Mesnevi

Mesnevinin bölümleri genellikle şu şekilde sınıflandırılır: 1. Giriş Bölümü: Besmele. Tevhid. Münâcât. Na’t. Mi’râciyye. Medh-i Çihâr-Yâr-ı Güzîn. Sebeb-i te’lîf. 2. Konunun İşlendiği Bölüm: Âgâz-ı Dâstân. 3. Sonuç Bölümü: Hâtime.

Gül ve bülbül, klasik edebiyatta genellikle beşerî ve ilahi aşkı temsil eder. Gül (ma’şûk), güzellik, sevgili ve vuslatın kendisini simgeler. Bülbül (âşık), ise aşık olanı, özlemi ve sürekli bir dile getirme halini temsil eder. Ayrıca, tasavvufi yorumlarda bu semboller şu şekilde de ele alınır: Bülbül, Allah’a duyulan ilahi aşkı temsil eder. Gül, Allah’ın güzelliği, sevgisi ya da hakikatin kendisidir. Gül ve bülbül arasındaki ilişki, mecazi bir aşk olarak kabul edilir.

Hayır, mesnevi ve gazelin kafiye şemaları aynı değildir. Gazel: Kafiye şeması "aa, ba, ca, da, ea..." şeklindedir. Mesnevi: Kafiye şeması "aa, bb, cc, dd..." şeklindedir. Gazel, beyitlerle kurulurken mesnevi, her beytin kendi arasında kafiyeli olduğu uzun şiirlerdir.

Nizâmî'nin "Hüsrev ü Şirin" mesnevisinde devlet yöneticilerinin sahip olması gereken bazı özellikler: Adalet: Adaletli olmak, en temel özellik olarak tanımlanır. Merhamet ve şefkat: Halka karşı merhametli ve şefkatli olmak gerekir. Bilgelik ve akıl: Duygularıyla değil aklıyla karar vermeli, danışmanlarına kulak vermelidir. Sadakat ve güvenilirlik: Sözüne sadık olmalı, verdiği sözü tutmalı ve halka güven vermelidir. Zulümden uzak durmak: Yöneticilere, halka eziyet etmemeleri uyarısı yapılır. Ahlak ve erdem: Sadece güçlü değil, aynı zamanda ahlaklı olmalıdır. Sabır ve kararlılık: Acele kararlar vermekten kaçınmalı, kararlarında sabırlı ve kararlı olmalıdır.

Hüsrev ü Şirin, Sasani hükümdarlarından Hüsrev Perviz ile Ermen hükümdarı'nın yeğeni Şirin arasındaki aşk macerasını anlatır. Eserde ayrıca su yolları yapmakta usta bir mimar olan Ferhad'ın Şirin'e olan aşkı da işlenir. Hikayenin bazı önemli olayları: Hüsrev, rüyasında dedesinin dört hediye vaadini duyar: Şebdiz adlı at, müzisyen Barbed, bir taht ve güzel bir sevgili. Hüsrev'in adamı Şavur, Şirin'e Hüsrev'in resmini götürür ve Şirin de Hüsrev'e aşık olur. Hüsrev, Şirin'i görmek için Ermen'e doğru yola çıkar, ancak düşmanları onun taht hırsı yaydığını duyunca Hürmüz onu zindana attırmak ister. Hüsrev, Şirin'in öldüğü yalanını yayar, bunun üzerine Ferhad kendini dağdan atar. Sonunda Hüsrev ve Şirin birbirine kavuşur.

Hüsn ü Aşk, Şeyh Galip tarafından yazılan ve tasavvufi bir tema ile kaleme alınan bir mesnevidir. Eserde işlenen bazı temalar: Tasavvuf felsefesi: Eser, dervişin vahdete ulaşmak için çıktığı yolculuğu ve bu yolculuktaki mücadeleleri alegorik bir şekilde anlatır. Mecaz ve hakikat: Hüsn, ilahi aşkı temsil ederken Aşk, bu aşka yönelişi simgeler. Mevlevilik: Eserde, dergah ve mürşit gibi kavramlar üzerinden Mevlevilik'e dair izler bulunur. Eserdeki her bir karakter, yer ve kavram tasavvufi bir sembol olarak kullanılmıştır.

Mevlana, Mesnevi ve Divan-ı Kebir adlı eserleriyle meşhurdur. Mesnevi, klâsik doğu edebiyatında, aynı vezinde ve her beyti kendi arasında ayrı ayrı kafiyeli nazım şekline verilen addır. Divan-ı Kebir, Farsça yazılmış şiirlerinin toplandığı büyük defterdir.

Hayriyye, Divan edebiyatı şairi Nâbî tarafından yazılmış bir eserdir. Eserin türü: Mesnevi. Nasihat-nâme (öğüt kitabı).

Mesnevi nazım biçimi, her beyti kendi içinde kafiyeli olan ve genellikle aruzun kısa kalıplarıyla yazılan bir şiir türüdür. Özellikleri: Kafiye düzeni: "aa, bb, cc, dd" şeklindedir. Beyit sayısı: Sınırsızdır. Konu bütünlüğü: Beyitler arasında yalnızca konu bütünlüğüne dikkat edilir. İşlenen konular: Aşk, dini ve tasavvufi konular, ahlak, savaş, kahramanlık, mizah gibi çeşitli temalar işlenir. Bölümleri: Giriş: Besmele, tevhid, münacat, naat, mi’râciye, sebeb-i te’lîf, ağâz-ı dâstân. Konunun işlendiği bölüm: Âğâz-ı dâstân. Sonuç: Hâtime.

