Marksizm

Marksistler, Marksizm adı verilen öğretiye göre çeşitli ilkeleri savunurlar: 1. Sınıfsız Toplum: Marksistler, özel mülkiyetin kaldırılarak üretim araçlarının işçi sınıfına ait olduğu sınıfsız bir toplumu hedeflerler. 2. Diyalektik ve Tarihsel Materyalizm: Toplumsal gelişimi ekonomik faktörlerin belirlediğini ve tarihin sınıf mücadeleleri sonucu ilerlediğini savunurlar. 3. Kapitalizmin Eleştirisi: Kapitalizmi sömürücü bir sistem olarak eleştirirler ve işçi sınıfının sermaye sınıfıyla çatışmasını vurgularlar. 4. Devrimci Dönüşüm: Kapitalizmin devrim yoluyla yıkılmasını ve komünizme geçişi savunurlar. 5. Din ve Devlet: Din ve devlet kurumlarının toplum üzerindeki etkisini reddederler. Bu ilkeler, Marksist teorinin farklı yorumlarında değişiklik gösterebilir ve çeşitli Marksist akımlar (örneğin, Leninizm, Maoizm) farklı stratejiler önerebilirler.

Slavoj Žižek, çeşitli felsefi ve toplumsal konularda görüşler öne sürmektedir: 1. Marksizm ve İdeoloji Eleştirisi: Žižek, Marx'ın ideoloji eleştirisini Lacancı psikanalizle birleştirerek, kapitalizmin ve neoliberalizmin eleştirisini yapar. 2. Popüler Kültür ve Sinema: Žižek, popüler kültürü ve sinemayı felsefi bir mercekten inceler, Hollywood filmleri ve diğer popüler kültür fenomenlerinin insanların nasıl düşündüğüne ve davrandığına dair derin ideolojik ipuçları sunduğunu iddia eder. 3. Politika ve Demokrasi: Žižek, günümüz demokrasisini ve popülizmi eleştirir, liberal demokrasinin özgürlük ve eşitlik gibi evrensel değerlere dayandığını iddia etmesine rağmen, aslında bir ideolojik yanılsama olduğunu öne sürer. 4. Çokkültürlülük: Žižek, geleneksel imparatorluk çokkültürlülüğünü, küresel kapitalizmin yarattığı çokkültürlülükten daha üstün bulur. 5. Yeni Evrensellik: Žižek, kimlik siyasetinin evrenselcilikle örtüşmeyen doğasını eleştirir ve yeni bir evrensellik anlayışının gerekliliğini vurgular.

Slavoj Zizek çeşitli konularda görüşler öne sürmüş ve farklı alanlarda çalışmalar yapmıştır. Temel olarak savunduğu bazı fikirler şunlardır: 1. Marksizm ve İdeoloji: Zizek, Marksist düşüncenin sıkı bir savunucusudur ve kapitalist sistemin ideolojik tuzaklarını analiz eder. 2. Psikanaliz: Jacques Lacan'ın psikanaliz teorilerini kullanarak, modern toplumun sembolik düzenini ve bilinçdışının rolünü inceler. 3. Popüler Kültür: Zizek, popüler kültür ürünlerini felsefi analizlerinde kullanarak, bu ürünlerin toplumsal bilinçdışı üzerindeki etkilerini araştırır. 4. Siyasi Aktivizm: Zizek, siyasi aktivizmle de ilgilenmiş, 2008 finansal krizi ve 2011'deki Wall Street'i İşgal Et hareketi gibi konularda konuşmalar yapmıştır. 5. Güncel Konular: Brexit, Trump dönemi politikaları ve Covid-19 pandemisi gibi güncel olaylar üzerine de yorumlar yapmıştır.

Marksist ve komünist kavramları birbiriyle ilişkilidir ancak aynı şeyi ifade etmezler. Marksizm, Karl Marx'ın sosyal, politik ve ekonomik teorisini temsil eder. Komünizm ise Marksist felsefenin uygulamaya dönüşmüş biçimidir. Dolayısıyla, marksizm teorik bir felsefi akımken, komünizm bu teoriyi uygulamaya dönüştüren bir ideolojidir.

