SosyalPsikoloji

Sosyal psikoloji ve bilişsel psikoloji arasındaki temel farklar şunlardır: Sosyal Psikoloji: Odak Noktası: Bireylerin sosyal bir durum bağlamında nasıl etkilendiğini ve davrandığını inceler. Araştırma Konusu: Sosyal etki, sosyal biliş, sosyalleşme, tutumlar ve grup dinamikleri gibi konuları ele alır. Yöntem: Sosyal çevreyi bireyin nasıl algıladığı ve yorumladığı üzerine odaklanır. Bilişsel Psikoloji: Odak Noktası: Zihinsel süreçleri (algı, bellek, dikkat vb.) soyut düzeyde inceler. Araştırma Konusu: Bilişsel süreçlerin sosyal bağlamda nasıl çalıştığını analiz eder. Yöntem: Tamamen zihinsel süreçlere odaklanır. Benzerlikler: Her iki alan da psikolojinin yöntemlerini kullanır ve insanı odak alır. Eğitim süreçleri ve temel psikoloji eğitimleri benzerdir.

İlk Arınma Gecesi, Amerika'daki suç oranını yılın geri kalanında %1'in altına düşürebilmek amacıyla 12 saat boyunca tüm suçlara göz yumulacağı bir gece olarak psikolojik bir deney olarak sınırlı bir bölgede denenmek üzere ortaya çıkmıştır. Ancak, devletin bu aşırı şiddet yanlısı tutumu, deneyin şehir sınırlarını aşıp bir salgın gibi tüm ülke sathına yayılmasıyla sonuçlanmıştır. Bu kavram, gerçek hayatta uygulanması mümkün olmayan kurgusal bir senaryodur.

"Hayaller Paris" olayı, farklı bağlamlarda çeşitli durumlarla ilişkilendirilebilir: Sosyal medya içeriği: Paris'te metroda seyahat ederken karşılaştığı ilginç durumları sosyal medyada paylaşan Mohamed Nouar'ın videoları, "Hayal ettiğiniz Paris ile gerçekler bambaşka olabilir" ifadesiyle gündeme gelmiştir. Adliye girişi: Samsun'da bir silahlı saldırı olayıyla ilgili gözaltına alınan şahıslar, adliyeye "Hayaller Paris, hayatlar Somali" diyerek girmişlerdir. COP29 zirvesi: Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'nin 29'uncusu olan COP29, net sıfır ve 1,5 derece hedeflerine ulaşılamaması nedeniyle "hayalkırıklığı" olarak değerlendirilmiştir. Turizm tanıtımı: Türkiye'de, Netflix'in "Emily in Paris" dizisinin "Emily in İstanbul" versiyonu için kulis yapılması, turizm tanıtım projeleri arasında yer almıştır.

Evli bir kadının bakışlarını kaçırmasının birkaç nedeni olabilir: Utangaçlık veya çekingenlik. Flörtöz davranış. Rahatsızlık hissi. Diğer erkeklere karşı da benzer davranışlar sergilemesi. Bu davranışların kesin nedenini belirlemek için daha fazla bilgiye ihtiyaç vardır.

Propaganda, politik psikoloji ve sosyal psikoloji gibi psikolojinin alt dallarına girer. Politik psikoloji, politika alanındaki olguların toplum ve bireydeki etkilerini inceler ve propaganda, politik psikolojinin bir araştırma alanıdır. Sosyal psikoloji, amacı bireyi ve kitleleri ikna etmek, tutum ve davranış değişikliği yaratmak olan propagandayı inceler.

Kitty Genovese olayı, 13 Mart 1964'te New York'ta gerçekleşen ve "seyirci etkisi" (bystander effect) olarak bilinen psikolojik olayın sembolü haline gelen bir cinayettir. Olay şu şekilde gelişmiştir: 28 yaşındaki Catherine Genovese, iş yerinden eve dönerken Winston Moseley adlı bir saldırgan tarafından bıçakla saldırıya uğramıştır. Çığlıklar ve yardım çağrıları, çevredeki binalarda yaşayan kişiler tarafından duyulmuştur. Ancak, 37 görgü tanığından hiçbiri yardım etmemiş veya polise haber vermemiştir. Saldırgan, kimsenin müdahale etmediğini görünce Genovese'ye tekrar saldırmış ve öldürmüştür. Bu olay, sosyal psikologlar John M. Darley ve Bibb Latané tarafından incelenmiş ve "sorumluluğun dağılması" ve "belirsizlik" gibi nedenlerle insanların acil durumlarda yardım etme olasılığının azaldığını açıklayan "seyirci etkisi" kavramı ortaya atılmıştır.

