Mezopotamya

Asurlular, hammadde ihtiyaçlarını karşılamak ve ekonomik kazanç elde etmek amacıyla ticaret kolonileri kurmuşlardır. Bazı nedenler: Hammadde temini: Asurlular, Mezopotamya'da bulunmayan kalay, altın, gümüş ve bakır gibi hammaddeleri Anadolu'dan temin etmişlerdir. Organize ticaret: Anadolu ile Mezopotamya arasında organize bir ticaret ağı oluşturarak, bu ticaretin getirdiği ekonomik kazançtan faydalanmışlardır. Siyasi ve ekonomik güç: Ticaret, Asurlular için siyasi ve ekonomik güç kazanma aracı olmuştur. Asur Ticaret Kolonileri Çağı, Anadolu'da yazının kullanılmaya başlandığı dönem olarak da önemlidir.

Hayır, Mezopotamya ve Hipopotamya aynı değildir. Mezopotamya, Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan, günümüz Irak, İran, Suriye, Kuveyt ve Türkiye sınırları içinde yer alan bir bölgedir. Hipopotamya ise, tarihsel olarak Fırat ve Dicle'nin arasında veya çevresinde geçen başka bir bölge için kullanılmış olabilir. Ancak, mevcut kaynaklarda "Hipopotamya" ile ilgili spesifik bir bilgi bulunmamaktadır.

Mezopotamya uygarlıkları, MÖ dördüncü bin yılda ortaya çıkmıştır. Bu dönemde, özellikle Sümer bölgesinde şehir hayatının gelişmesi ve yazının icadı gibi önemli olaylar yaşanmıştır.

Ensi unvanı, Sümer uygarlığına aittir. Ensi, bir şehir devletinin yöneticisini veya prensini belirten Sümerce bir unvandır.

Asurlular, MÖ 2025 ile MÖ 612 yılları arasında var olmuş bir Antik Çağ Mezopotamya imparatorluğuydu. Devletlerini ilk başta Kuzey Irak'ta, Dicle kıyısında bulunan Asur (Aššur) şehrinde kurmuşlardır. Zaman içinde sahip oldukları ticaret kolonileriyle sınırlarını genişleterek bir imparatorluğa dönüşmüşlerdir.

Mezopotamya'da en kısa süren uygarlık hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Mezopotamya'da hüküm süren uygarlıklardan bazıları ve hüküm sürdükleri yaklaşık süreler şu şekildedir: Sümerler. Akadlar. Asur Krallığı. Babiller. Kassitler. Hurriler. Yeni Babil İmparatorluğu. Ahameniş İmparatorluğu.

İlk sulama sistemi olarak kabul edilebilecek bazı örnekler şunlardır: Mezopotamya'da sulama: M.Ö. en az üçüncü binyıldan beri kullanılan, tarlalarda oluşturulan küçük kanallar matrisi ile bitkilerin büyüme mevsimi boyunca düzenli olarak sulanması. Mısır'da sulama: Nil Nehri'nin taşkınlarından faydalanılarak "havza sulama" yönteminin uygulanması. İndus Vadisi Uygarlığı'nda sulama: M.Ö. 5000 yıllarında Mahon Jo Daro medeniyeti sırasında, çağına göre oldukça ileri sayılabilecek sulama ve drenaj sistemlerinin kurulması. Antik İran'da sulama: M.Ö. 6. binyıl öncesine kadar uzanan ve günümüzde de kullanılan en eski sulama yöntemleri arasında yer alan kehrizler. Çin'de sulama: MÖ 256 yılında inşa edilen ve hala kullanılmakta olan Dujiangyan Sulama Sistemi.

Matematik, MÖ 3000 ve 2000 yılları arasında Mısır ve Mezopotamya'da doğmuştur. Bu dönemde, bu medeniyetlerde arazi ölçümleri, ticaret, yapı işleri ve kanal hafriyatı gibi alanlarda matematiksel hesaplamalar yapıldığı bilinmektedir.

Sümer, Babil ve Assur'lularda hukuk, kanun ve adalet kavramları ve bunlarla ilgili bazı terimler: Adalet: Adalet, tanrı tarafından verilir ve kral ile tanrı arasında bir sözleşme yapılır. Kanun: Kral, tanrı adına memleketin kanunlarını koyar. Prolog ve Epilog: Kanunlar genellikle bir prolog (tanrının kralı adaleti tesis etmesi için çağırması) ve bir epilog (adaletin tesis edildiğinin beyanı) içerir. Kısasa Kısas: Kanunlarda genellikle "kısasa kısas" ilkesi temel alınır. Özel Mülkiyet: Kanunlarda özel mülkiyetten aile hukukuna kadar düzenlemeler yer alır. Hammurabi Kanunları: Babil Kralı Hammurabi'nin 282 maddeden oluşan yazılı kanunları, toplumun farklı sınıflarına farklı cezalar uygular ve mülkiyetin korunmasını öncelikli hale getirir. Bu konularla ilgili daha detaylı bilgilere, Mebrure Tosun'un "Sumer, Babil ve Assur'lularda Hukuk, Kanun ve Adalet Kavramları ve Bunlarla İlgili Terimler" başlıklı makalesinden ulaşılabilir.

