Tanzimat

Tanzimat Edebiyatı, Türk edebiyatındaki ilk edebi akım olarak kabul edilir.

Fermantanın amacı, maddelerin bakteri ve mantarların yardımıyla çürümesi ve mayalanması sürecidir. Tanzimat Fermanı bağlamında ise, 3 Kasım 1839'da ilan edilen bu fermanın amacı şu şekilde özetlenebilir: - Devlet düzenini iyileştirmek; - Gayrimüslim azınlıkların devlete bağlılığını sağlamak; - Avrupa devletlerinin Osmanlı iç işlerine karışmalarını engellemek; - Dış politikada Avrupa devletlerinin desteğini almak.

Islahat Fermanı'nın amacı, Osmanlı Devleti'nde hukuk düzenini iyileştirerek gayrimüslim azınlıkların devlete bağlılığını sağlamak ve Avrupa devletlerinin desteğini almak idi. Diğer amaçlar arasında: - Avrupa devletlerinin Osmanlı iç işlerine karışmalarını engellemek; - Kırım Savaşı'nın ardından yapılacak barış antlaşmasında gayrimüslimlerin hukuki statüsünün iyileştirilmesi yönünde hükümler yer almasını önlemek; - Tanzimat Fermanı ile başlayan anayasal hakların gelişme sürecini devam ettirmek.

Tanzimat'ın ilk döneminde görev yapan önemli devlet adamları şunlardır: 1. Mustafa Reşid Paşa: Tanzimat Fermanı'nın ilan edilmesini sağlamış ve Sultan Abdülmecid döneminde yedi yıl sadrazamlık yapmıştır. 2. Mehmet Emin Ali Paşa: Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz dönemlerinde dış işleri bakanlığı ve sadrazamlık görevlerinde bulunmuştur. 3. Keçecizade Fuat Paşa: Dış işleri bakanlığı ve sadrazamlık görevlerinde yer almış, hazır cevaplığı ve nükteleri ile tanınmıştır. Ayrıca, Tanzimat döneminde Meclis-i Vâlâ ve Şura-yı Devlet gibi kurumlarda da önemli reformlar gerçekleştirilmiştir.

Tanzimat'tan günümüze kadar iki ana dönem vardır: 1. Tanzimat Dönemi: 1839-1876 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nda gerçekleşen modernleşme ve yenileşme dönemi. 2. Meşrutiyet Dönemi: 1876'da II. Abdülhamit'in tahta çıkması ve Meşrutiyet'in ilanıyla başlayan dönem.

Takvim-i Vekayi'nin önemi şu şekilde özetlenebilir: 1. İlk Resmi Gazete: Takvim-i Vekayi, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk resmi gazetesi olup, modern Türk basınının temellerini atmıştır. 2. Devlete Ait Bilgilerin Halka Duyurulması: Devletin resmi görüşlerini, haberlerini ve kararlarını halka duyurmak amacıyla çıkarılmış, böylece şeffaflığı ve hesap verebilirliği artırmıştır. 3. Çok Dilli Yayın: Farklı dillerde (Türkçe, Arapça, Ermenice, Fransızca, Rumca, Farsça) yayımlanarak Osmanlı'nın çok uluslu yapısındaki farklı topluluklara devlet kararlarının duyurulmasını sağlamıştır. 4. Reformların Duyurulması: Tanzimat Fermanı'nın ilanından sonra yapılan reformların duyurulması ve Osmanlı toplumunun modernleşme sürecine katkıda bulunması açısından kilit bir rol üstlenmiştir. 5. Kamuoyunun Şekillenmesi: Kamuoyunu şekillendirmede ve bilinçli bir yurttaş kitlesini teşvik etmede önemli bir yere sahiptir.

Tanzimat edebiyatında gazel, kaside, terkibibent gibi divan şiiri nazım biçimleri kullanılmıştır.

Tanzimat ve Servetifünûn şiirinin ortak özellikleri şunlardır: 1. Batı Edebiyatı Etkisi: Her iki dönemde de Batı edebiyatı örnek alınmış ve Türk edebiyatının Batılılaşması yönünde çalışmalar yapılmıştır. 2. Aruz Ölçüsü: Şiirlerde aruz ölçüsü kullanılmış, hece ölçüsüyle verilen eser sayısı ise sınırlı kalmıştır. 3. Nazım Biçimleri: Divan şiirinden gelen nazım biçimleri devam etmiş, müstezat serbestleştirilmiştir. 4. Dil: Her iki dönemde de dil ağır ve süslü bir özellik göstermiştir. 5. Edebi Akımlar: Her iki dönemde de romantizm ve klasizm gibi edebi akımlar etkili olmuştur.

