OrtaAsya

Harzemşâhlar döneminde Urgenç, Harzemşahlar Devleti'nin elindeydi.

"Kayıp Aydınlanma" kitabı, İslam dünyasının altın çağından Moğol İstilası'na kadar geçen süreci anlatmaktadır. Kitapta ele alınan konular arasında: - Orta Asya'nın düşünce, kültür ve siyasi tarihi; - Dönemin en büyük alimlerinin hayatları ve başarıları; - Modern dünyanın oluşumunun nasıl hazırlandığı; - Aydınlanmanın çöküşünün nedenleri. Ayrıca, kitapta Cebire'yi isimlendiren, dünyanın çevresini hayal edilemeyecek bir isabetlilikle hesaplayan ve Avrupa'da tıbbın temelini oluşturacak eserler veren Orta Asyalıların çalışmaları da yer almaktadır.

Orta Asya'da keçecilik, Türkler tarafından özellikle Konya, Akhisar, Kars, Erzurum ve Urfa gibi merkezlerde yaygın olarak yapılmaktaydı.

Osmanlı İmparatorluğu'nun etnik kökeni, Orta Asya'dan gelen Oğuz Türklerine dayanmaktadır.

Kırgız ve Türkmen halkları aynı değildir, ancak etnik olarak yakındırlar. Kırgızlar, Orta Asya'da yaşayan ve Türk boylarından biri olan bir halktır. Kırgız ve Türkmen halklarının tarih boyunca etnik ilişkileri olduğu, boy adları ve damgalarında görülen benzerliklerden anlaşılmaktadır.

Türklerin Orta Asya'yı terk etme sebepleri şunlardır: 1. İklim değişikliği ve kuraklık: Bölgede yaşanan kuraklık, otlakların kurumasına ve Türklerin hayvanlarına otlak bulmak için göç etmelerine neden olmuştur. 2. Salgın hastalıklar: Salgın hastalıklar ve sağlık alanındaki yetersizlikler, Türklerin bölgeyi terk etmelerine yol açmıştır. 3. Nüfus artışı: Orta Asya nüfusunun artması ve kaynakların nüfusun ihtiyacını karşılayamaması üzerine Türkler göç etmişlerdir. 4. Siyasi baskılar: Çin, Moğol ve Kitan gibi güçlü devletlerin baskısı, Türklerin bağımsızlıklarını korumak için göç etmelerine sebep olmuştur. 5. Cihan hakimiyeti arzusu: Türklerin dünyaya hakim olma isteği, yeni yerler fethetme arzusuyla göç etmelerine yol açmıştır.

Tarih-i Reşidi, Mirza Haydar Duğlat tarafından yazılan ve 16. yüzyılda Orta Asya, Uyguristan, Moğulistan, Tibet ve Pakistan'da geçen olayları anlatan bir eserdir. Eser iki ana bölümden oluşmaktadır: 1. Birinci bölüm, Moğolların İslamiyet'i kabulünde önderlik etmiş olan Abdürreşid'e ithaf edilmiştir ve Tuğluk Timur'un tahta çıkışından itibaren Çağataylılar döneminde meydana gelen olayları kapsamaktadır. 2. İkinci bölüm, 1541-1544 yılları arasını kapsamakta olup, daha çok Duğlatlar'ın veya Haydar Mirza'nın başından geçen olayları anlatmaktadır. Eserin önemi, Orta Asya tarihi ve coğrafyası hakkında birinci el kaynaklardan biri olması ve İslam dininin Türk dünyasında nasıl yayıldığını belgelemesidir.

Sibirya Türklerinin kökeni, Altay-Kuzey Sibirya teorisine göre Altay Dağları ve Kuzey Sibirya bölgelerine dayanmaktadır. Ayrıca, bazı araştırmacılar Türklerin kökenini Orta Asya'nın daha batı kesimlerinde, örneğin Zagros Dağları civarında yerli halklarla etkileşim sonucu oluştuğunu savunan Afro-Asyatik teorisini de dikkate almaktadırlar.

İlk Türk devletlerinin coğrafi özellikleri şunlardır: 1. Geniş Stepler ve Bozkırlar: İlk Türk devletleri genellikle geniş stepler ve bozkırlar üzerinde kurulmuştur. 2. Karasal ve Çöl İklimi: Orta Asya'nın sert karasal iklimi ve çöl iklimi, bu bölgelerdeki hayat tarzını şekillendirmiştir. 3. Dağlarla Çevrili: Bölge, dağlar ve yüksek platolarla çevrilidir. 4. Göçebe Yaşam: Coğrafi koşullar, Türklerin göçebe bir yaşam tarzı benimsemelerine neden olmuştur.

Servet Somuncuoğlu'nun "Damgaların Göçü" kitabı, antik dönem Türk tarihinin izindeki kaya albümü resimlerinin üçüncü ve son cildini oluşturmaktadır. Kitap, resimlerin sembollere, sembollerin de harflere dönüşümünün görsel hikayesini kaya ve mezarlar üzerinden anlatmaktadır. Somuncuoğlu'nun araştırmalarına göre, Türkler Anadolu'ya 1071'den çok önce gelmişlerdir ve bu, genel kabulün aksine bir iddiadır.

