Postmodernizm

Italo Calvino, postmodernizm akımına mensuptur.

"Beyaz Kale" romanı, Orhan Pamuk tarafından 1985 yılında yayımlanmış olup, 17. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman döneminde geçen bir olayı anlatır. Roman, Venedikli bir bilim insanının Türklere esir düşmesini ve İstanbul'da yaşadığı tuhaf hayatı konu alır. Ayrıca, benlik ve kimlik soruları etrafında dönen karmaşık bir anlatı sunar ve bu sorular, postmodern bir sona ulaşır.

Lyotard'a göre "Postmodern Durum", modernitenin sona ermesi ve yeni bir düşünsel evrenin ortaya çıkmasıdır. Bu durumun temel özellikleri şunlardır: - Büyük Anlatıların Sonu: Modernist öğretilere ve onların kendilerini temellendirdikleri kavram ve kategorilere yönelik derin bir inançsızlık ve kuşku hali. - Bilginin Değişen Doğası: Evrensel bakış açısının, ilkelerin ve bütünlüğün yerini, farklılıkların kutsanması, ilkesizliğin yüceltilmesi ve bireysel bakış açısının alması. - Dil Oyunları: Her bilgi türünün farklı kurallar içeren ve birbirlerine indirgenemeyen dil oyunları olarak görülmesi. - Bilginin Meta Olması: Bilginin sadece doğru olmasıyla değil, ekonomik ve siyasal olarak işe yarayıp yaramadığıyla ölçülmesi.

Elif Şafak, postmodernizm edebiyat akımına mensuptur.

1970'li yıllarda hikaye türünde şu özellikler öne çıkmıştır: 1. Modern ve Postmodern Eğilimler: Bu dönemde modern hikayelerin yanı sıra postmodern etkisindeki hikayeler de yazılmıştır. 2. Toplumsal ve Siyasi Konular: Hikayelerde gecekondu bölgelerinde yaşayan insanların sorunları, işsizlik, kadın sorunları, köyden kente göç gibi toplumsal ve günlük konular ele alınmıştır. 3. Bireyin İç Dünyası: Bireylerin iç bunalımları ve çatışmaları da işlenmeye devam etmiş, bilinç akışı ve iç çözümleme gibi tekniklerle bireyin iç dünyası anlatılmıştır. 4. Yeni Yazarlar ve Anlayışlar: Adalet Ağaoğlu, Tomris Uyar, Füruzan, Mustafa Kutlu, Sevinç Çokum gibi yazarlar farklı anlayışlarla hikayeler kaleme almışlardır.

Edebiyatta kolaj ve montaj teknikleri şu şekilde tanımlanır: 1. Kolaj: Farklı söylem alanlarına ait metin parçacıklarının, kendi özgün biçimleriyle ana metne yerleştirilmesi tekniğidir. 2. Montaj: Başka bir metne ait parçaların, alıntı oldukları belirginleştirilerek (tırnak işaretleri vb.) esere monte edilmesi tekniğidir.

Harvey'e göre postmodernliğin durumu, kapitalizmin krizine yönelik geçici ve karmaşık çözümlerle belirlenen bir durumdur. Harvey, postmodernizmi kültürel alanda ve politik-ekonomik alanda iki farklı bağlamda ele alır: 1. Kültürel Alanda: Postmodernizmi, büyük anlatılara duyulan güvensizlik ve dil oyunlarında çoğulculuğun kabulü olarak tanımlar. 2. Politik-Ekonomik Alanda: Harvey, postmodernliği, esnek birikim modeli çerçevesinde, kapitalizmin 1973 sonrası yaşadığı ekonomik krizlere bir tepki olarak görür.

Mustafa Kutlu, postmodernist edebiyat akımının temsilcisi olarak kabul edilmektedir.