Anadolu Uygarlıkları (5 Özellik) 1. Hattiler: M.Ö. 2500 - 1700 yılları arasında yaşamışlardır. Alacahöyük'te önemli eserleri bulunmaktadır. Güneş kursları, heykelcikler ve altın kupalar gelişmişliklerinin göstergesidir. Hititler ile kaynaşarak Hitit kültürü için ön kültür oluşturmuşlardır. 2. Hititler: M.Ö. 1607 yılında kurulmuşlardır. Hiyeroglif yazısını kullanmışlardır. Kadeş Antlaşması ile ilk uluslararası antlaşmayı yapmışlardır. Anal adı verilen yıllıkları ile tarafsız tarih yazıcılığını başlatmışlardır. Pankuş Meclisi, kral ve kraliçenin dışında bir meclistir. 3. Frigler: M.Ö. 800 - 676 yılları arasında yaşamışlardır. Başkentleri Gordion'dur. Kibele adlı bereket tanrıçalarına inanırlar. Midas, en önemli dini merkezleri olarak bilinir. Dokumacılıkta ustadırlar ve Tapates adı verilen halı ve kilimleri ile ünlüdürler. 4. Lidyalılar: M.Ö. 687 yılında kurulmuşlardır. Başkentleri Sard (Sardis) şehridir. Tarihte parayı icat eden ilk uygarlıktır. Kral Yolu'nu inşa etmişlerdir. Orduları paralı askerlerden oluştuğu için kısa sürede yıkılmışlardır. 5. İyonyalılar: M.Ö. 1200 - 676 yılları arasında yaşamışlardır. İzmir ile Büyük Menderes Nehri arasında kuruldular. Deniz ticareti ve kolonicilikte ileriydiler. Akdeniz, Marmara, Ege ve Karadeniz'de birçok koloni kurmuşlardır. Homeros'un İlyada ve Odesa destanı, en önemli eserlerindendir. Mezopotamya Uygarlıkları (5 Özellik)

Erken Tunç Çağı'nda var olan bazı uygarlıklar: Anadolu'da: Hitit İmparatorluğu. Arzawa ve Assuwa. Asur Ticaret Kolonileri. Troya. Yakın Doğu'da: Sümer Uygarlığı. İndus Vadisi Uygarlığı (Harappa). Ege Bölgesi'nde: Kiklad Uygarlığı.

Eski Mezopotamya'da evlilik, genellikle görücü usulü olarak gerçekleşir ve toplumsal ve hukuki bir sözleşme niteliği taşırdı. Evlilik sürecinin bazı aşamaları: Nişanlanma: Erkek, kız evine başlık parası niteliğinde hediyeler getirirdi. Evlilik Sözleşmesi: Şahitler huzurunda imzalanan sözleşme ile evlilik resmileşirdi. Çeyiz ve Başlık Parası: Gelin ve damat ailelerinin birbirine ödemeleri. Düğün Töreni: Ziyafet ile birlikte gerçekleştirilirdi. Gelinin Yeni Eve Taşınması: Gelin, çeyiziyle birlikte kendi ailesinden ayrılarak kocasının ailesine katılırdı. Cinsel İlişki: Düğün gecesinin sonunda gelinin bakire olması ve hamile kalması beklenirdi. Evlilikte aşk önemli olsa da, toplumun önceliği soyun devamı ve toplumsal düzenin sağlanmasıydı.

Sümer uygarlığının gelişmesine, Aşağı Mezopotamya'daki verimli toprakların yer alması katkı sağlamıştır. Sümerler, M.Ö. 4000 ve 3000 yıllarında Aşağı Mezopotamya'ya yerleşerek tarım hayatına geçmiş, ilk tarım şehirlerini kurmuş ve yazı, dil, tıp, astronomi, matematik gibi alanlarda ilk örnekleri vermişlerdir.