Hayır, Divan-ı Lugati't-Türk ve Kutadgu Bilig aynı eser değildir. Divan-ı Lugati't-Türk, Kaşgarlı Mahmud tarafından 1072-1074 yılları arasında yazılmış, Türkçe-Arapça bir ansiklopedik sözlüktür. Kutadgu Bilig ise, 11. yüzyılda Yusuf Has Hacib tarafından yazılmış, "Mutluluk Veren Bilgi" anlamına gelen bir eserdir. Her iki eser de Türk dili ve kültürünün önemli örneklerindendir, ancak içerikleri ve amaçları farklıdır.

Hâfız Hamza Efendi, Âdâb-ı Ta’allüm Manzumesi adlı eseriyle meşhurdur. Ayrıca, Hamza Baba olarak bilinen bir şair de vardır ve o, Dîvân adlı eseriyle tanınmıştır.

Gencine-i Râz, 16. yüzyıl divan şairi Taşlıcalı Yahya'ya ait bir mesnevidir. Eserin türü ise dinî-ahlaki ve tasavvufi konuların ele alındığı didaktik (öğretici) bir eserdir.

TRT Çocuk'ta yayınlanan "Mesnevi'den Hikayeler" programı, her biri yaklaşık yarım saatlik 30 bölümden oluşmaktadır.

"Doğu'nun Uzun Hikâyesi: Türk Edebiyatında Mesnevî" eseri, Prof. Dr. Ahmet Kartal tarafından yazılmıştır. İlk baskısı 2013, ikinci baskısı 2014 ve son baskısı 2018 yılında Doğu Kütüphanesi Yayınları tarafından yapılmıştır.

Hz. Yusuf ile Züleyha'nın aşkı, Züleyha'nın Hz. Yusuf'un güzelliğine aşık olmasıyla başlamıştır. Kur'an-ı Kerim'de yer alan Yusuf Suresi'ne göre, Züleyha, evin hanımı olarak Hz. Yusuf'u kendisine bağlamak istemiş ve onu nefsinden murat almak için kapıları kapatarak "Haydi gelsene bana!" demiştir. Bazı rivayetlere göre, Züleyha'nın kocası vefat ettikten sonra, Allah'ın iradesiyle eski güzelliğini kazanmış ve Hz. Yusuf ile evlenmiştir.

Kutadgu Bilig, mesnevi tarzında ve aruz vezniyle yazılmıştır. Eserde kullanılan aruz vezni, Fars edebiyatı ölçüsü olan "faûlun faûlun faûlun faûl" şeklindedir. Ayrıca, eserde 173 dörtlük bulunmaktadır.

Ahmet Irsoy'un eserleri şunlardır: 1. "Divan". 2. "İskendername" (1390). 3. "Cemşîd ü Hurşîd" (Selman Saveci'nin mesnevisinin çevirisi). 4. "Tervih-el-Ervah" (4 000 beyitlik bir mesnevi). 5. "Mirkad-ül-Edeb" (Farsça manzum bir lügat eseri). 6. "Hayret-ül-Ukala" ve "Kaside-i Sarsarî Şerhi" adlı eserleri. Ayrıca, müzik alanında da birçok eser bestelemiştir, bunlar arasında Mevlevi ayinleri, ilahiler, şarkılar ve plak kayıtları bulunmaktadır.

Evet, Leylâ ile Mecnun, Azeri 16. yüzyıl şairi Fuzûlî tarafından yazılmış bir eserdir. Fuzûlî, bu mesneviyi Kanuni Sultan Süleyman'ın Bağdat'ı fethinden sonra, Hayali Bey ve Yahya Bey'in tavsiyeleri üzerine kaleme almıştır.

Mesnevi'deki en güzel hikaye olarak değerlendirilebilecek bir hikaye bulunmamaktadır, çünkü Mesnevi'de toplumsal, felsefi, ahlaki, dini ve aşk gibi çeşitli konuları işleyen binlerce ibret verici hikaye yer almaktadır. Bazı güzel Mesnevi hikayeleri şunlardır: Hz. Musa ve Çoban: Çoban, Allah'a hamd edilse bile bunun kendi övgüsü gibi olacağını söyler. Kör Dilenci: Çirkin sesi nedeniyle halkın acımasının azaldığını anlatan bir hikaye. Aslanın Payı: Aslan, kurt ve tilkinin avlarını paylaşmalarını konu alan bir hikaye. Bahçıvanla Kuru Ağaç: Bahçıvanın, kuru bir ağacı kesmeye çalışmasını anlatan bir hikaye. Tüccar ile Papağanı: Tüccarın, papağanına Hindistan'daki papağanlara özgür olmalarını söylemesini istemesini anlatan bir hikaye.

Mesnevi'nin orijinal dili Farsça'dır. Mesnevi, 13. yüzyılda Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî tarafından Farsça (Persçe) dilinde yazılmıştır.