Postmodernizm üzerine yazan bazı önemli yazarlar ve düşünürler şunlardır: Jean-François Lyotard: "Postmodern Durum" adlı kitabıyla postmodernizmi tartışmış ve modernitenin temellerini sorgulamıştır. Jacques Derrida: Postyapısalcı felsefe alanında önemli bir yer edinmiş ve postmodern düşüncenin gelişimine katkıda bulunmuştur. Michel Foucault: Postmodernizmle ilgili çeşitli teoriler geliştirmiş ve bu alanda etkili olmuştur. Gilles Deleuze: Postmodern düşüncenin felsefi arka planını dolduran postyapısalcı felsefenin önemli isimlerinden biridir. Roland Barthes: Postmodernizmle ilgili edebi ve kültürel analizler yapmıştır. Fredric Jameson: Postmodernizmi geç kapitalizmin bir yansıması olarak ele almış ve bu konuda teorik çalışmalar yapmıştır.

Post-modern romanlarda olay örgüsü geleneksel anlamda belirgin bir şekilde yer almaz.

"Zorunlu Çoğulluk" kavramı, modernizm ve postmodernizm akımlarıyla ilişkilidir.

Şen Bilim (La Gaya Scienza), Friedrich Nietzsche'nin felsefesini ele alan bir kitaptır. Kitapta anlatılan ana konular şunlardır: Şen Bilim'in Tanımı: Nietzsche'ye göre şen bilim, mizah yoluyla yapılan bir post-modern hakikat yolculuğudur. Yaşamın Anlamı: Acıların ve yoksunlukların yaşandığı bir dünyada bilimle şen olmak, yaşama dair bir değişim gerektirir. Felsefi Anlamda Yaşam Bilgeliği: Şen Bilim, hem şen olmayı hem de bilimselliği kapsayan bir yaşam bilgeliğidir. Diğer Kullanımlar: Ecco Homo adlı yapıtında Nietzsche, bu terimi şarkıcı, şövalye ve özgür düşüncenin bir birliği olarak kullandığını söyler.

Jacques Derrida, postmodernizm ve yapısöküm akımlarına mensuptur.

“Benim Adım Kırmızı” romanı, birçok ülkede yılın kitabı seçilmiş ve birçok ödül kazanmış olması nedeniyle önemlidir. Ayrıca, romanda işlenen konular da dikkate değerdir: Sanatta üslup ve özgünlük: Nakkaşlar üzerinden bu konular ele alınmıştır. Doğu ve Batı’nın bireyselliğe bakışı: Doğu-Batı çatışması ve sentezi temaları işlenmiştir. Tarihi ve kültürel bağlam: 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda geçen roman, klasik minyatür sanatını konu alır. Postmodern edebiyat: Postmodernizm akımındaki romancılığımızın önemli bir örneği olarak kabul edilir.

Postmodern ruh hali, modernizme tepki olarak ortaya çıkmış bir düşünce tarzını ifade eder. Bu ruh halinin bazı temel özellikleri şunlardır: Belirsizlik: Postmodernizm, kesin ve mutlak gerçeklikleri reddeder, çoklu perspektiflere ve yorumlara açık bir yaklaşım sergiler. Çoğulculuk: Farklılıkların savunucusu olup, her türlü otokrat düşünceye karşı çıkar. Tüketim odaklılık: Tüketim kültürünün önemini vurgular ve nesnelerin gerçek ihtiyaçlar olmaktan öte, kitlelerin arzularına hitap ettiğini düşünür. Eleştirellik: Postmodernist yaklaşım eleştireldir ancak elle tutulur bir çözüm önerisi getirmekte zorlanır. Postmodernizm, sanat, felsefe, sosyoloji ve diğer alanlarda kendini göstermiş ve modern düşüncenin temel kavramlarını sorgulamıştır.

