Tükenmişlik

İşe gitmek istememek, çeşitli hastalıkların belirtisi olabilir. Bu hastalıklar arasında: Depresyon ve stres. Tiroit hastalıkları. Uyku apnesi. Kansızlık. Kalp hastalıkları. Enfeksiyon hastalıkları. Bu belirtilerle karşılaşıldığında bir uzmana başvurulması önerilir.

Araştırma görevlilerinin tükenmişlik düzeyi, yapılan çalışmalara göre farklılık göstermektedir. Örneğin, 2013 yılında yapılan bir araştırmada, Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde uzmanlık eğitimi alan araştırma görevlilerinin tükenmişlik sendromu alt parametreleri arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Uzman hekimlerde tükenmişlik düzeyi ise, pratisyen hekimlere göre daha yüksek bulunmuştur. Tükenmişlik düzeyi, kişisel ve mesleki faktörler, çalışma koşulları gibi çeşitli unsurlara bağlı olarak değişebilir. Daha güncel ve detaylı bilgiler için ilgili literatürün incelenmesi önerilir.

Emre Yılmaz'ın "Huzurevlerinde Çalışan Personelin Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma" başlıklı makalesi, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi'nin 1. cildinin 9. sayısında, 2017 yılında yayımlanmıştır.

Hemodiyaliz ünitelerinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik ile empati becerileri arasındaki ilişki şu şekilde özetlenebilir: Empati ve duygusal tükenme: Empatik beceri ölçeği ile duygusal tükenme alt boyutu arasında negatif bir ilişki vardır; yani empati becerisi arttıkça duygusal tükenme azalır. Empati ve duyarsızlaşma: Benzer şekilde, empati ile duyarsızlaşma arasında da negatif bir ilişki bulunur; empati arttıkça duyarsızlaşma azalır. Empati ve kişisel başarı: Empati becerisi ile kişisel başarı arasında ise pozitif bir ilişki vardır; empati arttıkça kişisel başarı hissi yükselir. Bu sonuçlar, hemodiyaliz hemşirelerinin empati yeteneklerinin tükenmişlik seviyelerini etkilediğini göstermektedir. Bu konuda yapılan çalışmalar arasında Handan Alan, Esra Altın Arslan ve Hatice Betül Altınışık'ın 2018 yılında yayımladığı "Hemodiyaliz Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik İle Empati Becerileri Arasındaki İlişki" başlıklı makale bulunmaktadır.

Özel ve resmi okullardaki öğretmenlerin tükenmişliği arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır: Özel okullarda görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri genellikle orta seviyede olup, sınıf yönetim becerileri yüksektir. Resmi okullarda görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ve sınıf yönetim becerileri genellikle yüksek seviyededir. Özel okullarda kıdemi düşük olan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri daha yüksektir. Resmi okullarda ise çalışma şartlarının daha rahat olması, işi kaybetme kaygısının olmaması ve kurumsal beklentinin daha tolere edilebilir düzeyde olması gibi faktörler, tükenmişlik düzeylerini etkilememektedir. Her iki okulda da öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri cinsiyet ve mesleki kıdem değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Bu sonuçlar, yapılan araştırmalara dayanmaktadır ve farklı sonuçlar elde edilebilecek başka çalışmalar da olabilir.

Akademisyenlerde tükenmişlik ve çeşitli stres kaynaklarının incelenmesi, Canan Ergin tarafından yapılmıştır. Ergin'in "Akademisyenlerde Tükenmişlik ve Çeşitli Stres Kaynaklarının İncelenmesi" başlıklı makalesi, 15 Aralık 1995 tarihinde Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi'nin 12. cildinin 1-2. sayısında yayımlanmıştır.

Huzurevi çalışanlarının tükenmişlik yaşamasının bazı nedenleri: Yoğun iş yükü ve uzun çalışma saatleri. Bakım verilen bireylerin özellikleri. İletişim ve ekip içi işbirliği sorunları. Ekonomik ve toplumsal nedenler. Yetersiz yönetici, iş arkadaşı ve birim desteği. Tükenmişlik, çalışanların üretkenliğinin azalmasına, iş doyumsuzluğuna ve düşük bakım kalitesine neden olabilir.

Hemen pes etme hastalığı, "öğrenilmiş çaresizlik" veya "pes sendromu" olarak da bilinir. Öğrenilmiş çaresizliğin bazı nedenleri: Yanlış ebeveyn tutumları; Uzun süre güç ve olumsuz koşullarda yaşamak. Öğrenilmiş çaresizliğin bazı sonuçları: Benlik duygusunun düşmesi; Depresyon gibi psikolojik rahatsızlıkların başlaması; Kavgacı veya korkulu bir hale gelme. Eğer bu tür duygular uzun süre devam ediyorsa, bir uzmana danışılması önerilir.