Orta Asya Türk tipi savaş giysileri şunlardır: 1. Zırh Gömlekler: Savaşta korunma amaçlı kullanılan, demir levhalardan yapılmış pullu zırh gömlekler. 2. At Giysileri: Savaş atları için demir pullardan yapılı özel at giysileri. 3. Deri Pantolonlar: Askerler deri pantolon ve çizmeler giyerdi. 4. Kaftanlar: Değerli kumaşlardan yapılan, kuşaklı veya kuşaksız kaftanlar. 5. Börk: Keçe, kadife veya hayvan derisinden yapılmış başlıklar. 6. Hançer ve Kılıçlar: Düz, eşkenar dörtgen veya yassı iki tarafı da keskin hançerler ve kılıçlar.

Karız Kanalları, Orta Asya'nın Turfan bölgesinde bulunan ve yaklaşık 2500 yıl önce inşa edilen yeraltı su şebeke sistemidir.

Orta Asya ve Türkistan kavramları aynı bölgeyi ifade etmek için kullanılabilir, ancak tarihsel ve coğrafi bağlamlarda farklılıklar gösterir. Türkistan, Orta Asya'da, Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan, Tacikistan, Rusya, Moğolistan ve Çin topraklarının bir kısmını kapsayan, çoğunlukla Türk halklarının yaşadığı coğrafi bir bölgedir. Orta Asya ise daha çok 19. yüzyılda Ruslar tarafından icat edilen ve yaygınlaştırılan bir terimdir ve batıda Hazar Denizi ve Aşağı İdil'den başlayarak doğuda Moğolistan'daki Altay Dağları'na kadar uzanan bir alanı kapsar.

Taşkent, Özbekistan, Orta Asya'nın en büyük şehridir.

Kırgızistan, Orta Asya'da yer alan, zengin tarihi, kültürel çeşitliliği ve doğal güzellikleriyle öne çıkan bir ülkedir. Temel özellikler: - Coğrafya: %80'i dağlık alanlardan oluşan Kırgızistan, Tian Shan Dağları ve Issık Göl gibi önemli doğal yapılara sahiptir. - İklim: Karasal iklim hakimdir; kışlar soğuk ve kar yağışlı, yazlar ise sıcak ve kuraktır. - Nüfus: Yaklaşık 6,5 milyon nüfusa sahip olup, Kırgızlar, Özbekler ve Ruslar en büyük etnik gruplardır. - Resmi diller: Kırgızca ve Rusça'dır. - Din: Nüfusun büyük çoğunluğu Müslümandır. - Ekonomi: Tarım, madencilik ve turizm ekonominin önemli bileşenleridir. - Tarih: İpek Yolu üzerinde stratejik bir konumda yer almış, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 1991'de bağımsızlığını kazanmıştır.

Kırgız Türkmenleri, Orta Asya'nın çeşitli bölgelerinde yaşamaktadır. En yoğun olarak yaşadıkları yerler şunlardır: 1. Kırgızistan: Kırgız Türklerinin ana yurdudur ve nüfusun büyük bir kısmı burada yaşar. 2. Kazakistan: Özellikle Kazakistan'ın güneydoğusundaki Almatı, Taraz ve Çimkent gibi şehirlerde yoğunlaşmışlardır. 3. Özbekistan: Özellikle Fergana Vadisi'nde, ülkenin güneyinde yaşarlar. 4. Çin - Sincan Uygur Özerk Bölgesi: Kırgızların, Uygurlar ve Kazaklar gibi diğer Türk halklarıyla birlikte yaşadığı bir bölgedir. 5. Rusya: Moskova ve Saint Petersburg gibi büyük şehirlerde yerleşik durumdadırlar. Ayrıca, Afganistan'ın Bedahşan bölgesinde ve Türkmenistan'da da Kırgız Türkmenleri bulunmaktadır.

Büğdüzler, Oğuz Türklerinin yirmi dört boyundan biri olarak, Orta Asya'da yaşamışlardır. Ayrıca, Türkiye'de Ankara, Burdur, Çankırı ve Çorum illerinde de Büğdüz isimli yerleşim birimleri bulunmaktadır.

Hunların kökeni ve tarihi şu şekilde özetlenebilir: Kökeni: Hunlar, Orta Asya bozkırlarında yaşayan göçebe bir kavim olarak ortaya çıkmıştır. Tarihi: 1. MÖ 3. yüzyıldan itibaren: Hunlar, Çin İmparatorluğu'nun kuzey sınırlarına akınlar düzenlemeye başlamışlardır. 2. 4. yüzyılın sonları: Batıya doğru göç ederek Hazar Denizi ve Karadeniz’in kuzeyine ulaşmışlar ve buradan Avrupa içlerine ilerlemişlerdir. 3. 375 yılı: Gotları yenerek Kavimler Göçü'nü başlatmışlar ve Avrupa'daki dengeleri değiştirmişlerdir. 4. 434 yılı: Attila'nın liderliğinde Hun İmparatorluğu'nu kurmuşlar ve Avrupa'daki en güçlü figürlerden biri haline gelmişlerdir. 5. 453 yılı: Attila'nın ölümü ve taht kavgaları sonrası Hun İmparatorluğu hızla zayıflamış ve dağılmıştır. Hunların tarihi, Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşüne ve Orta Çağ'ın başlangıcına zemin hazırlamıştır.

Tatar yayının "tatar" olarak adlandırılmasının nedeni, bu yayın anavatanı olan Çin'den Orta Asya Türklerine geçmesi ve Kırım Hanlığı'na ulaşmasıdır.

Eski Çağ Paradigmasında Orta Asya, Mezopotamya ve Anadolu'da çift başlı kartal fenomeni hakkında yazan kişi Muhammed Fazıl Himmetoğlu'dur.