Mezopotamya

Ensi unvanı, Mezopotamya uygarlığına aittir.

İlk sulama sistemleri, M.Ö. 3000 civarında Nil, Dicle ve Fırat nehirlerinin vadilerinde ortaya çıkmıştır. Bu sistemler, başlangıçta basit kanallardan oluşuyordu ve elle yapılan aletlerle destekleniyordu. Diğer önemli ilk sulama sistemleri arasında: - Mezopotamya: Nehirleri su kaynağı olarak kullanarak tarla sulama için kanal sistemleri inşa ettiler. - Mısır: Nil'in taşkınlarından faydalanarak tarlalarını suladılar ve su akışını shaduflar ve diğer aletlerle kontrol ettiler.

Asurlular, MÖ 2025 ile MÖ 612 yılları arasında var olmuş bir Antik Çağ Mezopotamya imparatorluğuydu. Devletlerini ilk başta Kuzey Irak'ta, Dicle kıyısında bulunan Asur (Aššur) şehrinde kurmuşlardır. Zaman içinde sahip oldukları ticaret kolonileriyle sınırlarını genişleterek bir imparatorluğa dönüşmüşlerdir.

Mezopotamya'da en kısa süren uygarlık, Akadlar olarak kabul edilir ve varlıkları M.Ö. 2334 - M.Ö. 2150 yılları arasında sürmüştür.

Sümer, Babil ve Asur'da hukuk, kanun ve adalet kavramları şu şekilde özetlenebilir: 1. Hukuk ve Kanun: - Sümerler: Tarihte bilinen ilk yazılı kanunları Urkagina oluşturmuştur. - Babiller: Babil Kralı Hammurabi, MÖ 1760 civarında 282 maddeden oluşan Hammurabi Kanunları'nı yapmıştır. - Asurlular: Asur kanunları sert ve katı bir yapıya sahipti. 2. Adalet Kavramı: - Mezopotamya: Mezopotamya hukukunda adalet, eşitlik ve iyilik gibi konular ön planda tutulmuştur. - Kurultay ve Toy: Türkistan'da adalet, kurultay veya toy adı verilen meclislerde alınan kararlarla sağlanmıştır. 3. İlgili Terimler: - Ensi veya Patesi: Sümer krallarına verilen unvan. - Pankuş: Asur'da üst düzey görevlilerin bulunduğu meclis.

Erken Tunç Çağı'nda var olan bazı uygarlıklar şunlardır: 1. Sümerler: Mezopotamya'da Eridu ve Uruk gibi şehir devletlerini kurdular. 2. Babiller: MÖ 1900 civarında Orta Doğu'da ön plana çıktılar ve Hammurabi Kanunları'nı oluşturdular. 3. Asurlular: Mezopotamya'da önemli bir siyasi ve askeri güçtüler, Asur İmparatorluğu'nu kurdular. 4. Miken Uygarlığı: Yunanistan'da MÖ 1600 civarında yükseldi ve Geç Tunç Çağı boyunca gelişti. 5. Shang Hanedanlığı: Çin'de Sarı Nehir etrafında merkezlenmiş bir uygarlıktı.

Anadolu Uygarlıkları (5 Özellik) 1. Hattiler: M.Ö. 2500 - 1700 yılları arasında yaşamışlardır. Alacahöyük'te önemli eserleri bulunmaktadır. Güneş kursları, heykelcikler ve altın kupalar gelişmişliklerinin göstergesidir. Hititler ile kaynaşarak Hitit kültürü için ön kültür oluşturmuşlardır. 2. Hititler: M.Ö. 1607 yılında kurulmuşlardır. Hiyeroglif yazısını kullanmışlardır. Kadeş Antlaşması ile ilk uluslararası antlaşmayı yapmışlardır. Anal adı verilen yıllıkları ile tarafsız tarih yazıcılığını başlatmışlardır. Pankuş Meclisi, kral ve kraliçenin dışında bir meclistir. 3. Frigler: M.Ö. 800 - 676 yılları arasında yaşamışlardır. Başkentleri Gordion'dur. Kibele adlı bereket tanrıçalarına inanırlar. Midas, en önemli dini merkezleri olarak bilinir. Dokumacılıkta ustadırlar ve Tapates adı verilen halı ve kilimleri ile ünlüdürler. 4. Lidyalılar: M.Ö. 687 yılında kurulmuşlardır. Başkentleri Sard (Sardis) şehridir. Tarihte parayı icat eden ilk uygarlıktır. Kral Yolu'nu inşa etmişlerdir. Orduları paralı askerlerden oluştuğu için kısa sürede yıkılmışlardır. 5. İyonyalılar: M.Ö. 1200 - 676 yılları arasında yaşamışlardır. İzmir ile Büyük Menderes Nehri arasında kuruldular. Deniz ticareti ve kolonicilikte ileriydiler. Akdeniz, Marmara, Ege ve Karadeniz'de birçok koloni kurmuşlardır. Homeros'un İlyada ve Odesa destanı, en önemli eserlerindendir. Mezopotamya Uygarlıkları (5 Özellik)

Eski Mezopotamya'da evlilik, toplumun istikrarını sağlamak ve soy devamını garanti etmek amacıyla yapılan bir yasal sözleşme olarak kabul edilirdi. Bazı evlilik özellikleri: - Görücü usulü evlilik: Çiftin genellikle hiç tanışmadığı, ailelerin kararıyla gerçekleşen evlilikler yaygındı. - Başlık parası: Damat, gelinin babasına başlık parası öderdi. - Evlilik sözleşmesi: Her iki tarafın haklarını ve nafaka gibi konuları içeren bir sözleşme hazırlanırdı. - Düğün töreni: Evlilik, bir ziyafet eşliğinde tamamlanırdı. - Sadakatsizlik: Eşine karşı sadakatsiz olan erkekler, ölüm cezası dahil çeşitli cezalara çarptırılırdı. Boşanma, yaygın olmayan ve sosyal damgalanma yaratan bir durumdu.