"Yukarı Bak" filminde neden ağlandığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, ağlama isteği çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir: Psikolojik faktörler: Depresyon, anksiyete, stres, panik atak, şizofreni gibi durumlar ağlama isteğine yol açabilir. Hormonal değişimler: Adet öncesi sendromu, hamilelik ve lohusalık gibi dönemlerde hormonal değişiklikler ağlamaya neden olabilir. Yas ve keder: Önemli bir kayıp sonrası yas süreci ağlamaya yol açabilir. Çevresel faktörler: Üzüntü verici olaylar veya duygusal anılar ağlamayı tetikleyebilir. Sürekli ağlama isteği yaşanıyorsa, bir uzmana danışılması önerilir.

Sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri, yapılan araştırmalara göre şu şekildedir: Duygusal tükenme: Sınıf öğretmenleri bu boyutta orta düzeyde tükenmişlik yaşamaktadır. Duyarsızlaşma: Bu boyutta çok az tükenmişlik görülmektedir. Kişisel başarı: Öğretmenler, kişisel başarı boyutunda çoğunlukla tükenmişlik hissetmektedir. Genel tükenmişlik: Öğretmenler, genel olarak orta düzeyde tükenmişlik yaşamaktadır. Cinsiyet açısından, erkek öğretmenler kadın öğretmenlere göre daha yüksek düzeyde duygusal tükenme ve duyarsızlaşma yaşamaktadır. Tükenmişlik, öğretmenlerin ruhsal sağlığını ve mesleki verimliliğini olumsuz etkileyebileceği için, bu durumun nedenleri doğru tespit edilip, hizmet içi eğitim ve kurs faaliyetleri aracılığıyla ortadan kaldırılmalıdır.

Özel okullarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ile resmi okullarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri arasında farklılıklar bulunmaktadır. Özel okullarda görev yapan öğretmenler: Tükenmişlik düzeyleri orta seviyede olup, sınıf yönetim becerileri yüksektir. Resmi okullarda görev yapan öğretmenler: Tükenmişlik düzeyleri ve sınıf yönetim becerileri yüksektir. Ayrıca, hem özel hem de resmi okullarda görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile sınıf yönetim becerileri arasında bir ilişki bulunmamaktadır.

"İşte biz o gün tükeneceğiz" sözleri, kaybedilecek olan şeyin anlamlar olacağını ve bir tükenişin yaklaştığını ifade eder. Şarkının sözlerinde, bir ilişkinin sona ermesiyle her şeyin anlamını yitireceği ve bir boşluk hissedileceği anlatılır: > Ne böyle senle, ne de sensiz > Yazık, yaşanmıyor çaresiz > Ne bir arada, ne de ayrı > Olmak imkânsız, hiç sebepsiz > Ne hayallerle, ümitlerle > Mutlu olmaktı dileğimiz > Suçlu ne sensin ne de benim > Şimdi sensizim, sen de bensiz > Bir an gelip de küllenince > Yüreklerimiz dinlenince > Başka sevgilerde teselli bulunca > İşte biz o gün düşüneceğiz > Etrafımızı sarıverecek > Bir boşluk ki asla bitmeyecek > Her şey bir anda anlamsız gelecek > İşte biz o gün tükeneceğiz.

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü'nde yapılan, birleştirilmiş ve bağımsız sınıf öğretmenlerinin mesleki doyum ve tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırıldığı çalışma, 2013-2014 eğitim-öğretim yılı birinci döneminde Ankara ilinin merkez ve taşra ilçelerinde görev yapan sınıf öğretmenleri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın bulguları: Mesleki doyum: Bağımsız sınıfta çalışan öğretmenler, içsel ve genel doyum boyutunda daha fazla iş doyumu yaşamaktadır. Tükenmişlik: Kişisel başarı boyutunda bağımsız sınıfta görev yapan öğretmenler düşük, birleştirilmiş sınıfta çalışan öğretmenler ise orta düzeyde tükenmiştir. Duygusal tükenme ve duyarsızlaşma: Birleştirilmiş ve bağımsız sınıf öğretmenleri, duygusal tükenme boyutunda orta, duyarsızlaşma boyutunda ise düşük düzeyde tükenmişlik yaşamaktadır. Dışsal doyum: Dışsal doyum, duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutlarında birleştirilmiş ve bağımsız sınıfta çalışan öğretmenler arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır.

Tükenmişlik sendromunun tehlikeli kabul edildiği puan, 5 ila 4,4 arasındadır. Tükenmişlik sendromu testinde (Maslach Tükenmişlik Ölçeği) alınan puanın değerlendirilmesi şu şekildedir: 4’ten düşük puan, çok düşük seviyede tükenmişliğe işaret eder. 5 ila 3,5 arası puan, tükenmişliğin tehlikeli belirtilerini gösterir. 5 ila 4,4 arası puan, tükenmişlik sendromunu gösterir. 5 ila 5,4 arası puan, ciddi bir tükenmişlik problemine işaret eder. 5’ten yüksek puan, acil olarak profesyonel destek alınması gerektiğini gösterir. Tükenmişlik sendromu testi, mutlaka bir uzman kontrolünde değerlendirilmelidir.

