Tanzimat

Tanzimat'ın ilk fermanı, 3 Kasım 1839 tarihinde ilan edilen Tanzimat Fermanı veya Gülhane Hattı Hümayunu'dur. Son ferman ise 1870'li yıllarda sona eren Tanzimat dönemi içerisinde yer alan Islahat Fermanı'dır.

Osmanlı'da batılılaşma hareketleri Tanzimat Dönemi'nde hız kazanmıştır.

Tanzimat Fermanı, 3 Kasım 1839 tarihinde ilan edilmiştir.

Sultan Abdülmecid, 1839-1861 yılları arasında Osmanlı sultanı olarak görev yapmıştır. Kişiliği ve özellikleri: - Eğitimli ve liberal bir padişahtı; iyi Fransızca konuşur ve Batı müziğinden hoşlanırdı. - Yenilikçiydi ve babası II. Mahmud'un reform programını devam ettirdi. - Kararsız ve müsrif olarak tanımlanmıştır. - Halka yakındı ve onların dertlerini dinlemek için zaman zaman halkın arasına katılırdı. Önemli başarıları: - Tanzimat Fermanı'nı ilan ederek Osmanlı İmparatorluğu'nda modernleşme sürecini başlattı. - Askeri, hukuki ve idari reformlar gerçekleştirdi. - Dış politikada Avrupa devletleriyle iyi ilişkiler kurarak Osmanlı'nın toprak bütünlüğünü korumaya çalıştı. Abdülmecid, 38 yaşında verem hastalığından dolayı İstanbul'da vefat etti.

Osmanlı'da Batı etkisi, 19. yüzyıla gelindiğinde ciddi bir dönüşüm süreciyle başlamıştır. Bu dönemde Batı'nın, özellikle Fransa ve İngiltere'nin, Osmanlı İmparatorluğu üzerinde önemli bir etkisi olmuştur.

Zemzeme-Demdeme tartışması, Tanzimat Edebiyatı dönemine ait bir eski-yeni tartışması olarak bilinir.

Namık Kemal, yurtseverlik, özgürlük ve millet kavramlarına bağlı bir Tanzimat aydını olarak bilinir. Özellikleri: - Eser Türleri: Şiir, eleştiri, biyografi, tiyatro, roman, tarih ve makale türlerinde eserler vermiştir. - Etkileri: Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ü eserleri ve düşünceleriyle etkilemiştir. - Eğitim: Arapça, Farsça ve Fransızca öğrenmiştir. - Aile Hayatı: Sofya'da Niş Kadısı Mustafa Ragıp Efendi'nin kızı Nesime Hanım ile evlenmiş, bu evlilikten iki kız ve bir erkek çocuğu olmuştur. Ölümü: 2 Aralık 1888'de Sakız Adası'nda ölmüş ve Gelibolu'daki Bolayır köyündeki türbeye defnedilmiştir.

Tanzimat dönemi şiir örnekleri arasında öne çıkan bazı eserler şunlardır: 1. "Hürriyet Kasidesi" - Namık Kemal. 2. "Şairin Sözleri" - Ziya Paşa. 3. "Sahra" - Abdülhak Hamit Tarhan. 4. "Köylü Kızların Şarkısı" - Muallim Naci. 5. "Makber" - Abdülhak Hamit Tarhan. Bu dönemde ayrıca, Şinasi'nin Tercüme-i Manzume adlı eserinde yer alan Fransızcadan çeviriler de önemli şiir örnekleri arasında yer alır.

Müsadere sistemi, Osmanlı İmparatorluğu'nda 1839 yılında Tanzimat Fermanı'nın ilanından sonra tamamen kaldırılmıştır.

Servet-i Fünun dönemi, Türk edebiyatının yenilenme sürecinde önemli bir aşama olması nedeniyle büyük bir öneme sahiptir. Bu dönemde yaşanan bazı gelişmeler şunlardır: Roman ve şiirde yenilik: Tanzimat döneminde başlayan roman yazma geleneği olgunlaşmış, yeni nazım şekilleri ortaya atılmıştır. Estetik anlayışın yükselmesi: Edebiyatta estetik değerlerin ve sanatsal ifadenin ön plana çıkması, Türk edebiyatının daha Avrupai bir nitelik kazanması sağlanmıştır. Eğitim ve aydınların rolü: Galatasaray Lisesi ve Darülfünun gibi önemli okullarda eğitim veren aydınlar, kendi düşüncelerini öğrencilere aktararak edebiyatın gelişimine katkıda bulunmuşlardır. Ayrıca, Servet-i Fünun dönemi, Tanzimat'la başlayan çağdaşlaşma sürecinin en olgun seviyesine ulaşması açısından da dikkate değerdir.