Sümer Uygarlığı, verimli toprakların Aşağı Mezopotamya'da yer alması sayesinde gelişmiştir.

Matematik, insanlık tarihine MÖ 3000 yıllarında Mezopotamya ve Antik Mısır'da ilk olarak girmiştir.

Bereketli Hilal, Orta Doğu'nun güneybatısında, özellikle Mezopotamya çevresinde yer alan bir bölgedir. Bu bölge, aşağıdaki ülkeleri kapsar: - Türkiye: Özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi. - Suriye: Fırat ve Dicle nehirlerinin geçtiği bölgeler. - Irak: Dicle ve Fırat nehirleri arasındaki Mezopotamya bölgesi. - Ürdün: Ürdün Nehri Vadisi, Bereketli Hilal'in güney sınırını oluşturur. - İsrail ve Filistin: Bu bölgeler, Bereketli Hilal'in batı kısmında yer alır. - Mısır: Nil Nehri Vadisi, bazen Bereketli Hilal'in bir uzantısı olarak kabul edilir.

En eski Kürtlerin yaşadığı yerler, Yukarı Mezopotamya ve Zağros Dağları çevresindeki topraklar olarak kabul edilir. Antik dönemde ise Kürtler, Van Gölü çevresinde, Van Gölü ile Urmiye Gölü arasında ve Kuzey Mezopotamya'da yaşamışlardır.

Gök Mandası (veya Gök Boğası) antik Mezopotamya mitolojisinde yer alan bir figürdür.

Asurlular, kurumsal ordu modeli kullanmıştır. Asur ordusunun bazı özellikleri: Daimi ordu: "Kiṣir šarri" veya "kral birliği" olarak bilinen küçük bir daimi ordu birimi kurmuşlardır. Profesyonel birlikler: Orta Asur döneminde "ḫurādu" veya "ṣābū ḫurādātu" adı verilen profesyonel birlikler vardı. Yaya ve atlı birlikler: Yaya askerler "sạ bū ša kakkē" ve "sạ bū ša arâtē" olarak ikiye ayrılmıştı; süvariler ise eskortluk ve mesaj iletme görevi üstlenmişti. Kuşatma makineleri: Koçbaşları ve üçgen kuşatma kuleleri gibi makinelerle düşman savunmalarını delip geçmişlerdir. Yenilikçi silahlar: Yay, ok, balta, sapan gibi hafif silahların yanı sıra, metal çubuklarla güçlendirilmiş tahta tanklar ve kalelere tırmanmaya yarayan merdivenler kullanmışlardır.

Urfa haritası üçgen şeklinde değildir. Mezopotamya’nın Altın Üçgeni olarak adlandırılan bölge, Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa illerini kapsayan bir alanı ifade eder. Bu üç il, coğrafi ve kültürel benzerliklerinden dolayı bir üçgen oluşumu olarak değerlendirilmektedir.

Babil kentinin tarihi yaklaşık 5000 yıl öncesine dayanmaktadır.

Mezopotamya uygarlıklarının eserlerinde dayanıksız malzemeler kullanmasının nedeni, bölgede taş gibi dayanıklı yapı malzemelerinin yeterince bulunmamasıdır. Bu nedenle, Mezopotamya'da yapılan mimari eserlerin çoğu kerpiç ve pişmemiş tuğladan yapılmıştır.

Tarihte ilk kadın devlet başkanı olarak kabul edilen kişi, Kubaba'dır. Kubaba, yaklaşık 4.500 yıl önce yaşamış ve eski Mezopotamya'daki en büyük uygarlıklardan birinde hüküm sürmüştür.

Yuvarlak delikli taşlar, Dawenkou kültürüne aittir ve bu kültür Antik Mezopotamya'da gelişmiştir.

Türkistan'ın medeniyet havzaları şunlardır: 1. Mezopotamya Medeniyet Havzası: Fırat ve Dicle nehirleri arasında yer alır, Sümerler, Akadlar, Asurlular ve Babilliler bu havzada medeniyet kurmuşlardır. 2. Anadolu Medeniyet Havzası: Hititler, İyonyalılar, Urartular, Frigler ve Lidyalılar gibi uygarlıkları içerir. 3. Mısır Medeniyet Havzası: Nil Nehri etrafında gelişmiş, temel geçim kaynağı tarım olmuştur. 4. Türkistan Medeniyet Havzası: Türklerin yaşadığı bölge olup, İskitler ve Asya Hunları bu havzada yer alır.