Marksizm'e göre ideoloji, toplumun ekonomik yapısı ve sınıf ilişkileri tarafından belirlenen, insanların dünyaya ilişkin düşünce ve inanç sistemlerini ifade eder. Bu yaklaşıma göre: - İdeoloji, altyapının bağımlı bir değişkenidir ve üstyapıyı (kültür, siyaset, hukuk vb.) şekillendirir. - Egemen sınıf, kendi çıkarlarını yansıtan bir ideolojiyi topluma dayatır ve bu, diğer sınıfların yanlış bilinç altında kalmasına neden olur. - Marksizm, ideolojiyi genellikle yanlış bilinç olarak değerlendirir ve gerçekliğin çarpıtılmış bir yansıması olarak görür.

Marksizm, Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından geliştirilen bir ideoloji olup, çeşitli temel prensipleri savunur: 1. Tarihsel Materyalizm: Toplumsal değişimin ekonomik yapıya bağlı olduğunu ve tarihin üretim ilişkileri ve sınıf çatışmalarının bir sonucu olarak anlaşılması gerektiğini savunur. 2. Sınıf Mücadelesi: Toplumun sınıflar arası çatışmalarla şekillendiğini ve ilerlediğini, burjuvazi ile proletarya arasındaki mücadelenin temel dinamik olduğunu öne sürer. 3. Kapitalizm Eleştirisi: Kapitalizmin sömürücü ve eşitsiz olduğunu, emperyalist politikaların bunu derinleştirdiğini ve savaşları tetiklediğini iddia eder. 4. Devrimci Dönüşüm: Kapitalizmin devrimle yıkılması ve proletarya diktatörlüğünün kurulması, adil ve eşitlikçi bir toplumun inşası için gereklidir. 5. Komünizm İdeali: Sınıfsız bir toplum olan komünizmin, insanların ihtiyaçlarına göre üretimi ve kaynakların kolektif kullanımını öngördüğünü savunur.

Karl Marx, 19. yüzyılda yaşamış Alman filozof, politik teorisyen ve ekonomist olup, Marksizmin kurucusudur. Başlıca katkıları: - Komünist Manifesto: Friedrich Engels ile birlikte yazdığı bu eser, sınıf mücadeleleri ve işçi sınıfının devrimi üzerine temel bir metin olarak kabul edilir. - Das Kapital: Kapitalist sistemin eleştirisi ve emek-değer teorisi üzerine kapsamlı bir çalışmadır. Felsefi görüşleri: - Diyalektik Materyalizm: Var olan her şeyin değişim halinde olduğunu ve insan bilincinin maddeden kaynaklandığını savunur. - Tarihsel Determinizm: Ekonomik koşulların tarihsel gelişimi belirlediğini öne sürer. Hayatı: 5 Mayıs 1818'de Almanya'nın Trier şehrinde doğmuş, 14 Mart 1883'te Londra'da ölmüştür.

Troçkizm ve Stalinizm, 20. yüzyılda Sovyetler Birliği'nde farklı siyasi ideolojiler olarak öne çıkmıştır. Troçkizm, Lev Troçki tarafından geliştirilen bir Marksist teoridir. Temel özellikleri şunlardır: - Dünya devrimi: Sosyalizmin tek bir ülkede kurulmasının olanaksız olduğunu, tüm dünyada sosyalist devrimlerin gerçekleşmesi gerektiğini savunur. - Enternasyonalizm: İşçi demokrasisi ve enternasyonalizm ihtiyacını vurgular. - Sürekli devrim: Devrimin kesintiye uğramadan dünyaya yayılması gerektiğini öne sürer. Stalinizm ise Joseph Stalin tarafından uygulanan bir Marksizm yorumudur. Bu ideolojinin temel özellikleri şunlardır: - Tek ülkede sosyalizm: Sosyalizmin öncelikle Sovyetler Birliği'nde güçlendirilmesi gerektiğini savunur. - Totaliter devlet: Güçlü bir merkezi hükümet ve tek partili devlet anlayışını içerir. - Sanayileşme: Beş yıllık planlar aracılığıyla merkezi planlı bir ekonomi ve Sovyet ekonomisinin hızlandırılmış sanayileşmesini öngörür.

