Urfa

Urfa sıra gecelerinde alkollü içecek sunulmasının nedeni, geleneğin modernize edilmesi ve bazı çevrelerde bu tür etkinliklerin sosyal içiciliğin rahatlatıcı etkisiyle daha "modern" ve sosyal yönü ağır basan versiyonlarının geliştirilmesi olarak açıklanabilir. Geleneksel olarak sıra geceleri çoğunlukla alkol kullanılmadan icra edilirdi; çünkü çoğu zaman dini değerler ve yöresel normlar buna izin vermezdi. Bu durum, bazı çevrelerde kültürel yozlaşma olarak görülse de, bazı kesimler tarafından geleneğin modernize edilerek yaşatılması olarak yorumlanmaktadır.

"Kardaş Dala Konaram" türküsü, Urfa (Şanlıurfa) yöresine aittir.

"Kahve" türküsü, Ahmet Yamacı tarafından derlenmiş ve notaya alınmıştır. Ayrıca, "Kahve" adıyla farklı sanatçılar tarafından seslendirilen şarkılar da bulunmaktadır. Örneğin, Kenan Doğulu'nun "Kahve" şarkısı ve Ezgi Köker'in "Kahve" şarkısı.

Urfa sıra gecesi post tasarımı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Urfa sıra gecelerinin genel özellikleri hakkında bilgi verilebilir. Urfa sıra geceleri, genellikle şark köşesi gibi karşılıklı oturma yerlerinin bulunduğu bir alanda yapılır. Sıra gecelerinin bazı adetleri şunlardır: Çiğ köfte: Gecelerin vazgeçilmezidir. Tavan testi: Yapılan çiğ köftenin tavana yapıştırılması, kıvamın tutup tutmadığını gösterir. Bahşiş: Çiğ köfte yapan kişiye ve davulcuya bahşiş verilebilir. Alkol: Sıra geceleri genellikle alkolsüzdür.

Şanlıurfa'ya (Urfa) gidince denenmesi gereken bazı yemekler ve içecekler: Yemekler: Ciğer Kebabı. Patlıcan Kebabı. Urfa Kebabı. Lahmacun. İçli Köfte. Üzlemeli Pilav. Borani. Şabut Balığı. İçecekler: Mırra Kahvesi. Menengiç Kahvesi. Ayrıca, Şanlıurfa'da şıllık tatlısı, billuriye, aya köftesi ve külünçe gibi lezzetler de denenebilir.

Çiğ köftenin Urfa'ya ait olmasının nedeni, çiğ köftenin ilk kez Urfa'da yapıldığına dair efsaneler ve tarihi kayıtlardır. Bu efsanelerden biri, Nemrut'un zulmünden kaçan Hz. İbrahim'in Şanlıurfa'da saklanırken ateş yakamadığı için eti pişirmeden bulgur ve baharatlarla karıştırarak çiğ köfte yapmasıdır. Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğu döneminde yazılan yemek kitaplarında ve seyahatnamelerde de çiğ köftene dair bilgiler yer almaktadır. Ancak, çiğ köftenin kökeni konusunda kesin bir yargıya varmak zordur. 2008 yılında Şanlıurfa Çiğ Köftesi, 2018 yılında ise Adıyaman Çiğ Köftesi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiştir.

Şanlıurfa türkülerinin meşhur olmasının bazı nedenleri: Zengin müzikalite ve söz yapısı: Urfa Halk Müziği, ezgilerindeki müzikalite, söz zenginliği ve eser sayısıyla Türk Halk Müziği içinde seçkin bir konuma sahiptir. Divan şiiri etkisi: Türkülerde divan şiirinin etkisi görülür; Nabi, Abdi, Rafet, Hilmi, Şevket gibi birçok divan şairinin Urfa'da yetişmiş olması bu etkiyi artırmıştır. Çeşitli etkileşim alanları: Urfa, Kerkük ve Harput yöreleriyle türkü ve uzun hava açısından benzerlik gösterir; ayrıca Klasik Türk Müziği ile de etkileşim halindedir. Kültürel önem: Urfalılar için müziğin hayatın her evresinde önemli bir yeri vardır; düğün, kına gecesi, dergah ve tekke gibi ortamlarda müzikli etkinlikler düzenlenirdi. Derleme çalışmaları: 1926'da Darül Elhan Heyeti ve 1938'de Muzaffer Sarısözen gibi önemli isimler tarafından yapılan derleme çalışmalarıyla türkülerin tanıtımı artmıştır.

Hudutların Kanunu filmi, 1966 yılında Şanlıurfa'da ve Mardin'in Pınarcık köyünde çekilmiştir. Filmin büyük bir kısmı Siverek'te çekilirken, bir kısmı da Urfa merkezinin çeşitli mekânlarında çekilmiştir.

Hacı Türkmen uzun havasının hangi yöreye ait olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, uzun havanın genel olarak Türk halk müziğinde serbest ritimle söylenen bir ezgi türü olduğu ve başlıca formlarının bozlak, gurbet havası, hoyrat, divan, yol havası, arguvan ağzı, çamşıhı ağzı, maya, barak ağzı ve müstezat olduğu bilinmektedir. Uzun havalar, İç Anadolu, Doğu Anadolu'nun batısı, Batı Anadolu'nun doğusu ve Çukurova'yı kapsayan geniş bir alanda yaygın olarak kullanılır. Barak havaları, Barak Türkmenlerinin özgü bir uzun havasıdır ve Gaziantep, Urfa, Kilis, Adana ile Kahramanmaraş gibi bölgelerde canlılığını korumaktadır.

