Tasavvuf

Kalenderilik ve Haydarilik aynı değildir, ancak aynı düşünce sistemine sahip iki tarikattır. Kalenderilik, yaşadığı toplumun nizamına karşı çıkarak dünyayı kaale almaya değer görmeyen bir tasavvuf akımıdır. Her iki tarikat mensubu da tarikatların daha ilk ortaya çıktığı andan itibaren kurdukları zaviyeler vasıtasıyla kendi fikirlerini yaymaya başlamışlar, Hindistan ve İran gibi muhtelif yerlerde olduğu gibi Anadolu’da da faaliyetlerini sürdürmüşlerdir. Kalenderî dervişlerinden farklı olarak Haydarîler, çehar darbın diğer gereklerini yapmakla birlikte, bıyıklarını tıraş etmezlerdi.

Hacıbaba Pastaneleri, 1984 yılında Diyarbakır'da Yılmaz Elaldı tarafından kurulmuştur ve hâlen sahibi ve Yönetim Kurulu Başkanı olarak görev yapmaktadır. 2025 yılı itibarıyla, şirket Türkiye genelinde 25'ten fazla şubeye ve 600'den fazla çalışana sahiptir.

Mahir İz, eğitim tutkusu ve öğrencilerine olan bağlılığıyla tanınan bir öğretmendi. Bazı özellikleri: Güçlü hafıza ve entelektüel birikim: Mahir İz, Türkçe, Arapça ve Farsça'ya hakimdi. Vefalı yapı: Aile dostlarından şair Muhyiddin Raif Bey'in kızı Mihrinur Hanım ile evlenmiş ve bir kızı olmuştur. İyi hatip: Yüksek İslam Enstitüsü'nde öğrencilerle yaptığı sohbetler, ilim ve sanat mahfili olarak anılmıştır. Sosyal faaliyetlerde bulunma: İlim Yayma Cemiyeti, İslami İlimler Araştırma Vakfı gibi birçok cemiyet ve vakfın kuruluşuna katılmış ve aktif hizmetlerde bulunmuştur. Milli ve muhafazakar duruş: Milli Eğitim'in önemine inanmış, 1960 İhtilali'nde Kur'an-ı Kerim'in Latin harfleriyle basılması girişimine karşı çıkmıştır.

Rabia ismi, Arapça kökenli olup "dördüncü" anlamına gelir. Ayrıca, İslam kültüründe "kutsal" ve "yüksek" anlamlarında da kullanılır. Rabia isminin diğer anlamları: ünü mutasavvıf kadın; baharın dördüncü ayı.

Gülşehrî, Anadolu’daki Türk edebiyatının kuruluş evresinin sanatkârlık itibarıyla Yunus Emre’den sonra en önemli ismidir. Gülşehrî’nin önemli olmasının bazı sebepleri şunlardır: Eserleri: Mantıku’t-Tayr: Feridüddin-i Attar’ın ünlü mesnevisini temel alarak yazdığı bu eser, Türk dilinin Anadolu’da kaleme alınmış ilk büyük eserlerinden biridir. Feleknâme: İlhanlı Hükümdarı Gâzân Han adına 1301’de yazdığı Farsça bir mesnevidir. Aruz Risalesi: Aruz vezni üzerine bir çalışmadır. Türkçeye Katkı: Gülşehrî, Türkçeyi savunmuş ve geliştirmiştir. Eğitim: İyi bir eğitim aldığı, Arapça ve Farsça’nın yanı sıra matematik, mantık ve felsefe bildiği düşünülmektedir. Etkilendiği Yazarlar: Mevlânâ, Senâî, Attâr gibi mutasavvıf yazarlardan etkilenmiştir.

Çile çekmenin önemli olmasının bazı nedenleri: Ruhsal olgunluk ve erdem: Çile, dervişlerin nefsini terbiye ederek ruhen ve zihnen olgunlaşıp erdemli bir birey haline gelmelerine yardımcı olur. Allah'a yakınlık: Çile, Allah'ın rızasını ve yakınlığını kazanmak için yapılan bir uygulamadır. İlham ve ilim: Hz. Musa'nın örneği gibi, çile, ilham ve ilim almaya hazırlık yapar. Zorluklara tahammül: Sufiler için çile, erme ve Allah'a varmanın önemli araçlarından biridir; zorluklara tahammül etmeyi öğretir. Çile, tasavvuf eğitimindeki yaygın kullanımıyla "halvet" olarak adlandırılır ve genellikle 3, 40 veya 1001 gün sürer.