Şöhret hastalığı, hayatın amacının şöhret olmak olması durumudur. Şöhret hastalığının belirtileri: depresyon; tükenmişlik sendromu; amaçsızlık. Şöhret hastalığına yakalanan kişilerde görülen bazı ortak özellikler: mükemmeliyetçilik; sürekli daha iyisini yapma ihtiyacı; yetersizlik hissi. Şöhret hastalığından kurtulmak için tekâmülsel bilgi edinmek ve şöhret peşinden koşmamak önerilir.

Tükenmişlik sendromunu ölçmek için en yaygın olarak kullanılan ölçek, Maslach Tükenmişlik Envanteri (MBI) olarak da bilinen Maslach Tükenmişlik Ölçeği'dir. Bu ölçek, 1981 yılında Christina Maslach ve Susan Jackson tarafından geliştirilmiştir ve tükenmişliği üç ana boyutta değerlendirir: Duygusal tükenmişlik. Duyarsızlaşma (depersonalizasyon). Kişisel başarıda azalma. Bunun yanı sıra, Kopenhag Tükenmişlik Ölçeği de tükenmişlik düzeyini ölçmek için kullanılan bir diğer ölçektir.

Burn out (tükenmişlik) sendromunun izlenmesi için aşağıdaki belirtilere dikkat edilebilir: Duygusal belirtiler: Sürekli yorgunluk, umutsuzluk, çaresizlik, motivasyon kaybı, sinirlilik, öfke patlamaları, anksiyete ve depresif duygular. Zihinsel (bilişsel) belirtiler: Konsantrasyon güçlüğü, karar verme zorluğu, unutkanlık, yetersizlik ve değersizlik hissi, başarı duygusunda azalma. Davranışsal belirtiler: İşten kaçma, geç gitme veya devamsızlık, sosyal ilişkilerden uzaklaşma, iş performansında düşüş, sorumluluklardan kaçınma, zararlı alışkanlıklarda artış. Fiziksel belirtiler: Baş ağrısı, mide problemleri, kas ağrıları, uyku problemleri, bağışıklık sisteminin zayıflaması, sık hastalanma, kalp çarpıntısı ve nefes darlığı gibi psikosomatik belirtiler. Burn out sendromu belirtileri devam ediyorsa, psikolojik destek almak önemlidir. Teşhis genellikle şu adımları içerir: Klinik görüşme ve psikoeğitim. Kişinin mesleki geçmişi, günlük iş yükü, işe karşı tutumu ve genel ruhsal hali gibi faktörlerin değerlendirilmesi. Özel anketler ve ölçekler kullanılarak tükenmişlik derecesinin belirlenmesi. Tedavi yöntemleri arasında yaşam tarzı değişiklikleri, stres yönetimi teknikleri, psikoterapi, sosyal destek ve dinlenme yer alır.

Empati ve tükenmişlik arasında doğrudan bir ilişki vardır. Empati, başkalarının duygularını anlama ve paylaşma yeteneğidir. Tükenmişlik, uzun süreli stres, yoğun duygusal yük ve sürekli baskı altında kalma sonucunda yaşanan fiziksel, duygusal ve zihinsel yorgunluk halidir.

Güler ve Marşap (2019) tarafından akademisyenler üzerinde yapılan araştırmada, duygusal emeğin tükenmişlik ve işten ayrılma niyetine etkisi şu şekilde bulunmuştur: - Derinlemesine duygusal emek, tükenmişlik üzerinde negatif bir etkiye sahipken, işten ayrılma niyetini azaltmaktadır. - Yüzeysel duygusal emek ise tükenmişliği artırmakta ve işten ayrılma niyetini pozitif yönde etkilemektedir.

Hekimlerin tükenmişlik düzeyini etkileyen faktörler şunlardır: 1. Yaş, medeni hal, çocuk sahibi olma: Bu demografik özellikler duygusal tükenme ve duyarsızlaşma ile ilişkilidir. 2. Meslekte geçirilen süre: Çalışma süresi arttıkça tükenmişlik riski de yükselir. 3. Çalışma koşulları: Uzun çalışma saatleri, nöbet tutma, iş yerinde şiddete maruz kalma tükenmişliği artırır. 4. Görev ve sorumluluklar: İdari görevler, yetersiz personel ve kaynak eksikliği tükenmişliği tetikler. 5. Sosyal destek: Akranlardan ve amirlerden alınan destek eksikliği tükenmişlik düzeyini yükseltir. 6. Kişisel başarı: Kişinin kendini yetersiz görmesi ve başarı duygusunun azalması tükenmişliğin bir göstergesidir. Ayrıca, kültürel ve politik faktörler de tükenmişlik sendromunun ortaya çıkmasında rol oynayabilir.