1960 sonrasında Türk hikayeciliğinde üç ana hikaye anlayışı öne çıkmaktadır: 1. Bireysel Duyarlılık Hikayeleri: Bu tür hikayelerde bireylerin iç dünyaları, bunalımları ve çatışmaları işlenir. 2. Toplumsal Gerçekçi Hikayeler: Gecekondu bölgelerinde yaşayan insanlar, işçiler, memurlar, Almanya'ya göç eden işçiler ve köyden kente göç gibi toplumsal sorunlar ele alınır. 3. Dini-Milli Duyarlılıkta Hikayeler: Bu hikayelerde dini ve milli konular ön plana çıkar. Ayrıca, postmodern ve modern hikayecilik akımları da bu dönemde etkili olmuş, yazarlar hikayeyi teknik ve anlatım olarak geliştirmişlerdir.

Neo-ortaçağ veya neomedievalizm, iki farklı bağlamda kullanılan bir terimdir: 1. Siyasi Teori: Neo-ortaçağ, uluslararası ilişkilerde, Hedley Bull tarafından ortaya atılan bir kavramdır ve küreselleşmiş dünyanın siyasi düzenini, devletlerin tam egemenlik yerine karmaşık ve örtüşen egemenliklere sahip olduğu Orta Çağ Avrupa'sına benzetir. 2. Edebiyat Teorisi: Postmodernitede, Orta Çağ metinlerinin ve kinayelerinin kullanımı ve kötüye kullanılması ile ilgili olarak, bu terim, Umberto Eco tarafından 1986 tarihli "Orta Çağların Rüyası" adlı makalede popülerleştirilmiştir.

"Fantasy City" adlı eserlerin konuları farklılık göstermektedir: 1. "Fantasy City: Pleasure and Profit in the Postmodern Metropolis" adlı kitap, John Hannigan tarafından yazılmıştır ve post-endüstriyel kenti bir eğlence mekânı olarak ele almaktadır. 2. "Ice Fantasy" adlı dizi, kurgusal bir evrende geçen bir fantastik hikâye olarak tanımlanmaktadır.

Postmodern sanat akımı, 20. yüzyılın ortalarında modernizme tepki olarak ortaya çıkmış bir sanat hareketidir. Temel özellikleri: - Kavramsal yaklaşım: Sanat eserleri sadece estetik kaygılarla değil, aynı zamanda bir fikri veya eleştiriyi de içinde barındırır. - Popüler kültür ve tüketim toplumu: Reklam, popüler kültür ikonları ve tüketim toplumu eleştirilerini eserlerine yansıtır. - İroni ve mizah: Modernizmin ciddiyetine karşı duruş sergileyerek sanatına mizah, parodi ve ironi katar. - Disiplinlerarasılık: Farklı sanat formlarını ve dönemleri bir araya getirerek yeni anlatım biçimleri yaratır. Önemli temsilciler: Marcel Duchamp, Andy Warhol, Jeff Koons, Cindy Sherman gibi sanatçılardır.

Modernizm ve Postmodernizm mimari akımları şunlardır: Modernizm: 1. Sadelik ve İşlevsellik: Modernizm, sadeleşme, işlevsel tasarım ve endüstriyel malzemelerin kullanımı ile karakterizedir. 2. Temsili Mimarlar: Le Corbusier, Ludwig Mies van der Rohe ve Frank Lloyd Wright modernizmin önemli temsilcilerindendir. 3. Öne Çıkan Özellikler: Büyük cam pencereler, açık kat planları ve çelik ile beton gibi malzemelerin kullanımı modern mimarinin ayırt edici özelliklerindendir. Postmodernizm: 1. Estetik Özgürlük: Postmodernizm, modernizmin sert çizgilerine tepki olarak doğmuş, estetik özgürlük ve biçimsel çeşitlilik ön plana çıkmıştır. 2. Tarihsel Öğeler: Postmodern binalar, tarihsel öğelerle birleşen modern tasarımlar sunar; renkler, süslemeler ve organik formlar bu akımın belirgin özelliklerindendir. 3. Temsili Mimarlar: Philip Johnson ve Robert Venturi postmodern mimarinin önemli isimlerindendir.