Beka kelimesi, Arapça kökenli olup "kalıcılık", "ölmezlik" ve "sonsuzluk" anlamlarına gelir. Beka kavramı, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir: Tasavvufta: Kötü huyların yerini güzel huy ve iyi davranışların alması; kulun Allah'ın sıfat ve vasıflarıyla donanması. Siyasette: Bir ülkenin anayasal düzeninin iç ve dış tehditlere karşı korunması, toprak bütünlüğünün bozulmaması. Askeri literatürde: Birliğin düşmanın hava taarruzlarına ve kimyasal, biyolojik, nükleer silahların etkisine karşı korunması.

Derviş, bir tarikata ve şeyhe bağlı olan, tasavvufi bir hayat yaşayan kişidir. Dervişlerin bazı özellikleri ve yaptıkları işler: İslamiyet'e sıkı bağlılık. Hizmet. Cömertlik ve şefkat. Nefsini yenmek. Alçakgönüllülük. Dervişlik, aynı zamanda bir balık cinsinin adı olarak da kullanılır.

Cevr kelimesi, Arapça kökenli olup "eziyet", "cefa" ve "üzüntü" anlamlarına gelir. Ayrıca, "cevr etmek" ifadesi ise "haksızlık etmek", "üzmek" ve "acı çektirmek" anlamlarını taşır.

A'mâk-ı Hayâl (Hayalin Derinlikleri) kitabının önemli olmasının bazı sebepleri şunlardır: Tasavvuf edebiyatı: Tasavvuf edebiyatının önemli eserlerinden biridir ve Vahdet-i Vücûd inancını anlatır. Felsefi ve felsefi deneyim: Felsefi deneyimi gelenekle harmanlayan bir eserdir. Evrensel dil: Yazıldığı dönemden bu yana evrensel bir dile sahiptir. Okuyucuyu yolculuğa çıkarma: Kitap, okurunu Raci karakteri ile beraber bir yolculuğa çıkartmayı hedefler. Arayış ve hakikat: Arayış ve hakikat temalarını işler. Materyalizme karşı: Eser, toplumda yeni görülmeye başlayan materyalist görüşe karşı bir antitezdir.

Abdülkerim el-Cîlî'nin İnsan-ı Kâmil adlı eseri, tasavvufî düşüncede insanın ilahî tecellilere mazhar oluşunu ve Allah'ın isim ve sıfatlarını en güzel şekilde aksettiren bir "ayna" olduğunu ele alır. Eserde ayrıca şu konular da işlenir: insanın Allah'ın bir nuru olduğu ve bu tecellilerin değişmediği; insanın varlığının da yokluğunun da kimliğini taşıdığı; insanın, cümle güzellikleri ve kemalleri özünde topladığı. Eser, Kur'an-ı Kerim ve hadislerle desteklenmiştir.

Gülşehrî'nin başlıca eserleri: Feleknâme: 1301 yılında İlhanlı Hükümdarı Gazan Han'a sunulmak üzere yazılmış Farsça bir mesnevidir. Kerâmât-ı Ahi Evran: Fütüvvet önderi Ahi Evran-ı Velî’nin kerametlerinden bahsedilen 167 beyitlik kısa bir mesnevidir. Mantıku’t-Tayr (Gülşenname): Feridüddin-i Attar'ın aynı adlı eserinin çevirisidir. Aruz-ı Gülşehrî: Farsça olarak kaleme alınmış, aruz kalıplarını anlatan on altı varaklık bir risaledir. Kudûrî Tercümesi: Gülşehrî'nin Kudûrî'yi nazmen çevirdiğini belirttiği eser, henüz ele geçmemiştir.