Nabizade Nazım'ın "Zehra" romanı, kıskançlık, ihanet ve intikamların görüldüğü bir aile faciasını anlatır. Eserde, Tanzimat sonrası İstanbul'da yaşayan Zehra adlı bir kızın hikayesi işlenir. Zehra'nın babası öldüğünde, Suphi ticarethanenin yönetimini üstlenir ve Zehra'dan boşanmak ister. Bu durum, Sırrıcemal'in çocuğunu düşürüp intihar etmesine neden olur. Sonunda, Suphi geçimini sağlayabilmek için tulumbacı olarak çalışmaya başlar ve bir gün kendisinin bu duruma düşmesine neden olan Ürani'yi ve onun yeni aşkını öldürür.

“Felâtun Bey ve Râkım Efendi” romanı, Tanzimat döneminde yazılmıştır.

Tanzimat şiirinde iki ana edebi akım etkili olmuştur: 1. Romantizm: Şinasi, Ahmet Mithat Efendi ve Namık Kemal gibi şairler romantizm akımından etkilenmiştir. 2. Realizm: İkinci dönemde ise realizm ve natüralizm akımlarının etkileri görülmüştür.

Tanzimat döneminden iki şiir örneği: 1. "Hürriyet Kasidesi" - Namık Kemal tarafından yazılmıştır. > "İşitip göreceğimsin cana, > Deştde ebrde her subh u mesa, > Gösterir suretinin aksini ma, > Bana savtın getirir badı saba". 2. "Sahra" - Abdülhak Hamit Tarhan tarafından yazılan ilk pastoral şiirdir. > "Bir zamanlar karargâhım idi > Bedeviler gibi beyâbanlar; > Buna mucib de iştibâhım idi; > Nasıl imrar-ı vakt eder anlar".

Ahmet Güner Sayar'ın "Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması" adlı eseri, Osmanlı İmparatorluğu'nun Tanzimat'tan 1918'e kadar olan dönemde iktisat düşüncesinin nasıl çağdaşlaştığını ele alır. Kitapta öne çıkan bazı ana hatlar şunlardır: Klasik Dönem: Osmanlı iktisat düşüncesi, ekonominin dengesini somut gerçek karşısında başarıyla kuran politikalar üretebilmişti. 16. Yüzyıl Sonları: Bu dönemden itibaren Osmanlı kadim iktisat çerçevesi, somut gelişmeler karşısında başarılı olamadı. Batılı Temas: III. Selim'den itibaren hem kendiliğinden hem de Batılı tazyik ve yol göstermelerle Osmanlı iktisat düşüncesi, Batılı normlarla temasa geçti. Tanzimat: Tanzimat, klasik iktisat düşüncesine geçilebilirliğin resmi başlangıcı oldu. Sonraki Gelişmeler: Daha sonraki gelişmeler, Osmanlı iktisat düşüncesini Batı iktisat düşüncesinin pozitif ve normatif kanatlarının etkisi altına aldı.

Gülhane Hattı Hümayunu (Tanzimat Fermanı) 3 Kasım 1839'da ilan edildi çünkü Osmanlı Devleti'nin kendisini yenilemesi ve Batılılaşmaya başlaması gerekiyordu. Fermanın ilan edilme nedenleri arasında şunlar da yer alıyordu: Avrupa'nın desteğini almak. İç işlere karışmayı önlemek. Milliyetçilik etkilerini azaltmak. Aydınların baskılarını azaltmak. Gayrimüslimleri devlete bağlamak.

Tercüme-i Manzume, Tanzimat edebiyatının klasisizm akımına aittir.

Türkiye'de modern spor, Sultan Abdülmecid döneminde, 3 Kasım 1839 tarihinde ilan edilen Tanzimat Fermanı ile birlikte başlamıştır.

Tımarlı sipahiler, 1839 Tanzimat Fermanı ile kaldırılmıştır.

Recaizade Mahmut Ekrem, edebiyatımızda yenileşmenin ve modernleşmenin önemli bir temsilcisi olarak kabul edilir. Edebiyatımızdaki yeri şu şekilde özetlenebilir: 1. Tanzimat edebiyatının ikinci dönemini başlatmıştır. 2. Servetifünun edebiyatının temellerini atmıştır. 3. Şiir anlayışında yenilikler yapmıştır. 4. Edebiyat teorisi alanında önemli eserler vermiştir. 5. İlk realist roman olan "Araba Sevdası"nı yazmıştır.

Osmanlı'da Osmanlıcılık fikri, Fransız İhtilali'nin yaydığı milliyetçilik akımlarına karşı devletin siyasi birliğini korumak amacıyla ortaya çıktı. Bu fikir, etnik birliği olmayan Osmanlı Devleti'ndeki farklı milletleri Osmanlılık ruhu içinde birleştirmeyi hedefledi.

Ziya Paşa, Tanzimat Edebiyatı akımına mensuptur. Sözlerinden bazıları: "Âyinesi iştir kişinin lâfa bakılmaz / Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde". "Seyretti hava üzre denir taht-ı Süleyman / Ol saltanatın yeller eser şimdi yerinde". "Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir / Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir".