Antlaşmalar

Lale Devri'nin en önemli olayı, 1718 yılında Avusturya ile imzalanan Pasarofça Antlaşması ile başlayan ve 1730'da çıkan Patrona Halil İsyanı ile sona eren dönemdir. Bu dönemde yaşanan diğer önemli olaylar ve ıslahatlar şunlardır: - Avrupa'ya elçi gönderilmesi: Avrupa'daki gelişmeleri yakından takip etmek için Viyana, Paris ve Londra gibi şehirlere elçilikler açılması. - İlk Türk matbaasının kurulması: İbrahim Müteferrika ve Sait Efendi tarafından 1727'de ilk sivil Türk matbaasının açılması. - Askeri alanda ıslahat yapılmaması: Bu dönemde sadece kültürel ve sosyal alanlarda ıslahatlar gerçekleştirilmiş, askeri alanda herhangi bir yenilik yapılmamıştır.

Doğu cephesinde, Kurtuluş Savaşı sırasında Gümrü Antlaşması imzalandı.

Gümrü Antlaşması'nın önemi şu şekilde özetlenebilir: 1. TBMM'nin İlk Askeri ve Siyasi Zaferi: Gümrü Antlaşması, TBMM'nin uluslararası arenada kazandığı ilk askeri ve siyasi başarıdır. 2. Sevr Antlaşması'nın Geçersiz Kılınması: Bu antlaşma ile Sevr Barış Antlaşması ilk kez geçersiz sayılmıştır. 3. Doğu Cephesinin Kapanması: Antlaşma, Kurtuluş Savaşı'nın Doğu cephesini kapatarak buradaki birliklerin Batı Cephesi'ne kaydırılmasını sağlamıştır. 4. Ermenistan'ın Tanınması: Gümrü Antlaşması ile Ermenistan, TBMM'yi ve Misak-ı Milli'yi tanıyan ilk devlet olmuştur. 5. Rusya ile Görüşmeler: Antlaşma, Sovyet Rusya ile TBMM arasında görüşmelerin yapılmasına ve Türkiye'ye yardımın önünün açılmasına sebep olmuştur.

Dört ana çeşit uluslararası antlaşma bulunmaktadır: 1. Antlaşma (Treaty): İki veya daha fazla bağımsız ülkenin uluslararası hukuk çerçevesinde bir ilişki kurduğu resmi anlaşma aracıdır. 2. Sözleşme (Convention): Nükleer tehdit, silahsızlanma, küresel ısınma gibi dünya çapında etkileri olan konuları düzenlemek için benimsenen çok taraflı yasal araçlardır. 3. Protokol: Antlaşmaya veya sözleşmeye göre daha az resmi olan, antlaşmanın belirli konularına açıklık getirmek veya ek hükümler getirmek için kullanılan belgedir. 4. Geçici Antlaşma (Interim Agreements/Modus Vivendi): Daha sonra daha kapsamlı bir antlaşma ile değiştirilebilecek geçici çözümler için başvurulan belgedir.

Türkiye'nin en önemli antlaşmalarından biri olarak Lozan Antlaşması kabul edilir. 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan bu antlaşma ile: - Türkiye'nin bağımsızlığı ve egemenliği uluslararası alanda tanınmış ve onaylanmıştır. - Kapitülasyonlar kaldırılmış, Türkiye'nin ekonomik bağımsızlığı sağlanmıştır. - Azınlık hakları güvence altına alınmış, modern ve laik bir devlet olarak Türkiye'nin temelleri atılmıştır.

Kasr-ı Şirin Antlaşması ile deprem arasında doğrudan bir bağlantı yoktur. Ancak, 27 Ocak 2025 tarihinde İran'ın batısındaki Kirmanşah eyaletine bağlı Kasr-ı Şirin kentinde 5,1 büyüklüğünde bir deprem meydana geldiği bilinmektedir.

Antlaşmalar çeşitli türlere ayrılır: 1. Barış Antlaşmaları: Savaş sonrasında taraflar arasında barışı sağlamak ve ilişkileri düzenlemek amacıyla yapılır. 2. Ticaret Antlaşmaları: İki veya daha fazla ülkenin ticaret ilişkilerini düzenlemek için yapılır. 3. İttifak Antlaşmaları: Devletler arasında savunma veya politik amaçlarla yapılan anlaşmalardır. 4. Çevre Antlaşmaları: Uluslararası çevre sorunlarını ele almak ve çözmek amacıyla yapılır. 5. İnsan Hakları Antlaşmaları: İnsan haklarını korumak ve teşvik etmek amacıyla yapılan anlaşmalardır. Diğer antlaşma türleri arasında kültürel, bilimsel, teknolojik ve ekonomik anlaşmalar da yer alır.

1. Dünya Savaşı, Versailles (Versay) Antlaşması ile sona erdi.

Lozan Barış Antlaşması'nın bazı önemli maddeleri şunlardır: 1. Sınırlar: Türkiye-Suriye sınırı Fransızlarla imzalanan Ankara Anlaşması'na göre, Türkiye-İran sınırı ise 1639 tarihli Kasr-ı Şirin Antlaşması'na göre belirlenmiştir. 2. Kapitülasyonlar: Tamamı kaldırılmıştır. 3. Azınlıklar: Lozan'da azınlık, Müslüman olmayanlar olarak tanımlanmış ve tüm azınlıklar Türk uyruklu kabul edilmiştir. 4. Ege Adaları: Midilli, Limni, Sakız, Semadirek, Sisam ve Ahikerya adaları Yunanistan'a verilmiş, Bozcaada ve Gökçeada Türkiye'de kalmıştır. 5. Savaş Tazminatı: Yunanistan, savaş tazminatı olarak Karaağaç bölgesini Türkiye'ye vermiştir. 6. Osmanlı Borçları: Osmanlı borçları, Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılan devletler arasında paylaştırılmış ve taksitlendirme ile Fransız frangı olarak ödenmesine karar verilmiştir. 7. Boğazlar: Boğazlar, askeri olmayan gemi ve uçakların geçişine açılmış, boğazların askersizleştirilmesi ve uluslararası bir kurul tarafından yönetilmesi kararlaştırılmıştır.

Avrupa devletlerinin ortak garantisi altına Paris Antlaşması ile Osmanlı toprak bütünlüğü alınmıştır.

Karlofça Antlaşması'nın sonuçları şunlardır: 1. Toprak Kayıpları: Osmanlı Devleti, Mora Yarımadası ve Dalmaçya'yı Venedik'e, Ukrayna ve Podolya'yı Lehistan'a, Macaristan ve Erdel'i ise Avusturya'ya bırakmak zorunda kaldı. 2. Askeri ve Ekonomik Zayıflık: Antlaşma, Osmanlı'nın askeri yetersizliğini ve ekonomik zorluklarını ortaya çıkardı. 3. Gerileme Dönemi: Karlofça, Osmanlı İmparatorluğu için gerileme döneminin başlangıcı oldu. 4. Avrupa'nın Üstünlüğü: Antlaşma, Avrupa devletlerinin Osmanlı'ya karşı saldırı pozisyonuna geçmesine ve Osmanlı'nın Avrupa'daki ilerleyişinin durmasına neden oldu. 5. Diplomasi Önemi: Savaş meydanlarında gelen mağlubiyetlerle diplomasi güç kazandı ve Osmanlı, ilk kez Avrupalı devletlerin aracılığını kabul etti.

Kaynarca iki farklı bağlamda önemli olabilir: 1. Tarihî ve Coğrafi Önem: Kaynarca, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması ile tanınır. 2. Günümüz Önemi: Sakarya iline bağlı bir ilçe olan Kaynarca, tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile bilinir.

Moskova Antlaşması ve Kars Antlaşması aynı antlaşmalar değildir, ancak birbirleriyle ilişkilidirler. Moskova Antlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi (Ankara Hükümeti) ile Rusya Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanmıştır. Kars Antlaşması ise, Moskova Antlaşması'nın ardından, 13 Ekim 1921 tarihinde, Moskova Antlaşması'nın maddelerini detaylandırmak ve Türkiye'nin Kafkas sınırlarını kesinleştirmek amacıyla, Ankara Hükümeti ile Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan arasında imzalanmıştır.

Ankara Antlaşması iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. 1926 Ankara Antlaşması: İngiltere, Türkiye ve Irak arasında 5 Haziran 1926'da imzalanan ve günümüzde de geçerliliğini sürdüren bir antlaşmadır. 2. 1963 Ankara Antlaşması: Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (şimdiki Avrupa Birliği) arasında 12 Eylül 1963'te imzalanan bir ortaklık antlaşmasıdır.