Eflatun rengi, farklı anlamlar ve sembolizmle ilişkilendirilir: Zarafet ve asalet: Tarih boyunca soyluluk ve otorite simgesi olarak kabul edilmiştir. Yaratıcılık ve hayal gücü: Yaratıcı düşünceyi tetikler ve hayal gücünü besler. Ruhsal denge: Psikolojik olarak rahatlatıcı bir etkisi vardır ve ruhsal dengeyi temsil eder. Gizem ve spiritüellik: Birçok kültürde psişik yetenekleri ve sezgisel gücü temsil eder. Romantizm: Romantik duyguları ifade edebilir. Ayrıca, eflatun rengi mavinin dinginliği ve kırmızının şiddetini aldığı için asalet, lüks, güç ve hırs ile de ilişkilendirilir.

Yar ve ağyar kavramları, Türk edebiyatında ve kültüründe sıkça kullanılan terimlerdir: Yar: Dost, sevgili, âşık olunan kişi veya varlık anlamına gelir. Ağyar: Yar olmayan, yabancı, rakip veya sevgiliyi kıskandıran diğer kişi demektir. Bu iki kavram arasındaki ilişki, çoğunlukla çatışma ve karşıtlık üzerinden kurulur; yar, âşığın ulaşmak istediği en yüce değer iken, ağyar bu yolculuğun önündeki engel veya sınavdır.

Erik, farklı anlamlara gelebilmektedir: Meyve. Ağaç. Sembol. Ayrıca, tasavvufta erik, üzüm salkımları, üzüm ve şarap, derviş olacak adamın olgunlaşmasını ifade eden sembollerdir. Erikle ilgili temsillerin bilimsel bir temeli bulunmamaktadır.

"İlmi" kelimesinin ne anlama geldiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, "İslami İlimler" bölümü mezunlarının yapabileceği bazı işler şunlardır: Öğretim: Üniversitelerde İslami İlimler öğretmeni olarak görev alma ve akademik kurumlarda, araştırma merkezlerinde çalışma. Din hizmetleri: Camilerde, dini merkezlerde ve Diyanet İşleri Başkanlığı'nda din görevlisi olarak çalışma. Yazarlık ve editörlük: İslami içerikli kitaplar ve makaleler yazma, dergilerde editörlük yapma. Özel sektör: Özel okullarda ve eğitim kurslarında Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmeni olarak çalışma.

Eşrefoğlu ve Yunus Emre aynı kişi değildir, ancak aralarında bazı benzerlikler bulunmaktadır. Eşrefoğlu Rûmî, asıl adı Abdullah olan bir tekke şairidir ve 1353 yılında İznik'te doğmuştur. Yunus Emre, 1240-1320 yılları arasında yaşamış, Anadolu'da Türkçe şiirin öncüsü olan bir Türk şair ve mutasavvıftır.

Sitare kelimesi, Farsça'da "yıldız" anlamına gelir. Dilaver Cebeci'nin "Sitare" şiiri, bir genç kızın ilkokulda öğretmenlik yaptığı ve çocukları çok sevdiği bir hikayeyi anlatır. Ayrıca, Tuba Yavuz'un "Sitare" adlı kitabı, on dört bağımsız hikayeden oluşur. Sitare, aynı zamanda Hz. Muhammed'in Miraç yolculuğunda uğradığı yerlerden biri olarak da bilinir. Yunus Emre, eşine "Sitare" demiştir; gerçek adı Elif olan eşi için bu isim, aralarındaki özel bir adı haline gelmiştir.

Bülbül Kasidesi'nde anlatılan aşk, ilahi aşktır. Yunus Emre'nin Bülbül Kasidesi'nde, gül ile bülbül arasındaki aşk alegorisi kullanılarak ilahi aşka ulaşma anlatılmaktadır. Ayrıca, divan edebiyatında gül ile bülbül arasındaki aşk, genellikle âşığın sevgiliye duyduğu aşk ve bu aşktan dolayı çektiği acıları anlatır.

Mesnevi'de aşk anlatılmasının bazı nedenleri: Tasavvufun temel taşı: Aşk, tasavvufun ana konularından biridir ve Mesnevi'nin çıkış noktasıdır. Evrensel dil: Mevlana, aşkın evrensel bir dil olduğunu savunur. Öğretici dil: Mesnevi, genellikle hikayeler aracılığıyla öğretici bir dil kullanır. Sembolizm: Mesnevi'de birçok sembol ve alegori kullanılır.