Namık Kemal ve Abdülhak Hamid Tarhan'ın "Şair-i Azam" demesinin nedeni, Hamid'in Türk edebiyatında hakiki manada yenilikler yapması ve şiir dehasına sahip olmasıdır. Hamid, özellikle yeni nazım şekilleri kullanması, yabancı diyarları anlatması ve ölüm karşısında felsefi sorgulamalara girmesi gibi özellikleriyle edebiyat dünyasında büyük etki yaratmıştır.

Islahat hareketleri sonucunda kurulan bazı önemli kurumlar şunlardır: 1. Posta Nezareti: 1840 yılında haberleşme alanında yapılan ıslahatlarla kuruldu. 2. Şirket-i Hayriye: 1851 yılında buharlı gemilerin kullanılmasıyla İstanbul Boğazı'nda ulaşımı sağlamak için kuruldu. 3. Ziraat Bankası: 1863 yılında çiftçilerin kredi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kuruldu. 4. Modern Okullar: Tanzimat döneminde Avrupa tarzında okullar açıldı (rüştiyeler, idadiler). 5. Takvim-i Vekayi: II. Mahmut döneminde çıkarılan ilk resmi gazete. 6. İtfaiye Teşkilatı: Modern bir itfaiye örgütü kuruldu.

Tanzimat Fermanı, Sultan Abdülmecid döneminde ilan edilmiştir.

Tanzimat dönemi aile yapısı, Osmanlı toplumunda hem geleneksel hem de modern unsurların bir arada olduğu bir yapı sergilemiştir. Özellikler: - Çok Eşlilik: Genel olarak tek eşlilik hakim olsa da, birden fazla kadınla evlilikler de görülmüştür. - Çocuk Sayısı: Ailelerde ortalama 4-5 çocuk bulunmaktaydı. - Konak Hayatı: Aile üyeleri, konak veya yalılarda yaşamaktaydı. - Toplumsal Roller: Geleneksel yapıda baba baskın olsa da, aile üyelerinin kişisel özgürlükleri genişlemiş ve aile içi ilişkiler daha gevşek hale gelmiştir. - Eğitim ve Çalışma: Kadınlar eğitim alma hakkına sahip olmuş, bazı iş kollarında çalışmaya başlamışlardır. Bu dönemde aile, hem İslam hukukuna göre şekillenmiş hem de batıya özenti nedeniyle kültürel olarak modernleşmeye başlamıştır.

Tanzimat dönemi şiirinde içerik olarak batılı, şekil olarak divan ifadesi, şiirin hem yeni temaları ele alması hem de eski nazım biçimlerini kullanması anlamına gelir. Bu dönemde, Fransızcadan yapılan çeviriler ve yeni şiir denemeleri ile birlikte, toplumsal konular (hak, adalet, hürriyet gibi) işlenmeye başlanmıştır.

Tasvîr-i Efkâr gazetesi, Tanzimat Dönemi'nde ortaya çıkan ve Batılılaşma akımının önemli bir parçası olan Tasvîr-i Efkâr akımına aittir.

Gülhane Hatt-ı Hümayun'u, yani Tanzimat Fermanı, Sultan Abdülmecid döneminde 3 Kasım 1839 tarihinde ilan edilmiştir.

Hürriyet Kasidesi, Tanzimat Edebiyatı'nın ve Namık Kemal'in en bilinen şiirlerinden biri olarak önemlidir çünkü toplumsal temaları işlemesiyle öne çıkar. Ayrıca, Osmanlı toplumundaki demokratikleşme çabalarının öncüsü olarak kabul edilir.

Osmanlı Devleti'nin Tanzimat ve Islahat Fermanları'nın ilan edilmesinde azınlık isyanlarını önlemek etkili olmuştur.

"Şiir ve İnşâ" makalesi, Tanzimat edebiyatı kişilerinden Ziya Paşa'ya aittir.