Karlofça Antlaşması önemlidir çünkü Osmanlı Devleti'nin batıda ilk kez toprak kaybettiği antlaşma olarak tarihe geçmiştir. Bu antlaşmanın önemli sonuçları şunlardır: 1. Osmanlı'nın Orta Avrupa'daki egemenliği sona erdi ve Avusturya, Macaristan, Erdel ve Hırvatistan'ın bir bölümünü ele geçirdi. 2. Avrupa'nın askeri üstünlüğü ortaya çıktı ve Osmanlılar, Avrupa'dan geri çekilmeye başladı. 3. Gerileme Dönemi başladı ve Osmanlı Devleti'nin gücü azaldı. 4. Rusya, Karadeniz'e doğru ilerleme fırsatı buldu ve İstanbul'da elçi bulundurma hakkını elde etti.

Karlofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Avusturya, Venedik ve Lehistan'a toprak kaybetti. Özel olarak kaybedilen bölgeler şu şekildedir: - Macaristan ve Erdel bölgeleri Avusturya'ya verildi. - Mora Yarımadası ve Dalmaçya Kıyıları Venedik'e bırakıldı. - Podolya ve Ukrayna bölgeleri Lehistan'a verildi.

Paris Antlaşması'nın maddeleri şunlardır: 1. Osmanlı Devleti'nin Avrupa Devleti Sayılması: Osmanlı'nın toprak bütünlüğü, Avrupalı devletlerin kefilliği altına girdi. 2. Karadeniz'de Donanma Bulundurmama: Osmanlı ve Rusya, Karadeniz'de donanma bulundurmayacak ve tersane inşa etmeyecek. 3. Boğazların Durumu: Boğazlar, ticaret gemilerine açık olacak ve savaş gemilerine kapalı kalacak, yönetimi 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi'ne göre yapılacak. 4. Tuna Nehri: Tuna Nehri üzerinde ticaret gemileri serbestçe dolaşabilecek, yönetimi Avrupalı devletlerden oluşan bir komisyon tarafından yapılacak. 5. Eflak ve Boğdan: Bu bölgeler, Avrupalı devletlerin kefilliği altında özerk olacak ve Osmanlılarla Ruslar, bu bölgelerin yönetimine karışamayacak. 6. Islahat Fermanı: Islahat Fermanı ile güvence altına alınan gayrimüslim haklarına, hiçbir devlet karışmayacak. 7. Savaş Esirleri: Her iki taraf da savaşta ele geçirdiği yerleri geri verecek.

Paris Antlaşması, 1856 yılında imzalanan, Osmanlı Devleti açısından önemli bir antlaşmadır. İşte bazı nedenleri: 1. Osmanlı'nın Avrupalı Sayılması: Antlaşma ile Osmanlı Devleti ilk defa Avrupalı bir devlet olarak kabul edilmiştir. 2. Toprak Bütünlüğünün Korunması: Osmanlı'nın toprak bütünlüğü, Avrupalı devletlerin garantisi altına alınmıştır. 3. Karadeniz'in Tarafsızlığı: Karadeniz'de donanma bulundurulması yasaklanmış ve deniz tarafsız hale getirilmiştir. 4. Dış Borç Alınması: Antlaşma sonrası Osmanlı, ilk dış borcunu İngiltere'den almıştır. 5. Islahat Fermanı: Antlaşma esnasında ilan edilen Islahat Fermanı ile gayrimüslimlerin haklarına karışılmaması kararlaştırılmıştır.

Karlofça Antlaşması ile kaybedilen topraklar şunlardır: 1. Macaristan ve Erdel bölgeleri Avusturya'ya verildi. 2. Mora Yarımadası ve Dalmaçya Kıyıları Venedik'e bırakıldı. 3. Podolya ve Ukrayna Lehistan'a verildi.

Moskova Antlaşması'nın önemi şu şekilde özetlenebilir: 1. Doğu Sınırının Güvence Altına Alınması: Antlaşma ile yeni Türk devletinin doğu sınırı kesin olarak belirlenmiştir. 2. Sovyet Rusya'nın Tanınması: Moskova Antlaşması, Sovyet Rusya'nın TBMM'yi resmen tanıması anlamına gelmiştir. 3. Silah ve Para Yardımı: Antlaşma kapsamında Sovyet Rusya, Türkiye'ye altın ve silah yardımı yapmayı taahhüt etmiştir. 4. Misak-ı Milli'nin Kabulü: Moskova Antlaşması ile Misak-ı Milli kararları Sovyet Rusya tarafından tanınmıştır.