Hunlar

Avrupa Hun Devleti, 469 yılında iç karışıklıklar, Germen kavimlerinin isyanları ve Hun nüfusunun az olması gibi nedenlerle yıkılmıştır.

Türk-Hun tarihi, M.Ö. 220 yılında kurulan Büyük Hun İmparatorluğu ile başlamıştır.

Hunlarda bilim ve sanat şu şekildeydi: Bilim: - Astronomi: Hunlar, Güneş, Ay ve yıldızları izleyerek mevsimlerin değişimini ve göç yollarını düzenlemişlerdir. - Tıp: Hayvan hastalıklarını tedavi etmek için misk otu kullanmışlardır. - Matematik: On tabanlı (desimal) sistemi ve aritmetik hesaplamaları kullanmışlardır. Sanat: - Hayvan Üslubu: Sanat anlayışlarında hayvan figürleri ve bunların birbirleriyle mücadelesi önemli yer tutmuştur. - Maden İşçiliği: Demir, altın, gümüş ve bronzdan yapılmış süs eşyaları, silahlar ve günlük kullanım araçları üretmişlerdir. - Dokumacılık: Halı ve kilim dokumacılığı gelişmiş olup, nakışlı ve simgelerle bezeli kilimler hem pratik kullanım hem de sanatsal önem taşıyordu. - Mimari: Hunlara ait mimari kalıntılar olarak kurganlar (mezarlar) ve çadırlar bulunmaktadır.

Kavimler Göçü'nün başlamasının birkaç nedeni vardır: 1. Hunların Baskısı: Orta Asya'dan gelen Hunların batıya doğru göç etmesi, diğer kavimleri de harekete geçirdi. 2. Roma İmparatorluğu'nun Gerilemesi: 3. yüzyılda başlayan iç sorunlar, siyasi yolsuzluk, ekonomik istikrarsızlık ve sürekli iç savaşlar imparatorluğu zayıflattı. 3. İklim Değişikliği: 4. yüzyılda meydana gelen iklim değişikliği, özellikle Orta Asya'daki Hunları geleneksel otlak alanlarından uzaklaştırdı ve batıya doğru hareketlerini hızlandırdı. 4. Kültürel ve Sosyal Nedenler: Germen halklarının Roma İmparatorluğu'na hayran olması ve Roma kültürü ile askeri uygulamaları hakkında bilgi edinmeleri, daha iyi fırsatlar ve topraklar aramak için göç etmelerine neden oldu.

Hunlar, ilk Türk boylarından biri olarak kabul edilir.

Batı Hunların yıkılmasının başlıca sebepleri şunlardır: 1. Ho-han-yeh'in Çin himayesine girmesi: Ho-han-yeh'in, kardeşi Çi-çi'nin itirazlarına rağmen Çin himayesine girmesi, Hun Devleti'nin ikiye ayrılmasına yol açtı. 2. İç çekişmeler ve taht mücadelesi: Ho-han-yeh ve Çi-çi arasında yaşanan taht mücadelesi, devletin istikrarını bozdu. 3. Ekonomik zorluklar: İpek Yolu'nun denetimi Çinlilerin eline geçince, Hunlar ekonomik olarak büyük zarar gördüler. 4. Çin'in bölücü politikaları: Çin'in, Türk devletini yıkmak için uyguladığı politikalar ve Türk boylarını birbirine düşürmesi, devletin zayıflamasına zemin hazırladı. Sonuç olarak, bu faktörler bir araya gelerek Batı Hun Devleti'nin yıkılmasına neden oldu.

Balamir, Batı Hun boyundandır.

Hunlar'ın yok olmasının birkaç nedeni vardır: 1. İç karışıklıklar ve taht kavgaları: Hun Devleti'nde, özellikle Ho-han-yeh ve Çi-çi arasındaki anlaşmazlık, devletin ikiye bölünmesine yol açtı. Bu iç çekişmeler, Hunların gücünü zayıflattı. 2. Çin'in siyasi ve ekonomik baskısı: Çin'in Hunlara karşı uyguladığı diplomatik ve ekonomik baskılar, Hun ekonomisini ve yönetimini olumsuz etkiledi. 3. Dış saldırılar: Hunlar, Roma İmparatorluğu ve diğer komşu güçlerin saldırılarına karşı koymakta zorlandı. 4. Doğal faktörler: Kıtlık ve hayvan kırımları gibi çevresel etmenler de Hunların zayıflamasına katkıda bulundu.

Hunlar'ın ilk lideri, Teoman olarak bilinmektedir.

