçekçi ve yer yer karamsar bir anlatım tarzına sahiptir.

"Gelmiş Bulundum" şiiri, Edip Cansever'in 1957 yılında yayımlanan "Yerçekimli Karanfil" adlı kitabıyla ilgilidir ve İkinci Yeni hareketinin ilk örneklerinden biri olarak kabul edilir. Şiir, kent karmaşıklığını yansıtma ve söz dizimini bozma çabasıyla dikkat çeker. "Yangın" ifadesi ise, şiirde geçen "dışarı çıkıyorsanız dikkat! / İnsandaki sevgiyi eksiltiyor bu çiçekler" dizelerinde yer almakta olup, modern toplumun yalnızlığını ve yabancılaşmasını simgeleyen bir metafor olarak yorumlanabilir.

Can Bonomo, "Ateşli Silahlar ve Bilardo" romanını, anlatmaya değer bir hikâye bulduğu için yazmaya karar verdi. Bonomo, romanda modern dünyanın birey üzerindeki etkilerini ve varoluşsal kaygıları mizahi bir üslupla ele almak istedi.

Kaufmann'a göre varoluşçuluk, herhangi bir düşünce okuluna ait olmayı reddetme, herhangi bir inancın yeterliliğini sorgulama ve geleneksel felsefeyi küçümseme olarak tanımlanır. Bu akım, insanı kendi eylemlerinin ve kaderinin efendisi olarak görür, bireyin özgürlüğünü ve sorumluluğunu vurgular. Önemli varoluşçu filozoflar arasında Soren Kierkegaard, Friedrich Nietzsche, Martin Heidegger, Gabriel Marcel ve Jean-Paul Sartre bulunur.

"Beyaz Geceler" (Le Notti Bianche) filmi, 19. yüzyıl Rus edebiyatçısı Fyodor Dostoyevski'nin aynı adlı kısa öyküsünden uyarlanmıştır. Film, yalnız bir adamla yalnız bir kadının kısa bir zaman dilimine sığan varoluşçu hikâyesini anlatır. Konu özeti: - Kasvetli ve uzun bir gecede bir kadınla bir erkek küçük bir köprünün üzerinde karşılaşırlar. - Çekingen ve yalnız bir memur olan Mario, yeni geldiği şehirde aylak aylak dolaşmaktadır. - Natalia ise bir yıl önce ayrıldığı sevgilisi ile o gece köprüde buluşmayı ummaktadır. - Her iki yalnız insan da birbirlerine ilgi duymaya başlarlar. - Beklenen sevgili o gece gelmez ve iki yalnız insan üç gece daha buluşurlar. - Bu buluşmalarda Natalia, Mario'ya hayatını anlatır ve denizciye olan aşkını dile getirir. - Mario, denizcinin dönmeyeceğine Natalia'yı ikna etmeye çalışır. - Ancak dördüncü gece beklenen yabancı ortaya çıkınca, Natalia hemen kendini onun kollarına atar.

Mrs. Dalloway, Virginia Woolf'un 1925 yılında yayımlanan romanı, Birinci Dünya Savaşı sonrası İngiltere'sinde kurgusal bir üst sınıf kadını olan Clarissa Dalloway'in hayatından bir günü anlatır. Romanda işlenen konular arasında feminizm, eşcinsellik, varoluşçuluk ve zihinsel problemler bulunur. Olay örgüsü, Clarissa'nın akşam vereceği parti için çiçek almak üzere dışarı çıkmasıyla başlar ve onun düşünceleri ile geçmiş ve günümüz arasında gidip gelen bir anlatımla devam eder.

Zeki Demirkubuz'un "Yazgı" filmi, Albert Camus'nün Yabancı romanından uyarlanarak izleyiciyle buluşmuştur. Film, Musa adlı ana karakterin yaşamına kayıtsız bir duruş sergilemesini merkezine alır. Hikaye, ailesinin ölümünden işlediği bir cinayete kadar her şeye kayıtsız kalan Musa'nın, hayatın anlamsızlığı ve varoluşun saçmalığı üzerine düşünmesini anlatır.

Sisifos'a göre saçma, hayatın tutarsızlığını anlamış, akla ve mantığa aykırılığını görmüş bilinçli insan ya da düşünce olarak tanımlanır. Bu kavram, Fransız yazar ve düşünür Albert Camus'nün "Sisifos Söyleni" adlı denemesinde ele alınmıştır.

1960 yapımı "Breathless" (Fransızca adı: À bout de souffle) filmi, Jean-Luc Godard tarafından yazılmış ve yönetilmiştir. Filmin konusu, küçük çaplı hırsızlıklar yapan ve gangster adayı olan Michel Poiccard'ın hikayesini anlatır. Film, youthful rebellion (gençlik isyanı) ve existential themes (varoluşsal temalar) gibi konuları işler.