Lenin, "Iskra (Kıvılcım)" adlı Marksist çizgideki gazeteyi Georgy Plekhanov ve Julius Martov ile birlikte çıkardı.

Devrimci proletarya, Marksizm ve sosyalizm literatüründe işçi sınıfının ayaklanması ve iktidarı ele geçirmesi anlamına gelir. Bu kavram, Friedrich Engels ve Karl Marx tarafından geliştirilmiş ve Vladimir Lenin tarafından uygulanmıştır.

Marksizmin temel ilkeleri şunlardır: 1. Ekonomik Determinizm: Marksizm, ekonominin diğer tüm toplumsal yapılara üstün geldiğini savunur ve ekonomik yapının toplumun diğer alanlarını belirlediğini ileri sürer. 2. Sınıf Mücadelesi: Toplumları şekillendiren temel dinamik olarak sınıf mücadelesini görür; kapitalist toplumda işçi sınıfı ile burjuvazi arasındaki çatışma ana odak noktasıdır. 3. Proletarya Diktatörlüğü: Marx ve Engels, proletaryanın iktidarını ele geçirmesini ve kendi çıkarlarını korumasını öngörür. 4. Tarihsel Materyalizm: Toplumların tarihini ve evrimini materyalist bir bakış açısıyla ele alır; toplumsal değişimin ekonomik yapıdaki değişimle bağlantılı olduğunu savunur. 5. Kapitalizmin Eleştirisi: Marksist teori, kapitalist toplumun içsel çelişkilerini ve adaletsizliklerini vurgular; emek sömürüsü, sermaye birikimi ve gelir eşitsizliği gibi konuları eleştirir.

Marks ve Lenin'in demokrasi konusundaki görüşleri şu şekilde özetlenebilir: Marks: - Marks'a göre, demokrasi, sömürücü sınıfların siyasi iktidarını ortadan kaldırma imkanı sunar ve bu nedenle kapitalizmin geliştiği ülkelerde bile bir ilerleme olarak değerlendirilmelidir. - Marks, devletin, sınıf çelişkilerinin uzlaştırılamadığı yerlerde ortaya çıktığını ve proletaryanın devrimci diktatörlüğü döneminde devletin bir geçiş dönemi yaşayacağını savunmuştur. Lenin: - Lenin, demokratik merkeziyetçilik ilkesini ortaya koymuş ve bu ilkeye göre, siyasi partilerde kararların tartışılması ve çoğunlukça kabul edilen kararların uygulanması gerektiğini belirtmiştir. - Lenin, ulusların kendi kaderini tayin hakkı ilkesini savunmuş ve bu ilkenin, ezilen ulusların bağımsız bir devlet kurma hakkını içermesi gerektiğini ifade etmiştir. - Ayrıca, Lenin'e göre, gelişmiş kapitalist ülkelerde proletarya devrimi mümkün değildir; bu nedenle, devrim ancak daha az gelişmiş ülkelerde gerçekleşebilir.

“Sosyalizmin Alfabesi” kitabı, Leo Huberman tarafından yazılmış ve sosyalizmin temel kavramlarını ve kapitalizmin eleştirisini ele almaktadır. Kitabın ana konuları şunlardır: 1. Kapitalizmin Tahlili: Artı değer, sermaye birikimi, tekeller, gelir dağılımı, bunalım ve depresyon gibi konular Marksist bir bakış açısıyla açıklanmaktadır. 2. Sosyalizmin Suçlamaları: Kapitalist sistemin savurganlığı, tek hedefi kâr elde etmek olan sistemin akıl dışılığı ve adil olmaması detaylı bir şekilde ortaya konulmaktadır. 3. Sosyalizmin Evrimi: Ütopik sosyalistlerden Karl Marx ve Friedrich Engels'e uzanan bir çizgide sosyalizmin gelişimi sunulmaktadır. 4. Sosyalizmin Katkıları: Sosyalist planlı ekonomi, özgürlük ve sosyalizmin insanlığa yaptığı katkı vurgulanmaktadır. Kitap, sosyalizmle yeni tanışanlar veya ona karşı önyargısı olanlar için bir başlangıç noktası olarak önerilmektedir.