Sosyal ispat, diğer adıyla sürü psikolojisi, insanların bir fikri ne kadar çok kişinin doğru kabul ettiğini düşünerek o fikrin doğruluğunu değerlendirmesi durumudur. Otorite etkisi ise, bir kişinin otorite figüründen gelen talebe uymak için davranışlarını değiştirdiği durumu ifade eder. Örnek olarak, bir konserde bir kişinin alkışlamaya başlaması ve ardından tüm salonun ona katılması sosyal ispat; bir doktorun veya askerin daha ciddi bir tavır sergilemesi beklenirken, bir komedyenin daha rahat davranması otorite etkisi olarak verilebilir.

Anadolu Üniversitesi sosyal psikolojiye giriş ders kitabının PDF olarak nasıl indirileceğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi'nin sosyal psikoloji 1 ders kitabının PDF olarak indirilebileceği bazı siteler şunlardır: aof.tc; ets.anadolu.edu.tr; aofdestek.net. Ders kitabını indirebilmek için bilgisayarınızda Adobe Acrobat Reader veya muadili bir programın yüklü olması gerekmektedir.

Klasik sosyal psikoloji kuramlarından bazıları şunlardır: Psikanalitik kuram (Sigmund Freud). Davranışçılık (Pavlov, Watson, Skinner ve diğerleri). Gestalt psikolojisi (Kohler, Koffka, Lewin ve diğerleri). Güdüsel kuramlar. Öğrenme kuramı. Bilişsel kuramlar. Karar kuramları. Karşılıklı bağımlılık kuramları. Toplumsal kültürel (sosyokültürel kuramlar). Evrimsel sosyal psikoloji. Sosyal psikoloji kuramları zamanla değişmiş ve çeşitlenmiştir; bu nedenle, verilen liste kapsamlı olmayabilir.

Sosyal öğrenme kuramı, sosyal psikolojide sosyal bilişsel kuram veya sosyal davranış öğrenme kuramı olarak da adlandırılır. Bu kuram, ilk olarak 1950'lerin ortalarında Rotter tarafından geliştirilmiş, ancak asıl büyük katkıları Albert Bandura ve Robert Sears gibi psikologlar yapmıştır. Sosyal öğrenme kuramı, davranışların gözlem ve taklit yoluyla öğrenildiğini öne sürer.

Sürü psikolojisinin tehlikeli olmasının bazı nedenleri: Bireysel düşüncenin bastırılması. Yanlış kararların alınması. Zararlı akımların yayılması. Toplumsal dışlanma korkusu. Manipülasyona açıklık. Sürü psikolojisi, her zaman olumsuz sonuçlar doğurmasa da, bazı durumlarda tehlikeli ve zararlı olabilir.

Sosyal psikolojinin ilk kongresi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Türkiye'de düzenlenen Sosyal Psikoloji Kongreleri hakkında bilgi mevcuttur. Türkiye'de düzenlenen ilk Sosyal Psikoloji Kongresi, 2016 yılında Başkent Üniversitesi Psikoloji Bölümü ev sahipliğinde gerçekleştirilmiştir. 2024 yılında düzenlenen V. Sosyal Psikoloji Kongresi ise, Prof. Dr. Doğan Kökdemir anısına, Başkent Üniversitesi Psikoloji Bölümü ev sahipliğinde gerçekleştirilecektir.

Mesaj öğrenmeleri, farklı kuramcılar tarafından çeşitli açılardan geliştirilmiştir. İşte bazı önemli isimler: Theodore H. Newcomb: ABX iletişim modelini geliştirmiştir. Wilbur Schramm: İletişimin, kaynak ile hedef arasındaki fikir veya bilgi paylaşımını içerdiğini ve bu süreçte geri bildirimin önemini vurgulamıştır. David Berlo: Kaynak, mesaj, kanal ve alıcı bileşenlerini içeren SMCR modelini geliştirmiştir. Marshall McLuhan: "Araç mesajdır" (The Medium is the Message) kavramıyla, kullanılan ortamın mesajın içeriğini etkilediğini öne sürmüştür.

"Witness" kelimesi İngilizce'de "şahit", "tanık" anlamına gelir ve kullanıldığı bağlama göre farklı anlamlar taşıyabilir. Örneğin, "Witness" adıyla bilinen bazı yapımlar şunlardır: Film: 1985 yapımı, Peter Weir'in yönettiği, Harrison Ford ve Kelly McGillis'in başrollerini paylaştığı suç gerilim filmi. Belgesel: Kitty Genovese cinayetini ele alan, görgü tanıklarının hikayesine odaklanan belgesel. Film: 2024 yapımı, Nader Saeivar'ın yönettiği dram filmi.

