Mezopotamya

Neolitik ve Ubeyd dönemi, tarih öncesi dönemlerde Mezopotamya'da önemli gelişmeler yaşanan iki farklı zaman dilimini ifade eder. Neolitik Dönem, yaklaşık M.Ö. 10.000-6000 yılları arasında, besin ekonomisinde büyük değişikliklerin olduğu, ilk yapıların oluşturulduğu ve yerleşim yerlerinin düzenlendiği bir zaman dilimini kapsar. Ubeyd Dönemi ise Neolitik Çağ'ın bir evresi olup, MÖ 5.900 – 4.300 yılları arasında var olmuş bir yerel ve tarihöncesi kültürdür.

Anadolu ve Mezopotamya'da bilim, özellikle Mezopotamya'da Sümer, Babil ve Asur uygarlıkları ile birlikte gelişmiştir. Bazı gelişmeler: Yazının icadı: Sümerliler ilk yazıyı (çivi yazısı) bulmuş ve kullanmışlardır. Matematik ve geometri: Çarpma ve ters sayı cetvelleri, kare, karekök, küp ve küp kök cetvelleri kullanmış, bileşik faiz hesapları yapmış ve pi sayısını bulmuşlardır. Astronomi: Gezegenlerin hareketlerini, güneşin doğuş ve batışını incelemiş, güneş ve ay tutulmalarını hesaplamış ve takvim geliştirmişlerdir. Tıp: Tedavi uygulamalarında tıbbi ilaçların yanı sıra büyü ve kehanete de yer vermişlerdir. Mühendislik: Sulama sistemleri ve su mühendisliği alanında ilerlemeler kaydetmişlerdir. Mısır'da ise bilim, özellikle tıp ve takvim alanında gelişmiştir. Bilim, bu uygarlıklarda genellikle günlük yaşamın gereklerine uygulanan pratik bilgiler şeklinde gelişmiştir.

Ayları ilk bulan medeniyet Sümerler olarak kabul edilir. Sümerler, bir yılı her biri 29 veya 30 günden oluşan 12 kameri aya bölen ilk takvimi yapmışlardır.

Sümerler'in kanunları, insanlık tarihinin bilinen ilk yazılı kanunları olup, MÖ 2100 civarında Sümer Kralı Ur-Nammu tarafından yazılmıştır. Başlıca Sümer kanunları şunlardır: - Para cezaları ve bedensel cezalar: Kanunlar, genellikle para cezaları veya kölelerin serbest bırakılması gibi bedensel cezaları öngörüyordu. - Konu çeşitliliği: Cinayet, hırsızlık, zina, evlilik, miras ve borçlar gibi konuları düzenlemiştir. - Sosyal sınıflar arası farklılıklar: Köleler, özgür insanlar ve soylular için farklı cezalar belirlenmiştir. - Kadın hakları: Kadınların boşanma hakkı, mülk edinme ve miras alma gibi konularda yasal düzenlemeler yapılmıştır. Bu kanunlar, Mezopotamya'daki diğer medeniyetler olan Akadlar, Babil'liler ve Asurlular tarafından da benimsenmiş ve Antik Mısır, Pers İmparatorluğu ve Yunan Medeniyeti gibi diğer kültürlere de yayılmıştır.

Tacı ilk icat eden kişi kesin olarak bilinmemekle birlikte, eski Mısır ve Mezopotamya tanrılarının başlıklarla tasvir edildiği bilinmektedir. Bilinen en eski taç örnekleri, Mezopotamya kültüründe Adad, Şamaş, Marduk gibi baştanrı tasvirlerinde yer almaktadır.

Sümerce ve Akadca aynı dil değildir, ancak tarihsel olarak bağlantılı dillerdir. Sümerce, M.Ö. 3100-3400 yılları arasında antik Mezopotamya'da kullanılan ve tarihin ilk yazılı dillerinden biri olarak kabul edilen bir dildir. Akadca ise M.Ö. 24. yüzyılda ortaya çıkmış, Sami ailesine mensup bir dildir ve Sümerce'nin ardından Mezopotamya'da yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.

İlk siyer haritası, M.Ö. 6. yüzyılda Mezopotamya'da bulunan ve Babil'e ait olan kil tablet üzerine çizilmiştir.

Lamassus, Antik Mezopotamya uygarlığına aittir.

Burçların antik kökenleri, Mezopotamya’da, özellikle Babil ve Sümer uygarlıklarında bulunur. İlk adımlar şu şekilde atıldı: 1. Sümerler, yıldızların ve gezegenlerin hareketlerini gözlemleyerek, bu hareketlerin insan yaşamı üzerinde etkili olduğunu düşündüler. 2. Babilliler, bu gözlemleri geliştirerek yıldızları 12 burç kuşağına ayırdılar. Daha sonra Yunanlılar ve Romalılar astrolojiye büyük ilgi gösterdiler ve Babillilerin bilgilerini kendi sistemleriyle harmanladılar.

Hurri coğrafyası, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Kuzey Mezopotamya ve Kuzey Suriye'yi kapsayan geniş bir alanı içeriyordu. Ayrıca, Zagros Dağları ve Toroslar da Hurri topraklarının sınırları içinde yer alıyordu.

Mezopotamya'nın sınırları, Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölge olarak belirlenmiştir. Bu bölge, günümüzde Irak, kuzeydoğu Suriye, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve güneybatı İran topraklarını kapsamaktadır.