Alex Callinicos'un toplum kuramı yaklaşımı, toplumsal teoriyi modernitenin bir teorizasyonu olarak ele alır. Callinicos, son iki yüz yıla damgasını vuran birçok kuramcıyı inceleyerek, toplum kuramının politik ekonomi ve evrimsel biyoloji ile olan bağlarını kurar. Ayrıca, Callinicos'un toplum kuramına yaklaşımı, Marksist bir perspektif sunar.

"Kadınlar, Ambarlar, Sermayeler" kitabı, Claude Meillassoux tarafından yazılmış olup, antropoloji ve iktisadın kesişiminde önemli bir eser olarak kabul edilir. Kitapta anlatılan konular: 1. Üretim ve üreme ilişkileri: Kendi kendine yeterli tarımsal topluluklarda üretim ve üreme ilişkileri arasındaki bağlantılar incelenir. 2. Emek gücü sömürüsü: Bu topluluklarda üretilen emek gücünün ve artı emeğin, mevsimlik göçler yoluyla capitalist system tarafından sömürülmesi ele alınır. 3. Modern kölelik formları: Emek rantı ve artı değer kavramları üzerinden modern kölelik formları tartışılır. 4. Lévi Strauss'un yapısalcılığına eleştiri: Yapısalcı antropolojinin keskin bir eleştirisi yapılır ve kadının sadece ittifak temelli mübadelelerin konusu olarak ele alınması sorgulanır. Sonuç olarak, kitap, toplumsal ve sömürünün karmaşık kıvrımlarını ele alarak, Marksizm ile uzlaşabilecek bir feminism ve feminism ile uzlaşabilecek bir Marksizm için iyi tasarlanmış bir başlangıç noktası sunar.

Marks'a göre demokrasi, toplumdaki maddi ve manevi ayrılıkları ve eşitsizlikleri ortadan kaldırmak için gereklidir. Ayrıca, Marks ve Engels demokrasiyi, toplumun çalışan büyük çoğunluğunun toplumsal ortak değerlerini belirlemek ve burjuva demokrasisinin azınlıktaki egemen sınıfın çıkarlarını korumasına karşı koymak için önemli görmüşlerdir.

Küçük burjuvazi, sınıfsal yaklaşımda, sermaye birikimi ve toplumsal konumu bakımından toplumun iki ana sınıfını oluşturan burjuvazi ve proletaryanın özelliklerini tam olarak taşımayan orta sınıf veya geçiş sınıfı olarak tanımlanır. Küçük burjuvazi aynı zamanda kentlerde doğup büyüyen, gelir düzeyi düşük ya da orta düzeyde olan esnaf, zanaatkâr, memur gibi grupları ifade eder.

"Materyalizm ve Ampiryokritisizm" kitabı, Bolşevik lider Vladimir Lenin tarafından yazılmış ve marksist felsefe üzerine incelemelerde bulunmaktadır. Kitapta ele alınan konular arasında: - 1905 devriminin yenilgiye uğramasının ardından sosyalistler arasında yaygınlaşan ampirist (deneyci) görüşlerin politik sonuçları; - Diyalektik materyalizm felsefesinin savunulması; - Ernst Mach ve Richard Avenarius gibi filozofların görüşlerinin eleştirisi. Ayrıca, kitapta materyalizmin tarihi ve günümüzdeki anlamı da eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirilmektedir.

Fokoculuk (foquismo) stratejisi, ilk olarak Fransız entelektüel Régis Debray tarafından ortaya atılmıştır.

Proletarya, Marksist felsefeye göre, üretim araçlarına sahip olmayan ve sadece emeğini satarak geçinen toplum üyelerinden oluşan bir sosyal sınıftır. Bu sınıfa proletaryen veya proleter denir.