Alan kuramı, sosyal psikolojinin önemli figürlerinden biri olan Kurt Lewin tarafından ortaya atılmıştır. Lewin, fizikteki alan teorisinden yola çıkarak, psikolojik alan kavramını geliştirmiştir. Alan kuramının temel kavramları: Yaşam alanı. İhtiyaçlar ve hedefler. Güçler. Bölgeler. Alan kuramı, dar anlamda bir kuram olmaktan ziyade, nedensel ilişkilerin analizine ve kuramsal kavramların ve hipotezlerin oluşturulmasına uygun bir yöntemdir.

Hedonik tüketici davranışı, tüketicilerin duygusal ve deneyimsel faydalar elde etmek amacıyla ürün ve hizmet tüketme eylemidir. Hedonik tüketici davranışının bazı özellikleri: Kişisel ve öznel. Faydacı tüketimin karşıtı. Duygusal tepkiler. Hedonik tüketici davranışı, bireylerin hayattan zevk ve haz alma amacıyla yaptıkları tüketim eğilimlerini kapsar.

Çiğdem Kağıtçıbaşı'nın "İnsan ve İnsanlar" kitabı, sosyal psikolojiye giriş niteliğinde olup, insan olgusunu kültürel bir çerçeve içinde ele alır. Kitapta işlenen bazı konular: Sosyal etki ve uyma. Tutumlar. Sosyal biliş. Grup yapısı ve dinamiği. Sosyalleşme ve sosyal gelişim. Kültür ve benlik. Türkiye'de sosyal psikoloji alanında kullanılan kitapların ya çeviri olmasını ya da Amerikan sosyal psikoloji kitaplarındaki bilgileri içermesini uygun bulmayan Kağıtçıbaşı, farklı kültürel ortamlarda elde edilen bulguların en azından genel hatlarıyla ele alınmasını savunur.

Psikoloji ders kitabının 79. sayfasında yer alan içerikler, kullanılan ders kitabı yayınevine göre değişiklik göstermektedir: Meb Yayınları: Bu yayınevine ait kitapta, kimlik oluşumunun önemi ve Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi'ndeki "kendini gerçekleştirme" basamağı ile ilgili bilgiler bulunmaktadır. Özgün Matbaacılık: Bu yayınevine ait kitapta ise, algının örgütlenmesi ve bu süreçte rol oynayan şekil-zemin, tamamlama, yakınlık ve benzerlik gibi ilkeler üzerinde durulmaktadır. Daha fazla bilgi için ilgili yayınevinin ders kitabı içeriğine başvurulması önerilir.

Alan teorisi, farklı alanlarda farklı kuramlara aittir: Sosyal psikoloji: Alan teorisi, sosyal psikolojinin önemli figürlerinden biri olan Kurt Lewin tarafından ortaya atılmıştır. Fizik: Kuantum Alan Teorisi, parçacık fiziğinde atom altı parçacıkların fiziksel modellerini ve yoğunlaştırılmış madde fiziğinde yarı parçacıkların modellerini oluşturmak için kullanılan bir üst teoridir. Ayrıca, Gestalt psikolojisinde de alan kuramı önemli bir yer tutar.

Toplumsal baskının kuram olma süreçlerine etkisi, sosyal baskınlık teorisi bağlamında ele alınabilir. Bu teori, toplumsal eşitsizlikleri üç temel unsurla açıklar: 1. Kurumsallaşmış ayrımcılık. 2. Toplu bireysel ayrımcılık. 3. Davranışsal asimetri. Bu teori, toplumsal baskının hem genişletici (hiyerarşiyi artıran) hem de hafifletici (hiyerarşiyi azaltan) etkilerini analiz eder. Toplumsal baskının kuram olma süreçlerine etkisi şu şekilde özetlenebilir: Bireysel farklılıklar: Toplumsal bağlam, bireylerin sosyal baskınlık yönelimini etkiler. Hikayelerin meşrulaştırılması: Toplumsal baskı, hikayelerin meşru hale getirilmesi ve toplum tarafından kabul edilmesiyle pekiştirilir. Grup dinamikleri: Üst konumdaki grup üyeleri, eşitsizlikleri sürdüren ideolojileri benimserken, alt konumdaki grup üyeleri bu durumu doğrulayan davranışlar sergiler. Bu süreçler, toplumsal baskının kuramların oluşumunda hem bir olgu olarak incelenmesini hem de bu olguların toplumsal dinamikleri nasıl etkilediğini anlamayı sağlar.