Urfa ve Antep'i gezmek için en az 2-3 gün ayırmak önerilir. Gaziantep'i gezmek için 2 günlük bir plan şu şekilde yapılabilir: 1. gün: Gaziantep Kalesi, Zeytinli Han, Bakırcılar Çarşısı, Zeugma Müzesi gibi tarihi ve kültürel yerler ziyaret edilebilir. 2. gün: Beyran çorbası ve kısır gibi geleneksel yemekler denenebilir, Almacı Pazarı gibi çarşılarda alışveriş yapılabilir. Urfa'yı gezmek için 3 günlük bir plan şu şekilde örneklendirilebilir: 1. gün: Göbeklitepe, Balıklıgöl, Urfa Kalesi ve Harran ziyaret edilebilir. 2. gün: Sıra gecesi deneyimi yaşanabilir. 3. gün: Halfeti, Mevlid-i Halil Camii ve Gümrük Han görülebilir. GAP turu kapsamında Urfa ve Antep'i içeren 5-8 günlük turlar da bulunmaktadır. Seyahat süresi, kişisel tercihler, gezilecek yerlerin yoğunluğu ve ulaşım koşullarına bağlı olarak değişebilir.

Kejan Aşireti, tarih boyunca hayvancılıkla uğraşan ve göçebe yaşam tarzını sürdüren bir aşirettir. Aşiretin kökeninin Elazığ ve Bingöl çevresine dayandığı bilinmektedir. Ayrıca, Kejan Aşireti'nin, Irak’ta Kefra bölgesinde bulunan Keji aşiretinin bir kabilesi olduğu da belirtilmektedir. Kejan Aşireti, Türkiye genelinde yaklaşık 200 bin nüfusa sahip olup, Türkiye'nin büyük aşiretleri arasında yer almaktadır.

"Şu Siverek Dört Kapı" türküsü veya şarkısı, Siverek ilçesine ait bir eser olarak tanımlanmamıştır. Urfalı Babey tarafından seslendirilen "Şu Siverek Dört Kapı" adlı parça, halk müziği kategorisinde yer almaktadır. Mehmet Yıldırım'ın da "Siverek Dört Kapı" adlı bir şarkısı bulunmaktadır, ancak bu eser de Siverek'e özgü bir eser olarak belirtilmemiştir. Dolayısıyla, "Şu Siverek Dört Kapı" türküsü veya şarkısı belirli bir yöreye ait olarak tanımlanmamıştır.

Kanuni Sultan Süleyman, Urfa'da iki gün kalmıştır. Bağdat seferi sırasında Halep’e geçerken Urfa’ya uğramış ve burada iki gün kalmıştır.

Bozova, 1926 yılına kadar 877 sayılı kanunla Urfa (Şanlıurfa) iline bağlı bir ilçe merkeziydi. 1930 yılında ise ilçe merkezi, eski adı Hüvek olan Bozova’ya taşınmış ve Yaylak nahiye olmuştur.

Urfa'nın en iyi peyniri olarak Urfa peyniri gösterilebilir. Urfa peyniri, saf koyun sütünden yapılan, salamura edilerek saklanan ve genellikle içi su dolu bir kase içerisinde ya da güveç kaplarında sıcak olarak servis edilen bir peynir türüdür. Urfa'da üretilen diğer peynir çeşitleri arasında örgü peyniri, lavaş peyniri ve Siverek peyniri de bulunmaktadır.

Yufka kebabı, Anadolu'nun farklı bölgelerine ait özgün tariflerle hazırlanan bir kebap türüdür. Bazı yörelere ait yufka kebabı çeşitleri: Adana kebap. Urfa kebap. Mardin kebap. Bodrum kebap. Aksaray tandır kebabı. Yufkalı kebapların kökenleri Osmanlı İmparatorluğu'na kadar uzanmaktadır.

Evet, Urfa'da fındık yetişir. Özellikle Halfeti ilçesi ve çevresinde fındık üretimi yapılmaktadır. Şanlıurfa'nın tanınan genç iş adamlarından Müslüm Topal da evinin bahçesinde fındık ağaçları yetiştirerek ürün elde etmiştir.

"Ana Beni Bir Zalıma Verdiler" türküsü, Erzurum yöresine aittir.

Urfa ciğer kebabının bazı özellikleri: Üretim yöntemi: Kendine has bir üretim tekniği vardır. Zahmetli yapım: Yapımı uzun zaman alır ve ustalık gerektirir. Malzeme: Fındık büyüklüğünde doğranmış taze kuzu ciğeri ve aynı kuzuların kuyruk yağı kullanılır. Pişirme: Odun kömüründe pişirilir; pişme sırasında Şanlıurfa biberi ve tuz karışımı eklenir. Eşlik edenler: Közlenmiş biber, kuru soğan, maydanoz, nane, lavaş veya yufka ekmek ile servis edilir. Tüketim: Şanlıurfa'da sabah, öğlen, akşam ve sahur yemeklerinde tüketilir; özellikle ramazan ayında çok tercih edilir.

Urfalı şair ve yazarlardan bazıları şunlardır: Şairler: Abdî (1857-1911); Mahmud Abdî (Melek Mahmut); Muhammed Admî (1818-1900); Mustafa Âlim; Ahmed Azmî (1888-1914); Ahmet Berkî (1840-1889); Muhammed Durak (1860-1916); Müslüm Fâiz (1823-1877); Muhammed Fatih (1870-?); Fehim Ahmed (1837-1900). Yazarlar: Mehmet Akif İnan (1940-2000); Abdullah Arif İnan; M. Hulusi Kılıçaslan (1907-1985). Ayrıca, Urfa'da şiirin Arap hakimiyeti dönemine kadar uzandığı bilinmektedir. Daha fazla bilgi için Şanlıurfa Kültür Eğitim Sanat ve Araştırma Vakfı'nın (SURKAV) web sitesindeki "Urfa Şiiri" başlıklı dosyayı inceleyebilirsiniz.