Mezopotamya'nın parası olarak şekel kullanılmıştır. 1 şekel, 11 gram gümüşe eşitti.

Sümerler, Irak'ın güneyinde, Dicle ve Fırat nehirleri arasında yer alan Bereketli Hilal olarak bilinen Mezopotamya bölgesinde yaşamışlardır. Sümerlerin yaşadığı bölge, günümüzde Irak'ın Bağdat şehrinden Basra Körfezi'ne kadar olan alanı kapsamaktadır.

5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabı 136. sayfasında "Nesi Var?" adlı bir etkinlik bulunmaktadır. Yönergeler: Bir arkadaş dışarı çıkarılır ve öğretmen rehberliğinde ortak mirasa katkı sağlayan bir kavram belirlenir. Dışarıdaki arkadaş sınıfa alınır ve "Nesi var?" sorusunu üç defa sorma hakkı verilerek bu kavram sorulur. Arkadaşın bildiği kavram, kültür, hukuk, bilim ve ekonomi başlıklarından uygun olanına yazılır. Bazı katkılar: Sümerler: Ziggurat, kanun, takvim, ticaret. Babilliler: Bahçe, Hammurabi, astronomi, tarım. Asurlular: Kütüphane, ferman, yazı, koloni.

Sümerler ve İyonyalılar arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Coğrafi Konum: Sümerler, Mezopotamya'da (günümüz Irak'ı, Dicle ve Fırat nehirleri arası) yaşarken, İyonyalılar Batı Anadolu'da, Ege Denizi kıyısında yer almışlardır. 2. Tarihsel Dönem: Sümerler, M.Ö. 4. binyılda ortaya çıkmış ve M.Ö. 2. binyılda varlığını sürdürmüştür. 3. Kültürel ve Toplumsal Yapı: Sümerler, zigguratlar gibi büyük tapınaklar inşa etmiş, çok tanrılı bir din geliştirmişlerdir. 4. Ekonomi: Sümerler, tarım, sulama sistemleri ve ticaretle gelişmiş bir ekonomi kurmuşlardır. 5. Dil ve Yazı: Sümerler, Sümerce ve çivi yazısını kullanırken, İyonyalılar İyonca ve Grek alfabesini kullanmışlardır.

Anadolu ve Mezopotamya'nın ekonomik özellikleri şu şekilde özetlenebilir: Tarım ve Hayvancılık: Her iki bölge de tarım ve hayvancılık açısından zengin topraklara sahiptir. Ticaret: Anadolu ve Mezopotamya, ticaret yolları üzerinde yer almış ve bu yolları kullanarak ticaret yapmıştır. Sanayi: Anadolu ve Mezopotamya, sanayi alanında gelişmeler kaydetmiştir. Ayrıca, Mezopotamya'da Sümer Uygarlığı ile birlikte ticari işlemler yazı sayesinde güvence ve kanun içerisinde devam etmiş, bu sayede ticari faaliyetler daha düzenli bir hale gelmiştir.

Tarihte ilk küfürün ne zaman edildiğine dair kesin bir bilgi yoktur. Ancak, ilk küfür izlerinin Mezopotamya uygarlığında, M.Ö. 3000'li yıllara kadar uzanan Sümer tabletlerinde bulunduğu düşünülmektedir.

Sümerler, Mezopotamya bölgesinde yok olmuştur.

Mezopotamyalılar, yani Mezopotamya'da yaşayan uygarlıklar, çeşitli nedenlerle yok olmuştur. Bu nedenler arasında: 1. İklim Değişiklikleri: MÖ 4.000 civarında bölgenin ikliminin değişmesi, nehirlerdeki taşkınların öngörülemez hale gelmesi ve tarım alanlarının kuruması, Mezopotamya uygarlıklarının çöküşüne yol açmıştır. 2. Savaş ve İstilalar: Gutiler gibi dış güçlerin istilaları ve iç karışıklıklar, özellikle Akad İmparatorluğu'nun son dönemlerinde yönetimi zayıflatmış ve çöküş sürecini hızlandırmıştır. 3. Teknolojik Gerileme: Yazı ve hukuk kurallarının unutulması, kültürel ve teknolojik gerilemeye neden olmuştur. Bu faktörler, Mezopotamya uygarlıklarının tarih boyunca birçok kez yıkılıp yeniden kurulmasına katkıda bulunmuştur.

Halaf ve Ubeyd kültürleri, Mezopotamya'nın farklı dönemlerinde ortaya çıkmış iki önemli arkeolojik kültürdür. Halaf Kültürü: - MÖ 5500-4000 yılları arasında Kuzey Mezopotamya'da gelişmiştir. - Özellikleri: Boyalı çanak çömlekler, tholos adı verilen yuvarlak evler ve ortak depolama faaliyetleri ile tanınır. - Yayılım Alanı: Dicle ve Fırat vadileri boyunca Anadolu'nun içlerine kadar yayılmıştır. Ubeyd Kültürü: - MÖ 4000-3000 yılları arasında Güney Irak'ta ortaya çıkmıştır. - Özellikleri: Anıtsal yapılar, hiyerarşik toplum yapısı ve hane bazlı gıda hazırlama faaliyetleri ile öne çıkar. - Yayılım Alanı: Tüm Mezopotamya'ya, Kuzeyde Urmiye Gölü'ne, Doğu Anadolu'ya ve Çukurova'ya yayılmıştır.