"Azathoth" H. P. Lovecraft tarafından yazılan ve ilk olarak 1938 yılında yayımlanan bir kısa hikayedir. Hikaye, apokaliptik bir gelecekte, Dünya'nın yıkıldığı bir ortamda geçer. Ana temalar arasında varoluşsal umutsuzluk, insanlığın önemsizliği ve bilinmeyenin korkusu yer alır.

Jean-Paul Sartre'ın Hayatı: Jean-Paul Sartre, 21 Haziran 1905'te Paris'te doğmuş ve 15 Nisan 1980'de ölmüştür. Eğitim Hayatı: Sartre, Ecole Normale Supérieure'de felsefe eğitimi almış ve İsviçre'deki Fribourg Üniversitesi ile Berlin'deki Fransız Enstitüsü'nde de felsefe çalışmalarını sürdürmüştür. Savaş Dönemi: II. Dünya Savaşı sırasında Fransız ordusuna katılmış, Almanlar tarafından esir alınmış ve bu dönemde Varlık ve Hiçlik adlı eserini yazmıştır. Siyasi Aktivizm: Savaş sonrası dönemde siyasi olarak aktif olmuş, komünizm ve Marksizm ile ilgilenmiş, Fransa'nın Cezayir'e karşı yürüttüğü savaşa karşı çıkmıştır. Ölümü: Sartre, 1964 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmış ancak bu ödülü reddetmiştir. Önemli Eserleri: "Bulantı" (1938): Bireyin varoluşsal kaygılarını ve yabancılaşmasını anlatır. "Özgürlük Yolunda" (1945): Özgürlük ve sorumluluk kavramlarını irdeler. "İnsan Özgürlüğü" (1946): Özgür iradenin sınırlılıklarını tartışır. "Kapalı Oda" (1944). "Dünyanın Kendi Kendine Var Oluşu" (1943): Felsefi bir incelemedir. Ayrıca, Les Temps Modernes adlı edebi-politik dergiyi çıkarmış ve "Sözleşme" ve "Kirli Eller" gibi oyunlar yazmıştır.

Albert Camus, varoluşçuluk ve absürdizm akımlarının öncülerinden biridir.

Irvin D. Yalom, psikiyatrist, psikoterapist ve yazar olarak bilinir. Yalom'un eserleri genellikle varoluşçu psikoterapi ve grup terapisi temalarını işler. Bazı kitap türleri: - "Nietzsche Ağladığında" gibi kurgusal eserler. - "Bugünü Yaşama Arzusu" ve "Aşkın Celladı" gibi psikoterapi öyküleri. - "Divan" ve "Bir Psikiyatristin Anıları" gibi otobiyografik eserler.

Kendi için varlık ve kendine mevcut varlık kavramları, varoluşçu filozof Jean-Paul Sartre'ın ontoloji (varlık felsefesi) anlayışında yer alır. Kendi için varlık, insan bilincini ifade eder; bilinçli, düşünen, sorgulayan ve geleceğe yönelik projeler kuran bir varlıktır. Kendine mevcut varlık ise, bilinçten bağımsız, nesnel ve durağan olan varlık alanıdır.

Felsefede öz, bir nesneyi neyse o yapan gereçlerin tümü olarak tanımlanır. İşte bazı öz örnekleri: 1. Aristoteles'te Öz: Aristoteles'e göre öz, "bir şeyi o şey yapan" formel/biçimsel nedendir. 2. Sartre'da Öz: Fransız varoluşçusu Sartre'a göre öz, varoluştan önce gelmez, insan kendi özünü kendi iradi davranışlarıyla oluşturur. 3. Kant'ta Öz: Alman düşünürü Kant'a göre öz, noumenon'dur, yani asla bilinemeyen, sadece görünüşleri bilinen bir kavramdır.

Sisyphos'un Mit'i, Yunan mitolojisinde geçen ve insanın anlamsız ve acımasız bir evrende varoluş mücadelesini anlatan bir hikayedir. Özeti: Sisyphos, Korint'in ilk kralı olup, hem zeki bir hükümdar hem de hain bir tiran olarak bilinir. Felsefi Yorum: Bu hikaye, varoluşçu filozof Albert Camus tarafından, insanın hayata anlam katma arzusu ile evrenin sessiz kayıtsızlığı arasındaki çatışmayı incelemek için kullanılmıştır.

Osman Necmi Gürmen, varoluşçu felsefe akımına mensuptur.

Varoluşçuluğun (Egzistansiyalizm) kurucusu olarak kabul edilen ilk filozof, Søren Kierkegaard'dır.