Bereketli Hilal, Orta Doğu'da, Basra Körfezi'nden başlayarak Güney Irak, Suriye, Lübnan, Ürdün, İsrail ve Kuzey Mısır'a kadar uzanan, hilâl biçiminde bir bölgedir. Bu bölge, tarımın, kentleşmenin, yazının, ticaretin, bilimin, tarihin ve örgütlü dinin doğum yeri olarak kabul edilir. Bereketli Hilal tanımlaması, ilk kez 1916 yılında, Amerikalı arkeolog ve müsteşrik James Henry Breasted tarafından kullanılmıştır.

Gök Mandası, Türk mitolojisinde yer alan bir kavramdır. Türk mitolojisinde gök, ilahi düzenin sembolü olarak kabul edilir ve çeşitli tanrılar ve varlıklar bu bağlamda yer alır. Ancak, "Gök Mandası" spesifik olarak belirtilen bir mitolojik varlık veya kavram değildir. Bazı Türk mitolojik varlıklar: Gök Ata: Gökyüzü tanrısı ve yaratıcı. Gök Han: Gökyüzü kağanı, Oğuz Han'ın ilk eşinden doğan oğlu. Gün Han: Güneş kağanı, Oğuz Han'ın ikinci eşinden doğan oğlu. Yunan mitolojisinde ise "Gök Mandası" gibi bir kavram bulunmaz. Yunan mitolojisinde gökyüzü, Zeus tarafından temsil edilir.

En eski Kürtlerin nerede yaşadığına dair kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, bazı tarihi kaynaklarda Mezopotamya'da yaşamış olabilecekleri belirtilmektedir. Bu kaynaklarda adı geçen ve Kürt olma ihtimali olan bazı topluluklar şunlardır: Subarlar; Guti; Lulu; Kusi; Kassit; Mitaniler; Mannai; Urartu; Cyrtii (Kyrti/Kur-ti-i). Ayrıca, M.Ö. 3000 ve 4000 yıllarında Yukarı Fırat boyunda yaşamış olan Subarlar'ın, Fırat adını bu kavmin verdiği de öne sürülmektedir. Kürtlerin kökeni sorusu, tarihçiler, dilbilimciler ve genetikçiler tarafından araştırılmakta olup, akademik fikir birliği, Kürt halkının muhtemelen heterojen kökenli olduğunu ve zamanla Kürdistan'ın dağlık bölgesinde birleşen çeşitli daha önceki kabile ve etnik grupların bir araya gelmesini temsil ettiğini ileri sürmektedir.

Şanlıurfa'nın haritada üçgen şeklinde görünmesinin nedeni, coğrafi konumundan kaynaklanmaktadır. Şanlıurfa, 30-36 kuzey enlem ve 37-40 doğu boylamları arasında yer alır ve kuzey, batı ve güneyinde Fırat Nehri, doğusunda ise Habur Irmağı ile sınırlandırılmıştır. Bu coğrafi yapı, haritada üçgen bir görünüm oluşturmasına neden olur. Ayrıca, Şanlıurfa'nın 12 ilçesi (Akçakale, Birecik, Bozova, Ceylanpınar, Eyyübiye, Halfeti, Haliliye, Harran, Hilvan, Karaköprü, Siverek, Suruç, Viranşehir) de haritada belirli bir düzen içinde yer alarak bu görünümü pekiştirir.

Asurlular, kurumsal ordu modeli kullanmıştır. Asur ordusunun bazı özellikleri: Daimi ordu: "Kiṣir šarri" veya "kral birliği" olarak bilinen küçük bir daimi ordu birimi kurmuşlardır. Profesyonel birlikler: Orta Asur döneminde "ḫurādu" veya "ṣābū ḫurādātu" adı verilen profesyonel birlikler vardı. Yaya ve atlı birlikler: Yaya askerler "sạ bū ša kakkē" ve "sạ bū ša arâtē" olarak ikiye ayrılmıştı; süvariler ise eskortluk ve mesaj iletme görevi üstlenmişti. Kuşatma makineleri: Koçbaşları ve üçgen kuşatma kuleleri gibi makinelerle düşman savunmalarını delip geçmişlerdir. Yenilikçi silahlar: Yay, ok, balta, sapan gibi hafif silahların yanı sıra, metal çubuklarla güçlendirilmiş tahta tanklar ve kalelere tırmanmaya yarayan merdivenler kullanmışlardır.

Babil kenti, MÖ 1894 yılında kurulmuştur. Bu durumda, 2025 yılı itibarıyla Babil kentinin 3811 yıllık olduğu söylenebilir.

Tarihte ilk kadın devleti olarak kabul edilebilecek bir örnek, Saka kraliçesi Tomris Hatun'dur. Bunun yanı sıra, Osmanlı İmparatorluğu'nda 1550-1656 yılları arasındaki dönem, "kadınlar saltanatı" olarak adlandırılır.