Bulgarların kökeni kesin olarak bilinmemekle birlikte, genellikle Türk kökenli oldukları kabul edilmektedir. Bulgarların, Hunlar ve Oğuzlar gibi Türk boylarının birleşmesiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Diğer bir görüşe göre ise Bulgarlar, Sarmatlarla karışmış bir Türk kabilesi olabilir.

Avrupa Hunları ve Batı Hunları aynı kavramı ifade eder. Avrupa Hun İmparatorluğu, 375-469 yılları arasında Avrupa'da hüküm süren Hun kavimlerinin birleşmesiyle oluşmuş bir bozkır konfederasyonudur. Batı Hun İmparatorluğu ise Büyük Hun İmparatorluğu'nun M.Ö. 58 yılında Çiçi Yabgu ve Ho-Han-Ye kardeşler arasında ikiye bölünmesiyle ortaya çıkan Batı Hunlarının yönettiği devlettir.

Akhunlar ve Kuşanlar aynı kavim değildir, ancak tarihsel olarak birbirleriyle ilişkilidirler. Akhunlar, Büyük Hun İmparatorluğu'nun dağılmasından sonra Güneye doğru göç eden Hunlar tarafından kurulmuştur. Kuşanlar ise, Akhunlardan önce Toharistan bölgesine egemen olan bir kavimdir.

Hunlarda ceza sistemi, sözlü hukuk kuralları olan töre çerçevesinde şekillenmiştir. Başlıca cezalar şunlardı: - Ölüm cezası: Adam öldürme, soygun, zina, evli kadına saldırı, barış zamanında kılıç çekme, devlete isyan, vatana ihanet gibi ağır suçlar ölümle cezalandırılırdı. - Mal varlığına el koyma: Hırsızlık yapanın mallarına el konulurdu. - Uzuv kesme: Suçluya hafif ceza verilecekse bir uzvu ezilirdi. Hapis cezası ise on günü geçmezdi ve mahkûmların sayısı oldukça azdı.

Hun ordusunun yenilmez olmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Onluk Sistem: Mete Han tarafından bulunan ve bugünkü kara ordusunun temellerini atan onluk sistem, Hun ordusunun düzenli ve disiplinli bir yapıya sahip olmasını sağlamıştır. 2. Islıklı Oklar: Mete Han'ın icat ettiği ıslıklı oklar, düşmana korku salarak onları etkisiz hale getirmiştir. 3. Hızlı Hareket Kabiliyeti: Hunların göçebe yaşam tarzı ve atlı savaşçılığı, onlara hızlı hareket etme ve ani baskınlar düzenleme imkanı tanımıştır. 4. Askeri Eğitim: Mete Han, askerlerini sıkı bir askeri eğitimle yetiştirmiş ve bu eğitim sırasında verdiği emirleri bizzat kendisi uygulayarak birlik içinde itaat ve güveni sağlamıştır.

Hunlar, gömlek, pantolon, kürkten yapılmış kısa pelerin ve çizme gibi kıyafetler giyerlerdi. Ayrıca, kulakları kapatan ve bozkır şartlarına uygun başlıklar da kullanırlardı.

Kilij kılıcı, Hunlar dahil olmak üzere birçok Türk devleti tarafından kullanılmıştır.

Hunların resimleri, kurganlarda ve kaya ile mağara duvarlarında bulunmuştur. Önemli resim buluntuları şunlardır: - Pazırık Kurganı: Altay Dağları eteklerinde, Rus arkeoloğu Rudenko tarafından açılan kurganlarda, Hunlardan kalma resimler ve buzlar içinde binlerce yıl bozulmayan insan ve hayvan ölüleri bulunmuştur. - Noin Ula Kurganı: Bu bölgedeki arkeolojik kazılarda Hunlara ait olan, duvarları çamurdan inşa edilmiş ahşap çatılı ev kalıntıları ve bu evlerin duvarlarındaki resimler ortaya çıkarılmıştır. - Esik (Issık) Kurganı: Kazak arkeolog Kemal Akişev tarafından yapılan kazılarda, MÖ 5. yüzyıla ait olduğu düşünülen bu kurganda dört bin altın eşya ve "hayvan üslubu"na göre şekillendirilmiş metal kalıntılar bulunmuştur.

Hunların ilk kağanı Teoman'dır (M.Ö. 220-209). Son kağan ise M.S. 48 yılında Kuzey ve Güney Hun Devleti'nin bölünmesiyle birlikte Kuzey Hunları'nın kağanı olan Pi'dir.

Hunların ilk yurdu, Sarı Irmak'ın kuzeyidir.

Hunlar, Rusya topraklarına 370'li yıllarda gelmeye başlamıştır.